جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
صفحه اصلی کتابخانه > جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در برای عبارت
شامل عبارت باشد
شامل عبارت باشد
 
شامل عبارت باشد
شامل عبارت باشد
تنها فراداده‌های دارای منابع دیجیتالی را بازیابی کن
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  *برای جستجوی عین عبارت , عبارت مورد نظر را درون گیومه ("") قرار دهید . مانند : "تاریخ ایران"
  • تعداد رکورد ها : 336732
ترجمه کتاب سیره تربیتی پیامبر (ص) و اهل بیت (ع): تربیت اخلاقی (جلد 3)
نویسنده:
سارا مستورا؛ استاد راهنما: محمد داوودی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
چکیده :
اخلاق یکی از جنبه‌های اساسی دین اسلام است که نحوه‌ی تعامل مسلمانان با خداوند متعال، دیگران، و جهان اطراف را شکل می‌دهد. اخلاق اسلامی فراتر از پایبندی صرف به مجموعه‌ای از قوانین است؛ بلکه شخصیتی را پرورش می‌دهد که تجلی آموزه‌های قرآن، سنت و زندگی معصومان (علیهم‌السلام) است. بی‌شک، اخلاق و فضایل، بنیان تعالیم اسلامی را تشکیل می‌دهند و به صفات پسندیده و ناپسند انسانی می‌پردازند—عادت‌هایی که به‌مرور در شخصیت فرد نهادینه می‌شوند. نظام اخلاقی اسلام، سرشار از اصول و فضایل است که می‌تواند مسلمانان را در مسیر کمال رهنمون سازد و زندگی دنیوی و معنوی آن‌ها را تعالی بخشد. در این چارچوب، تمایل به یافتن الگوهای کامل، امری طبیعی در انسان‌هاست. انسان‌ها همواره در تلاش‌اند تا رفتار و زندگی افراد نمونه را الگو قرار دهند. قرآن کریم نیز با توجه به این نیاز فطری، پیامبر اکرم (ص) را به‌عنوان برترین الگو معرفی می‌کند، آن‌جا که می‌فرماید: **لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ** «قطعاً برای شما در (سیره‌ی) پیامبر خدا الگویی نیکوست» (سوره احزاب، آیه 21). در این آیه، پیامبر اسلام (ص) به‌عنوان الگویی کامل در تمامی ابعاد زندگی، به‌ویژه در اخلاق و رفتار معرفی شده است. آیه‌ای دیگر نیز جایگاه اخلاقی والای ایشان را این‌گونه بیان می‌کند: **وَإِنَّکَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظِیمٍ** «و همانا تو بر اخلاقی عظیم استوار هستی» (سوره قلم، آیه 4). این آیه، فضایل اخلاقی بی‌نظیر پیامبر (ص) را تأیید می‌کند و او را به‌عنوان الگوی برجسته‌ای برای رشد اخلاقی و معنوی معرفی می‌نماید. ویژگی‌های اخلاقی پیامبر اکرم (ص) در اهل‌بیت (علیهم‌السلام) نیز متجلی است، و این ارتباط اهمیت پیروی از سیره‌ی اخلاقی آنان را برجسته می‌سازد. همان‌طور که پیامبر (ص) در حدیث معروف ثقلین فرمودند: **یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ، أَمَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا: کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی، فَإِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْض** «ای مردم! من در میان شما دو چیز گران‌بها باقی می‌گذارم. اگر به آن دو تمسک جویید، هرگز گمراه نخواهید شد: کتاب خدا و عترتم، اهل بیتم؛ زیرا این دو هرگز از یکدیگر جدا نمی‌شوند تا در کنار حوض (کوثر) بر من وارد شوند.» کتاب *سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت علیهم‌السلام: تعلیم و تربیت اخلاقی (جلد سوم)*، تألیف دکتر محمد داودی و منتشر شده توسط پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در قم، با هدف شناسایی، استخراج و تدوین اهداف، اصول و روش‌های تعلیم و تربیت اخلاقی بر اساس سیره‌ی پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) نگاشته شده است. همان‌گونه که از عنوان کتاب پیداست، محتوای آن مبتنی بر رفتار و سیره معصومان (علیهم‌السلام) است. با توجه به مشکلات اجتماعی متعددی که مسلمانان با آن مواجه‌اند، اصول اخلاقی آموزش‌داده‌شده توسط پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) می‌توانند به‌عنوان قطب‌نمایی اخلاقی، رفتار انسان‌ها را هدایت کنند و پیوند آن‌ها را با خداوند و جامعه تقویت نمایند. باید دانست که سیره معصومان (علیهم‌السلام) صرفاً بخشی از تاریخ نیست؛ بلکه آموزه‌هایی است همیشگی که انسان‌ها را به سوی ارزش‌های اخلاقی در زندگی روزمره فرا می‌خواند. از این‌رو، ترجمه این اثر درباره آموزه‌های اخلاقی اسلام—به‌ویژه آن‌چه در سیره‌ی پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) متجلی شده—فرصتی ارزشمند برای آشنایی مخاطبان انگلیسی‌زبان با این اصول خواهد بود. امید است این ترجمه نه تنها راهنمایی در مسیر معنوی خوانندگان باشد، بلکه در ارتقاء آگاهی اخلاقی و تقویت پایداری پیروان اهل‌بیت (ع) در سراسر جهان نیز نقشی مؤثر ایفا کند. در پایان، به استناد این اصل که **مَن لَم یَشْکُرِ المَخْلُوقَ لَم یَشْکُرِ الخالِقَ** «کسی که از مخلوق تشکر نکند، از خالق نیز تشکر نکرده است» لازم می‌دانم مراتب قدردانی صمیمانه‌ام را از حجت‌الاسلام دکتر محمد داودی، نویسنده ارجمند کتاب *تعلیم و تربیت اخلاقی* و ناظر این اثر ابراز نمایم. از درگاه خداوند متعال برای ایشان توفیق روزافزون مسئلت دارم. همچنین صمیمانه از مدیر و اعضای محترم گروه علوم تربیتی مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی، که در فرآیند ترجمه این اثر از من حمایت کردند، تشکر و قدردانی می‌نمایم.
