جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اعتبار عقل و اعتماد بر آن در فهم کلام و کشف مراد الهی در ادوار مختلف سکه رایج مفسران بوده است، اما در قرن چهاردهم بی‌شک بارزه تفاسیر، کاربرد عقل و تکیه بر آن است. المنار و المیزان به‌عنوان مهم‌ترین تفاسیر قرن اخیر در ضمن گرایش به مسائل اجتماع، عقل‌گرایی را در تفسیر قرآن پیگیری کرده‌اند؛ با این تفاوت که المنار عقل را به‌عنوان منبع خود در تفسیر برگزیده، اما المیزان ظواهر دینی و فهم دین را که متوقف بر ظهور لفظ هستند، مستند به حکم عقل دانسته، ولی در تفسیر، به منبعیت قرآن برای تفسیر خود قائل بوده و عقل را به‌عنوان ابزاری برای فهم قرآن می‌داند. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، با بررسی دو تفسیر المیزان و المنار، به بررسی تطبیقی عقل‌گرایی در نظر این دو مفسر تمرکز نموده و مختصات عقل را از این نظرگاه مقایسه خواهیم کرد. حاصل آنکه عقل در المنار به‌عنوان اﺑـﺰاری ﺑـﺮای هماهنگ‌کردن اﺣﻜـﺎم و ﻣﻌـﺎرف دﻳﻨﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺘﻀیات زﻣﺎن ﺑﻪ‌ﻛﺎر بسته شده و ریشه در تجربه‌گرایی دارد، درحالی‌که علامه طباطبایی با تخطئه عقل‌گرایی تجربی، حرکت عقل ابزاری در مسیر فطرت سالم را لازمه تمییز و تشخیص درست حق از باطل معرفی می‌نماید.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیل انتقادی انواع کاربست «عقل» در تفاسیر ادبی-اجتماعی معاصر با تمرکز بر آرای قرآن‌پژوهان مصری

نویسنده:

محمد عرب‌صالحی ، فریده پیشوایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر قرآن , تفسیر بیانی

چکیده :

نقش عقل در فهم متون دینی و میزان کاشفیت و حجیت آن در تولید معرفت از مباحث مطرح بین اندیشمندان بوده است. این مساله بهصورت خاص در شکلگیری تفاسیر ادبی-اجتماعی معاصر تاثیر داشته است. کاربست عقل در این رویکرد که در واکنش به آسیبهای غلبه تفکر سلفیگری عقلستیز در جهان عرب بود و تحت تاثیر جریان فکری نومعتزله و آشنایی با مطالعات غربیان شکل گرفت، در محورهای متفاوت از تفاسیر عقلی رایج نمایان شد و لوازم خاصی در تفسیر و فهم قرآن و معرفت دینی به دنبال داشت. توسل به عقل خودبنیاد، علمزدگی، تحلیل ادبی-فرهنگی از مفاهیم قرآنی، تمسک به عقل مستقل از روایات در برداشتهای فقهی، مصادیق کاربست عقل در اینگونه تفاسیراند که در آراء طهحسین، عبده، خولی، بنتالشاطی و خلفالله مشاهده میشوند. مهمترین آسیب این کاربستها در مسائل و مباحث فلسفه دین مانند تعاریف و تحلیلهای شاذ از وحی، نبی و معجزات انبیاء؛ تحلیل بیسابقه زبان و قصص قرآن؛ حداقلیکردن و عرفیسازی فقه و تعصبات قومی-عربی دیده میشود. در اینمیان کمترین آسیب در تفسیر بنتالشاطی است، ضمن اینکه وی نیز از سنت روایی تفسیری فاصله گرفته است. نتیجه اینکه کاربست عقل در تفاسیر ادبی-اجتماعی معاصر، تابعی از مکتب اومانیسم است که در آن اجتهاد غیر ضابطهمند قرآنپژوه محوریت دارد. در این رهیافت تفسیری، عقل، امری متعالی، قدسی و متصل به وحی نیست. اساسا نگاه ادبی به متون مقدس، فروکاهش دین به امری فرهنگی-اجتماعی و تعین اصالت عقل انسان را درپی داشته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 81 تا 110

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

امر عدمی نزد علامه طباطبایی و شلایر ماخر

نویسنده:

سید مرتضی حسینی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه علامه طباطبایی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

راست کیشی نوین , هرمنوتیک , هرمنوتیک شلایرماخر , عدم , امور اعتباریه صرف , تفسیر قرآن , فلسفه دین , Interpretation of the Bible , درباره علامه طباطبایی

کلیدواژه‌های فرعی :

نهایه الحکمه , ادراک حسن و قبح , انجیل , راست کیشی نوین , دور هرمنوتیکی , معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , الهیات جامع ادیان , قرآن , تخیل(راه های معرفت) , توهم , تأویل روانشناختی , رهیافت شهودی , ذهنیت مؤلف , تاویل نحوی , تحلیل روانی , تبیین پذیری فعل خدا , تبیین پذیری امور دینی , تبیین پذیری متن مقدس , تفسیر المیزان (کتاب) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری , جعفر سبحانی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

