جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حاشيه ايست بر شرح قوشچي بر تجريد طوسي از محمد هادي بن معين الدين محمد شيرازي که آن را براي شاه عباس صفوي نوشته و در آن به حاشيه قديم دواني و حاشيه ميرزا جان باغنوي و حواشي ديگران نگريسته است. در ديباچه از محشي و کتاب و شاه نامبرده شده است. او مدتي به مباحثه شرح جديد تجريد و حاشيه قديم علامه دواني و آنچه به آنها مربوط است مثل حاشيه حبيب الله جان باغنوي شيرازي و سائر حواشي اشتغال داشته، و خود مي نويسد كه اين كتاب را فراهم آوردم و نقد الحواشي ناميدم و به ابوالغازي شاه عباس ثاني صفوي موسوي حسيني بهادرخان اهداء كردم. (احمد منزوي) آغاز كتاب: بسمله. الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فيقول العبد المذنب ... محمد هادي بن معين الدين محمد الشيرازي. [فهرست سپهسالار 5/724؛ مجلس شورا 16/249؛ رايانه آستان قدس]

از: محمد بن مازندراني (محتملاً) ؛ زمان تأليف: محتملاً 1298هـ. ق. نويسنده كه صريحاً نام خود را درين كتاب ذكر نكرده و باحتمال نام فوق از چند سطر پايان كتاب بدست آمد مي گويد: «درين زمان يكي از مقرين و معاندين دين مبين ... » كتابي تأليف كرده و در متن بر طبق عقايد استحاقيه بزعم خود خواسته ناطقي واحد و حاكمي منفرد و سلطاني وحيد سواي خداوند عالم جل شأنه و سواي مظاهر چهارده گانه اثبات كند و براي اثبات خود كتاب و سنت را سهل التأويل مفيد مي داند لذا چندان در عدم حجيت آن دو اصرار نمي ورزد ولي بشدت به «ضرورت» چون قابل تأويل نيست حمله مي برد و از آنجا كه عقايد او كاملاً خلاف شرع است ما در رد او اين كتاب را رد سه مطلب و يك خاتمه مي پردازيم: مطلب اول: اين قول قول ائمه و مشايخ مذهب ما نيست و آن صرف افترائي است كه بر آنها بسته اند؛ مطلب دوم: در اثبات اينكه اين مذهب بدعت است ... ؛ مطلب سوم: در اثبات حجيت ضرورة؛ خاتمه: در ذكر ايات و اخبار كه در رد منكرين ضرورة و بدعت صادر شده است. (عبدالله انوار) [كتابخانه ملي 6/650]

يكي از شارحان طوالع الانوار بيضاوي، زين الدين ابوالحسن علي موصلي معروف به ابن شيخ العربيه و حديثي (يا دار الحديثي) است. اين شرح با «قال و اقول» است. و نگارنده اكنون دليلي براي شناختن شرح حديثي ندارد جز نوشته اي كهن در پشت نسخه جاي گفتگو. در فهرست نسخ خطي برلين مشخصات آن نوشته شده و چيزي از آن نقل نگرديده است. حديثي ظاهراً منسوب به حديثة موصل است (معجم البلدان: حديثة الدجله) و به نظر مي رسد كه از علماء كلامي قرن 7و 8 بوده است. از امام فخر متوفي 606 و سراج الدين ارموي متوفي 682 نقل كرده است (ص 103 نسخه ما) وي اصول ابن حاجب را نيز شرح كرده و در اين كتاب از آن ياد مي كند. در پايان مقدمه، در ذيل بحث درباره «نظر» مي گويد: اين پاسخي جدلي است و ما پاسخ تحقيقي آنرا در شرح اصول ابن حاجب آورده ايم» (ص 19 نسخه). (عبدالحسين حائري) [كشف الظنون؛ طوالع الانوار؛ فهرست نسخ عربي برلين شماره 1790و 4000؛ ذيل كشف الظنون چاپ فلو گل صفحه 238؛ نسخه كتابخانه ايا صوفيه؛ ص 308 نسخه كتابخانه نور عثمانيه؛ ص 509 نسخه كتابخانه سلطان عبدالحميد؛ ص 56 نسخه كتابخانه سلطان محمد]