کاربست الاهیات مقایسه‌ای در اندیشه‌ی اسلامی
نویسنده:
مصطفی رستگار؛ استاد راهنما: احمدرضا مفتاح؛ استاد مشاور: مهراب صادق‌نیا، کلاوس فون اشتوش
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
این پژوهش به‌دنبال یافتن راهی برای الاهیات‌ورزی مقایسه‌ای اسلامی در چارچوب صحت اعتقادی و عملی است. پس از تبیین ماهیت الاهیات مقایسه‌ای جدید و بررسی رویکردهای گوناگون به آن—شامل چهار رویکرد اعترافی، فرااعترافی، دوسویه‌ی اعترافی، و دوسویه‌ی فرااعترافی—فرااعترافی‌گرایی مستلزم چشم‌پوشی از پایگاه ایمانی و ناپذیرفتنی معرفی می‌شود. در مقابل، اعترافی‌گرایی نگرش غالب به الاهیات مقایسه‌ای جدید و گزینه‌ای معتبر برای الاهی‌دان مقایسه‌ای مسلمان به شمار می‌آید. پژوهش نشان می‌دهد که الاهیات مقایسه‌ای جدید، در قرائت غالبش، رشته‌ای ایمان‌محور است و با دین‌شناسی مقایسه‌ای که بر توصیف و مقایسه‌ی صِرف متمرکز است، مرزبندی روشنی دارد. براساس استقرا و بدون ادعای حصر، در رویکرد اعترافی به‌معنای عام کلمه، که دوسویه‌ی اعترافی را نیز شامل می‌شود، یادگیری بینادینی در شش قالب مختلف انجام می‌شود: تقویت، تصحیح، بازیابی، بازتفسیر، ازآنِ‌خودسازی، و بازدرست‌شماری. در این پژوهش، برای این شش نوع یادگیری، بیش از چهارده نمونه‌ی پژوهشیِ درجه اول، عمدتاً از میان کارهای الاهی‌دان‌های مقایسه‌ای مسیحی، ذکر شده است. در رویکرد اعترافی، الاهی‌دان مقایسه‌ای مسلمان، ضمن التزام کامل به دین مبدأ، علاوه بر آموختن از «نفس مقایسه»، از «طرف مقایسه» نیز بهره می‌گیرد. هیچ‌یک از حوزه‌های اندیشه‌ی اسلامی (اعم از تفسیر، کلام، فقه، حدیث، اخلاق، عرفان، تاریخ و غیره) با هیچ مانع ذاتی برای ورود به گفت‌وگوی الاهیاتی مقایسه‌ای مواجه نیست و هر پژوهشگر مسلمان می‌تواند، ناظر به هویت علمی و متناسب با تخصص و علاقه‌ی خود، عرصه‌ی مقایسه را برگزیند. پژوهش، پس از تبیین مهم‌ترین مبانی اسلامی برای ژرف‌آموزی بینادینی—شامل نگاه قرآن و حدیث و اندیشمندان مسلمان به یادگیری بینادینی، معرفت‌زایی نفس مقایسه، تراکم یا توارد ظنون، و بینامتنیت—و پس از ارائه‌ی بیش از شصت‌وهفت نمونه و پیشنهاد پژوهشیِ درجه اول در شش عرصه‌ی انتخابیِ (1) فهم قرآن، (2) فهم حدیث، (3) یادگیری‌های فقهی-تاریخی (استصحاب احکام شرایع سابقه، حقیقت شرعیه، و روش‌شناسی کنش‌گری دینی)، (4) اقتباس روش تفسیری، (5) بازتفسیر سنت خودی در چارچوب سنت‌های دیگر، و (6) یادگیری بینامذهبی، نتیجه می‌گیرد که الاهیات مقایسه‌ای می‌تواند ابزاری کارآمد برای تدقیق و تعمیق اندیشه‌ی دینی و حتی تقویت ایمان مذهبی باشد و افق‌های تازه‌ای برای بالندگی تفکر اسلامی در مواجهه با تکثر دینی بگشاید.