1735-3238

چکیده :

در نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی، موجـود زنده در انجام هر فعلـی غـایتی را دنبـال می کند. این غایت کـه صـرفا نوعی اعتبار است، مطابقی جز در ظرف وهم ندارد. از نظر ایشان امور عدمی نیز اغلب نوعی اعتبارند، لذا هیچ نحوه وجود خارجی ندارند. تنها جایی که می توان کم ترین شباهتی را در باب این نظریه میان علامه و شلایرماخر دید، نتایج نظریه ایشان در بحث تفسیر متن مقدس است. شلایرماخر را پدر هرمنوتیک دانسته اند. او بر اساس راست کیشی نوین اشارات متافیزیکی کتاب مقدس را نه تمثیل که حتی استعاره دانسته است و اشارات متافیزیکی کتاب مقدس، برای مثال مساله شر، را عدمی می داند. استعاری دانستن امور عدمی نزد شلایرماخر با آنچه علامه اعتباری می خواند چندان قابل مقایسه نیست، هرچند تفاوت های ژرفی بین این دو نظریه قابل بیان است که در بخش پایانی به آن خواهیم پرداخت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 105 تا 121

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نسبت‌سنجی و نحوه کاربست عقل و نقل در تفسیر قرآن در دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی

نویسنده:

حسن اخباری ، محمود کریمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر قرآن , تفسیر فلسفی

چکیده :

از نتایج همتایی عقل و نقل در دیدگاه آیت‌الله جوادی آن است که این دو منبع معرفتی علاوه بر حوزه اختصاصی، دارای حوزه اشتراکی هستند که در فرآیند فهم، تدبر و تفسیر قرآن کریم گاهی متعاضد و گاهی متعارض عمل می‌کنند. با توجه به حجیت هر دو منبع در دین اسلام، تعارض قطعی این دو محال بوده و آنچه تحت این عنوان رخ داده و قابل حل خواهد بود، تعارض بدئی آنان است. این نوشته با ارائه تعاریف دقیق از اصطلاحات مطروحه، سعی در نسبت‌سنجی بین عقل و نقل و تببین حوزه کارکرد، همچنین نحوه کاربست آن‌ها در فرآیند فهم قرآن کریم داشته و ضمن ارائه نمونه‌های تفسیری این مهم را عینی‌سازی می‌کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 85 تا 102

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

گونه شناسی روایات تفسیری امام رضا

نویسنده:

مصلایی پوریزدی عباس, دیمه کارگراب محسن

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

تأویل , روایات تفسیری , امام علی بن موسی الرضا , روش تفسیری , الروایات التفسیریة , تفاسیر ماثور , تفسیر قرآن , تفسیرالقرآن , الامام الرضا (ع) , الاسلوب التفسیر , التفاسیر المأثورة , تفسیر قرآن

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 47 تا 78

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اعتبارسنجى روایات تفسیرى با تاکید بر دیدگاه ایت اله معرفت

نویسنده:

رضایی اصفهانی محمدعلی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

روایات تفسیری , الروایات التفسیریة , تفسیر قرآن , تفسیرالقرآن , اعتبارسنجی , شیوه های تفسیری آیت اله معرفت , تقییم الإعتبار , أسالیب آیة اله معرفة التفسیریة , تفسیر قرآن

چکیده :

در این نوشتار، شیوه حدیثى به عنوان یکى از شیوه هاى تحقیق در مطالعات قرآنى مورد توجه واقع شده و اعتبار روایات تفسیر مورد بررسى قرار گرفته است؛ نخست به سه شیوه فرعى در بررسى حدیثى یعنى تحقیق سندى، تحقیق محتوایى و بررسى جهت صدور، اشاره و در پی آن با طرح دیدگاه هاى مفسران و صاحب نظرانی همچون علامه طباطبایى و آیت اله معرفت، نظر آیت اله معرفت که تحقیق محتوایى در احادیث تفسیری را مقدم بر تحقیق سندى و صدورى می داند، مورد قبول واقع شده است. چنین می نماید که از نظر مرحوم معرفت، روایات پیامبر (ص) بر اساس آیه 44 سوره نحل و روایات اهل بیت (ع) بر اساس حدیث ثقلین در تفسیر دارای حجیت است و اعتبار روایات صحابه و تابعین در معانى لغوى و شان نزول و نقل روایات پیامبر (ص) با شرایطى پذیرفتنی است؛ وی، روایات تفسیرى پس از تقسیم بندی به روایات خبر واحد، متواتر و احادیث محفوف به قراین، نوع دوم و سوم را دارای اعتبار می داند و در مورد روایات آحاد صحیح و موثق دیدگاه هاى مفسران و صاحب نظران را ذکر مى کند، و در نهایت آن را نوعى علم عادى به شمار مى آورد که در تفسیر معتبر است، اما روایات آحاد غیرموثق در تفسیر را معتبر نمی داند مگر آنکه این قبیل روایات با قرینه همراه شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 167 تا 186

مشخصات اثر

ثبت نظر