تبیین سویه های الهیاتی کاشر و حلال در سنت یهودی و اسلامی
نویسنده:
فهیمه اشعری؛ استاد راهنما: مهراب صادق نیا، محمدتقی انصاری پور
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در دو دین توحیدی یهودیت و اسلام توجه خاصی به شریعت و فقه وجود دارد و این التزام به هلاخا و فقه برای مؤمنان به ادیان آن ها را در بسیاری از موضوعات بسیار به هم شبیه کرده است که همین وجوه تشابه بستری مناسب برای مطالعات تطبیقی بین این دو دین به وجود می آورد. موضوعاتی مانند گی تطیلا و تفیلا در یهودیت و وضو و نماز در اسلام، طهارت و نجاست، غسل، پوشش، تولد، مرگ، بلوغ، ازدواج، اعیاد در دو دین مشمول سفارشاتی هستند. از جمله موضوعات مهم در مورد مسأله خوراکی ها از جمله موضوعات مهم و مشترک در هر دو دین مسأله خوراکیها است که به مواردی مانند پاکی و نجاست خوراک، جواز و عدم جواز خوردن و احکام مربوط به ذبح حیوان برای مجاز و حلال شدن گوشت می پردازد. در این رساله مسأله ام این است که در پی جستجوی احکام خوراکی ها در این دو دین و بحث ذبح در یهودیت و اسلام که به حلال کردن گوشت می پردازد، به مسأله ی مهمتری برسیم؛ به عبارت دیگر با روشن کردن مفاهیم کاشر و حلال در سنت یهودی و اسلامی به تبیین الهیاتی و سویه الهیاتی شریعت و احکام در دو دین برسیم. به این معنا که جانب مهم فلسفه قوانین در دو دین یهودیت و اسلام صبغه الهیاتی ان ها است یعنی باید و نبایدهای شرعی ارتباط و پیوند انحصاری آنها با خدای یهودیت و اسلام مورد لحاظ است. به عبارت دیگر در دین یهودیت و اسلام حساسیت بالایی در باب توجه به خدایان اقوام دیگر یا بتهایی که مشرکان پرستش می کنند وجود دارد.از سوی دیگر توجه انسان به این خدایان منشأ درافتادن به تباهی فساد روحی و اخلاقی شمرده می شود. از آنجا که احکام شریعتی تعیین کننده رویکرد انسان در سلوک روزمره و سبک زندگی او هستند این احکام و از جمله احکام ذبح و کاشر و حلال نیز با این سویه در شریعت یهودی و فقه اسلامی مورد لحاظ قرار گرفته اند. موضوع اصلی این رساله تکیه بر فقه المقاصد و توجه به علل و اسباب احکام فقهی با تبیینی الهیاتی با محوریت ذبح است. برای شروع ابتدا مفاهیم اصلی و کلیدی مربوط به موضوع خوراکی ها در دو دین تعریف و با بررسی احکام مربوط به آن ها به فلسفه احکام و قوانین توجه می شود و در پی ان به تبیین الهیاتی آن ها پرداخته می شود. در مسأله ذبح در نهایت به تبیین الهیاتی این موضوع خواهیم رسید.
ارزش‌ شناسی خداباوری از منظر فلسفه ملاصدرا: تحلیل استدلال از طریق معنای‌ زندگی
نویسنده:
رویا فارسی؛ استاد راهنما: محمد سعیدی مهر؛ استاد مشاور: علی اکبر عبدل آبادی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
یکی از مهمترین مسائل فلسفه بحث در مورد خداوند است و پرسشی که اکثراً در این زمینه مطرح می‌شود پرسش وجود‌شناختی است؛ اما در مورد وجود خدا پرسش ارزش‌شناختی نیز قابل طرح است. پرسش از آثار ارزشی وجود خدا انگیزه پیدایش مبحث جدیدی در فلسفه دین معاصر شده‌ است که ارزش‌شناسی خداباوری نام دارد. در مقام پاسخ به این پرسش پنج موضع قابل اتخاذ است: مدافع خداباوری، ضد خداباوری، لاادری‌گری، سکوت و موضع خنثی. قائلین به هر موضع برای اثبات نظر خود استدلال‌هایی را اقامه کرده‌اند. یکی از این استدلال‌ها که توسط ضدخداباوران مطرح شده است استدلال از طریق معنای زندگی نام دارد. در این پژوهش پس از تبیین مبانی ارزش‌شناسی خداباوری و ادعای کلی ضدخداباوران، این استدلال تحلیل می‌شود. در گام اول گزارشی از ادبیات شکل گرفته حول این استدلال ارائه می‌شود و در گام دوم به تحلیل آن با توجه به مبانی فلسفی ملاصدرا پرداخته خواهد شد. در این تحلیل از مبانی همچون اصالت وجود، وجود رابط، حرکت جوهری و عشق میان خدا و انسان استفاده می‌شود. نتیجه بحث اینکه بر اساس مبانی صدرایی چنین استدلالی چه به شکل شخصی چه غیر شخصی رد می‌شود؛ زیرا اولاً جعل معنا برای زندگی از نظر ملاصدرا مردود است؛ ثانیاً خدا نقش محوری در معنای زندگی از نظر ملاصدرا دارد و قرب به او هدف نهایی تعیین شده برای انسان است. انسان تعریف شده بر اساس مبانی صدرایی رابطه وجودی خاصی با خدا دارد و معنای زندگی‌اش تنها در پرتو وجود خداوند تعریف می‌شود؛ بنابراین امکان ندارد که وجود خدا زندگی او را بی‌معنا کند.
فعل الهی و قوانین طبیعت
نویسنده:
فاطمه فامینی نژادهمدان؛ استاد راهنما: جواد اکبری تختمشلو
نوع منبع :
رساله تحصیلی
چکیده :
مسئله فعل الهی یکی از پرسش‌های اصلی در حوزه علم و دین است. این مسئله بارها از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است اما چیزی که کمتر به آن پرداخته شده است، بررسی مسئله فعل الهی از دیدگاهِ فلسفه علم است. در این تحقیق با مروری بر تاریخچه نظریات فعل الهی، نسبت این نظریات با علم مشخص شد. فیلسوفان و الهی‌دانانِ پیش از قرن حاضر در پرداختن به مسئله فعل الهی مجبور به انتخاب میان علم و دین بودند. زیرا در یک جهان موجبیتی جایی برای افعال خداوند مانند معجزه و استجابت دعا وجود نداشت. اعضای پروژه فعل الهی،‌ معتقدند که با ظهور علم مدرن و شکسته شدن موجبیت در برخی زمینه‌ها راهی جدید پیش روی فیلسوفان قرار گرفته تا مدلی از فعل الهی را ارائه کنند که، اولاً افعال خداوند را عینی در نظر بگیرد و ثانیاً قوانین طبیعت را نشکند. آن‌ها برای تبیین افعال خداوند به عدم تعین‌های هستی‌شناختی، یعنی عدم تعین‌هایی که به جهل ما باز نمی‌گردد بلکه خودِ موضوعِ مورد نظر، به صورت هستی‌شناسانه داری عدم تعین است، مثل مکانیک کوانتومی، روی می‌آورند. اما این دیدگاه با مسائلی مواجه است که یکی از آن‌ها مسئله بزرگنمایی است. طبق این مسئله رویدادهای کوانتومی بسیار کمی وجود دارند که بتوانند در سطح جهان ماکرو اثرگذار باشند و طبق این دیدگاه متکی بر مکانیک کوانتومی، افعال خداوند محدود می‌شوند. پس این دسته را همچنان می‌توان در میان طرفداران علم در دوراهی علم و دین دسته‌بندی کرد. هدف این پایان نامه یافتن مدلی از فعل الهی است که علاوه بر عینی در نظر گرفتن افعال خداوند و شکسته نشدن قوانین طبیعت، گستره اعمال خداوند را نیز محدود نکند. برای یافتن این نظریه دو سوالِ «قوانین طبیعت چیست؟» و «شکستن قوانین یعنی چه؟» بررسی شدند. در مورد سوال اول با بررسی نظریه‌های متداول در مورد قوانین طبیعت، دیدگاه ذات‌گرایی جدید برگزیده شد که طبق آن قوانین ضروری هستند. اما برای پاسخ به سوال دوم، ابتدا مسئله نمونه یابی مطرح شد، که طبق آن پیدا کردن مصداق یک قانون در طبیعت، معمولاً ممکن نیست زیرا بر هر جسم نیروهای متفاوتی، مانند الکترومغناطیس و گرانش، وارد می‌شود. برای بدست آوردن معادلات حرکت یک جسم که تحت تأثیر نیروهای مختلف است، از روش اویلر استفاده می‌شود، با استفاده از این روش برآیند نیروها بر جسم در راستای هر محور برابر جرم در شتاب جسم (که مشتق دوم مکان آن است) قرار می‌گیرد و در انتها یک معادله دیفرانسیل برای حرکت جسم در هر راستا به دست می‌آید که تمام نیروهای وارد بر آن بر این معادله موثرند. این روش هیچ مانعی برای اضافه شدن نیروی جدیدی به برآیند نیروها، وجود ندارد. در صورتی هم که جسم مطابق آن رفتار نکند، قانونی شکسته نشده، بلکه برآیند نیروها تغییر کرده است. بنابراین پاسخ به سوال دوم این است که قوانین شکسته نمی‌شوند. پس نیازی به محدود کردن افعال خداوند به عدم تعین‌های هستی شناختی نیست. با این حال همچنان دو مانع دیگر از سوی علم برای افعال خداوند وجود دارد؛ موجبیت‌گرایی و بستار علّی. معمولاً موجبیت‌گرایی را یک اصل برخاسته از علم تجربی به خصوص فیزیک کلاسیک می‌دانند. طبق اصلِ موجبیت‌گرایی، هر علتی لزوماً معلول خود را در پی دارد و اگر دو جهان با تاریخچه علّی یکسان داشته باشیم باید آینده آن‌ها نیز به یک شکل باشد. اما این مسئله در صورت انجام فعل الهی، نقض می‌شود و از آن‌جایی که علم می‌گوید جهان ما موجبیتی است، بنابراین فعل الهی نمی‌تواند انجام شود. اما موجبیت‌گرایی به تنهایی نمی‌تواند مانعی برای فعل الهی باشد، زیرا قوانین می‌توانند موجبیتی عمل کنند و همان طور که گفته شد با اضافه شدن یک نیروی جدید بدون شکسته شدن قوانین موجبیتی عملی خلاف روال عادی طبیعت ایجاد می‌شود. سپس برای حل مشکل بستار علّی استدلال‌های پاپینیو به نفع آن بررسی شد که دو استدلال اصلی او از طریق شواهد فیزیولوژیکی و قوانین پایستگی بود و با نقد هر دو استدلال روشن شد، که نمی‌توان آن‌ها را از علم استخراج کرد. در نهایت نتیجه‌گرفتیم که تناقض ظاهری‌ای که میان علم و فعل الهی، دیده می‌شود یک تضاد سطحی‌ست و با عمیق‌تر شدن در مسئله این دو با یکدیگر تضادی ندارند و نمی‌توان از علم برای استدلال بر ضد فعل الهی استفاده کرد.
بررسی و تحلیل آیات مربوط به تکلیف در قرآن کریم
نویسنده:
حکیمه سرودی؛ استاد راهنما: کریم علی محمدی؛ استاد مشاور: سیفعلی زاهدی فر
نوع منبع :
رساله تحصیلی
چکیده :
اقتضای حکمت الهی است که برای هر موجودی متناسب با خلقت و نقش آن در جهان هستی، قوانینی در زندگی‌اش مقرر کند و با توجه به آیات قرآن، همه موجودات «طوعاً» یا «کرهاً» از این قوانین پیروی می‌کنند و این همان مفهومی است که انسان آن را تکلیف می‌نامد و خرد الهی ایجاب می‌کند که این تکالیف متناسب توانایی‌های موجودات باشد و این تکلیف بتواند او را در مسیر تعالی پیش برد و با تبدیل فطرت بالقوه انسان به توانایی‌های بالفعل او را در مسیر هدف زندگی‌اش پیش برد. تکلیف، مفهومی هست که درجامعه انسانی همواره مورد بحث اندیشمندان بسیاری قرار گرفته است . انسان، تکلیف را امری دشوار می‌بیند و لذا معمولًا تکلیف‌گریز است و خود را بیش از آن که مُکَلَّف بداند، مُحِقّ می‌شمارد. تمامی ادیان و مذاهب الهی دنیا سخن از تکالیفی برده‌اند که از سوی خداوند به عنوان موهبتی به انسان در باغ عدن داده شد و این به این معنا است که وجود انسان از روی اراده و اختیار و به طور کامل آن را بر عهده گرفته و جسماً و روحاً آمادگی پذیرش آن را داشته است. دین اسلام نیز در قرآن و سنّت، این تکالیف را به طور کامل شرح داده است.سؤالی که مطرح می‌شود این است که تکلیف از روی جبر است یا اختیار؟ اگر انسان در مرتبه عالی بندگی و با اختیار خدا را می‌ستاید و فرمان‌پذیر محض اوست چرا بندگان مؤمن خدا در قرآن از خداوند درخواست می‌کند که آن‌ها را با تکالیف ما لا یُطاق امتحان نکند؟ با نگاه اجمالی به آیات مربوط به تکلیف در قرآن و بررسی نظریات مفسران در خصوص نوع تکلیف وضع‌شده متوجه می‌شویم که تکلیف نیز درجه‌بندی می‌شود به تکلیف یطاق و مالایطاق .در این تحقیق با توجه به مکتب اهل البیت، نظریه جبر و تفویض را باطل دانسته‌ و تکالیف سنگین را در امت اسلام و امم پیشین مربوط به جزای کیفری ومعصیت دانسته‌ایم و با توجه به آیاتی از قرآن که وضع تکلیف مالا یطاق را از سوی خداوند رد می‌کنند و آیاتی که وجود اختلاف در آیات قرآن که از سوی خالق جهان فرستاده شده را رد می‌کنند، این سه گروه آیات را به هم ارجاع داده و آیات تکلیف را در دو وجه بررسی کرده ایم که یکی جعل تکلیف تشریعی است و در آن خدا در آیاتی انسان را به اندازه طاقت تکلیف می‌کند و در موارد دیگری جعل تکلیف کیفری است که بر اثر سیّئه و ذنوب و احاطه ی خطیئه وسعت و فراخی از آنها گرفته می‌شود و به تبع آن محکوم به تحمل تکلیف مالایطاق شده اند.
بررسی مؤلفه‌ها و مصادیق مصلحت از منظر آموزه‌های دینی با تاکید بر دیدگاه امامین انقلاب امام خمینی(ره) و آیت الله خامنه‌ای(حفظه‌الله)
نویسنده:
مجتبی اسمعیلی؛ استاد راهنما: حسین مقدس
نوع منبع :
رساله تحصیلی
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مصلحت، به عنوان یکی از مفاهیم بنیادین و پویا در فقه اسلامی و آموزه‌های دینی، نقشی اساسی در تنظیم امور فردی و اجتماعی ایفا کرده و همواره ابزاری برای ایجاد توازن حکیمانه میان اصول ثابت شریعت و مقتضیات متغیر زمان و مکان بوده است. این مفهوم که ریشه در حکمت بالغه الهی و اهداف غایی شریعت (مقاصد الشریعه) دارد، در نظام جمهوری اسلامی ایران، اهمیت آن به سطحی بی‌سابقه رسیده و با تأسیس این نظام بر پایه نظریه ولایت فقیه، به یکی از ارکان اصلی تصمیم‌گیری در سطوح عالی کشور تبدیل شده است. اهمیت این مفهوم در مواجهه با مقتضیات متغیر زمان و مکان و چالش‌های پیچیده دوران معاصر، ضرورت بررسی جامع آن را دوچندان می‌کند. این پژوهش با هدف تبیین جامع مفهوم، مولفه‌ها و مصادیق مصلحت از منظر آموزه‌های دینی و تحلیل تطبیقی دیدگاه‌ها و سیره عملی امام خمینی, و آیت‌الله خامنه‌ای(حفظه‌الله)، به روش کتابخانه‌ای و با بررسی منابع اصیل دینی، آثار و بیانات امامین انقلاب و پژوهش‌های مرتبط انجام شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مصلحت در آموزه‌های دینی ریشه در حکمت الهی و مقاصد شریعت (حفظ دین، جان، عقل، نسل، مال، و تأمین عدالت اجتماعی) دارد و سیره معصومین, تجلی‌گاه مصلحت‌اندیشی حکیمانه مبتنی بر واقع‌بینی، اولویت‌بندی مصالح و اولویت مصالح عمومی بوده است. این اصول در اندیشه امام خمینی, در قالب نظریه ولایت مطلقه فقیه و فقه حکومتی، به عنوان ابزاری محوری و «مصلحت نظام» به عنوان اوجب واجبات مطرح گردید و بنیان‌گذار این رویکرد در اداره جامعه شدند. آیت‌الله خامنه‌ای(حفظه‌الله) نیز با ادامه این مسیر، به توسعه ابعاد عملی، نهادینه‌سازی فرآیندها، مانند تقویت مجمع تشخیص مصلحت نظام و تطبیق کاربرد مصلحت با نیازها و پیچیدگی‌های فزاینده دوران استقرار و توسعه نظام پرداختند. مقایسه تطبیقی نشان‌دهنده پیوستگی در اصول و تفاوت در تأکیدها و گستره کاربرد، متأثر از زمینه‌های تاریخی متفاوت است. یافته‌های کلان پژوهش نشان می‌دهد که مصلحت در اندیشه و عمل هر دو رهبر، ابزاری محوری، ضروری و کارآمد در فقه حکومتی برای تضمین پویایی، کارآمدی، اقتدار و بقای نظام اسلامی در مواجهه با واقعیت‌های متغیر و چالش‌های پیچیده دوران معاصر بوده است. هرچند به‌کارگیری مصلحت با چالش‌ها و نقدهایی روبرو است، اما تلاش برای ضابطه‌مند کردن، افزایش شفافیت و بهره‌گیری از کارشناسی در تشخیص و اجرای آن ادامه دارد. درک صحیح از این مفهوم برای فهم سازوکار تصمیم‌گیری در سطوح عالی نظام جمهوری اسلامی ایران و تحلیل عملکرد آن ضروری است.
سبک شناسی سوره محمّد
نویسنده:
علی حیدری؛ استاد راهنما: مجید صادقی مزیدی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
سبک واژه ای عربی به معنای گداختن و قالب‌گیری زر وسیم بوده که دارای پیشینه دیرینه ای در این زبان می باشد. گرچه این واژه قدیمی است ولی علم سبک شناسی ، علمی نوین و بدیع و ازجمله شاخه های معرفتی است که در قرن بیستم رونق گرفته است و به بررسی و تحلیل جنبه های زبانی، ادبی وفکری یک متن می‌پردازد. سبک در متداول‌ترین وعام‌ترین معنا، به شیوه خاص انجام یک کار گفته می‌شود. این دانش تلاش می‌کند تناسب میان لفظ و معنی انسجام متنی وهماهنگی منظورکلام رابا ساختار عبارت مشخص نماید. عموما سبک شناسی در لایه های مختلفی اعم از آوایی معنایی وادبی مورد بررسی قرار می گیرد. قرآن کریم به عنوان بالاترین متن از لحاظ ادبی و معنایی، قابلیت سبک‌شناسی را در تمام جنبه‌ها دارا است و این علم می‌تواند به عنوان ابزاری برای فهم ساختار و کشف لایه‌های معنایی قرآن کریم، مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرد. سوره مبارک محمد(ص)، چهل وهفتمین سوره قرآن دارای سی وهشت آیه و از سوره های مدنی است که نام دیگرآن قتال(به معنای جنگ) وبه دلیل نزول این سوره در بحبوحه جنگ احد،مسأله جهاد با دشمنان اسلام مهمترین موضوع این سوره می باشد. محتوای اصلی آن برشمردن صفات مومنان وکافران ومقایسه عاقبت کار هر دو طایفه در قیامت ومسأله آزمایش الهی به تناسب مسأله جنگ و همچنین محتوای اصلی اهداف جهاد با دشمنان دین خدا میباشد . به عنوان نمونه : در آیه اول این سوره (آلَّذِینَ کَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِیلِ آللَّهِ أَضَلَّ أَعمٰلَهُمۡ) از منظر لغوی (افعال مضاعف )فعل صدّ که از مصدر الصدّ می باشد دایر بر این است که کفّار خودشان به خدا ایمان نیاوردند واز طرف دیگر از ایمان آوردن دیگران جلوگیری وممانعت به عمل آوردند (رک طباطبائی ). لذا به نظر می رسد «أعرض » فقط به معنای روی گرداندن است ، وممانعت از ایمان دیگران در معنای واژه ذکر نشده است .در سطح نحوی آیه 4سوره محمد (ص) این چنین است : «فَإِذَا لَقِیتُمُ آلَّذِینَ کَفَرُواْ فَضَربَ آلرِّقَابِ حَتَّی إِذَا أَثخَنتُمُوهُم فَشُدُّواْ آلوَثَاقَ » دو ویژگی سبک شناختی قابل توجه از نظر دستوری وجود دارد اول اینکه بجای «اضربوا الرّقاب»ترکیب مصدر نایب ازفعل (مفعول مطلق)با مضاف الیه بکار رفته است ،واین امر باعث تأکید بیشتر کلام واختصار درآن شده است .دوم اینکه شدت ومقابله سخت با کفار در «ضرب الرّقاب» بهتر وبیشتر از واژه ی قتل ومترادفات آن وجود دارد؛زیرا تصویر قتل دشمنان را به سخت ترین شکل نشان داده است . آنچه در این رساله مورد بررسی قرار می گیرد سبک شناسی سوره محمد در دو فصل معنای و ادبی می باشد .
مطالعه تطبیقی خودشناسی در آموزه‌ های اسلامی و رویکرد معنویت‌های نوظهور
نویسنده:
اقدس آل نبی؛ استاد راهنما: زهرا اکبری؛ استاد مشاور: مجتبی شکوری
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
خود شناسی یکی از مهم‌ترین محورهای اندیشه و تعالیم ادیان و سنت‌های فکری گوناگون است. آنان باور دارند که زمانی که انسان به خود و جایگاه خویش در جهان پی ببرد، به حقایق ژرف آفرینش و اسرار هستی دسترسی خواهد یافت. این امر به خاطر پیوند ناگسستنی میان درک جهان و شناخت خود انسان است. پیامبران الهی در مأموریت رسالت خود، بشر را از محدودیت های ابزاری و توجه صرف به لذایذ مادی رهایی بخشیدند. آنان انسان را آگاه ساختند که او موجودی مختار، خلاق و دارای استعدادهای بی‌نهایت است و نباید در حد ابزار تنزل یابد. در نتیجه، خودشناسی و تحقق ظرفیت‌های درونی انسان، راهی است که ادیان و مکاتب معنوی برای رسیدن به کمال و تعالی انسان پیشنهاد می‌کنند. (مصباح یزدی، 1401، ص 125) معرفت نفس و خودشناسی برای بشر معاصر ضرورت مضاعفی دارد، چرا که آسایش و رفاهی که برای بشر معاصر به وجود آمده، غفلت او را بیشتر کرده و از هویت حقیقی خود دور کرده است. این بی‌هویتی، ناکامی‌هایی برای او رقم زده و او را به استثمار و بهره‌کشی، تخریب محیط زیست و افسردگی سوق داده است. به گفته یکی از محققان، بشر معاصر از آن رو در نسبت خود با جهان پیرامون ‌خود دچار بحران محیط زیست شده و در نسبت با دیگران به استثمار و بهره‌کشی روی‌آورده و در حوزه وجودی خود دچار افسردگی و استرس شده است که قبل از هر چیز تعریف صحیحی از خود و موقعیت خود در جهان به دست نیاورده‌ و در نتیجه ارتباطش با جهان و جامعه و حتی با خود دچار مشکل شده است. (شیرزاد، 1386، ص6) با این توصیف معنویت‌ها و عرفان‌های نوظهور خیلی زود در عرصه اجتماعی مورد توجه قرار گرفتند و با استفاده از ابزارهای تبلیغاتی و بازاریابی حرفه‌ای به‌سرعت گسترش یافته‌ و توانستند مخاطبان زیادی را جذب کنند. یکی از مشخصه‌های اصلی معنویت‌ها و عرفان‌های نوظهور توجه به خود و تأکید بر تجربه‌های فردی است. این جریان‌ها بر تجربه‌های فردی و شخصی افراد تأکید می‌کنند و به دنبال ارائه روش‌هایی برای دست‌یابی به آرامش و بهزیستی روانی‌اند، بدون آنکه به هیچ ساختار رسمی دینی تعهد داشته باشند. آنها سعادت را در درون‌گرایی و تمرکز بر خود و تجربه‌های فردی دنبال می‌کنند و در این مسیر هر آنچه برای کسب توجه لازم دارند، برمی‌دارند و بقیه را وامی‌گذارند، چرا که اصل در چنین جریان‌هایی، تمرکز و مدیتیشن است. نشانه‌های این رویکرد را می‌توان در مخالفت با ازدواج و دعوت به خلوت‌گزینی و دوری از جامعه و دغدغه‌های اجتماعی به خوبی مشاهده کرد. یوگا به عنوان نماد جریان تمرکز گرایی، جریانی است تَن محور که نگاه ویژه‌ای به جسم و غرایز جنسی دارد و تفسیرش از خود انسان، بدن انسان است که با اعمالی تلاش می‌کند آن را از رنج درآورده و به آرامش برساند. (واحد تحقیقات مرکز رایانه‌ای قائمیه اصفهان، 1391، ص35) جریان‌های مثبت اندیشی با متد قانون جذب، خودِ انسان را قوه ذهن و خیال دانسته که با انرژی ذهنی می‌تواند تمام خواسته‌های خود را از کائنات طلب کند و اصلاً کاری به تهذیب نفس و خدای واحد ندارد. تأکید این جریان‌ها بر لذت گرایی است و به گفته یکی از نمایندگان این جریان، هدف از زندگی، تجربه کامل لذت است. (لوسیر، 1382، ص57) برگزاری دوره‌های شکرگزاری و دوره‌های درمانی، توجه به خدای درون از مؤلفه‌ها و روش‌های این معنویت‌های کاذب و دروغین برای تمرکز بر خود و کسب سود و لذت است. در واقع، در این نگرش‌ها، فردگرایی و تمرکز بر لذات فردی، اهمیت اصلی را دارد. آنچه برای پیروان این مواضع اهمیت دارد، پیشرفت و موفقیت فردی است، حتی اگر این به بهای نادیده گرفتن ظلم و ستم بر دیگران تمام شود. (شریفی، 1392، صص 192-199) با توجه به اینکه در اسلام، نه فقط خود به معنای تَن، بلکه خودشناسی و معرفت نفس مورد توجه بوده و آن هم نه به عنوان یک هدف اصلی، بلکه یک هدف میانی برای رسیدن به هدف غایی یعنی توحید مورد تأکیده بوده، در این تحقیق سعی شده است ضمن بررسی جایگاه خودشناسی در اسلام، تفاوت‌ها و شباهت‌های ظاهری آن با دیدگاه‌های معنویت‌های نوظهور، از لحاظ هدف، مبانی، کارکرد و شیوه‌های خودشناسی مورد پژوهش قرار بگیرد.
تحلیلِ مقامِ محمود در آیاتِ قرآن و روایات
نویسنده:
محدثه صحرانورد؛ استاد راهنما: هادی زینی ملک آباد، غلامرضا رضوی دوست؛ استاد مشاور: مهرناز گلی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
  • تعداد رکورد ها : 336732