جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب می‌کوشد تا جایگاه ممتاز اندیشمندان پیش‌سقراطی را در سرآغازهای الهیات فلسفی یونان شرح دهد و به تطوّر اندیشة امر الوهی از سرآغازهای آن، یعنی از طالس و آناکسیماندر، تا سوفیست‌ها بپردازد. نویسندة کتاب با علم به اینکه نزد پیش‌ سقراطیان هنوز با شاخه‌ای از فلسفه به نام الهیات که مجزا از طبیعیات باشد ـ آن‌گونه که نزد ارسطو می‌یابیم ـ روبه‌رو نیستیم، در صدد تحقیق و تفسیر مجدّد آن دسته از قطعات به‌جای مانده از این اندیشمندان برمی‌آید که از سوی شارحان دورة جدید به نادرست تفسیر شدند، تا از این طریق، بن‌مایة الهیاتی اندیشة پیش‌سقراطیان را در آرای کیهان‌شناختی آنها نشان دهد.

نگارنده در کتاب حاضر مطالب بسيار ارزنده‌اي را مورد تجزيه‌وتحليل قرار داده است. اهم اين مطالب عبارتند از: راه گشايي براي شناخت بهتر انسان، انسان برتر، انسان در جهان عاري از جهل و خشونت، تبيين و تحليل عوامل مخل کاميابي انسان در طول تاريخ از آغاز تا امروز و رهنمون‌هايي براي ساختن آينده‌اي ايده آل براي جامعه بشريت.

لوکاچ در این کتاب با رخنه در نسج مشخص اجتماعی نظرات مداحان مستقیم و غیرمستقیم سرمایه‌داری، از قبیل شوپنهاور، نیچه، دیلتای، هایدگر و امثالهم که آرای‌‌شان رویشگاهی برای رشد فاشیسم و به‌قدرت رسیدن هیتلر و اعوان و انصار او را فراهم ساخت، مورد واکاوی عمیق اجتماعی و فلسفی قرار می‌دهد. ویرانی عقل یا انهدام فرهنگی در میان آثار این فیلسوف مجار از اشتهار ویژه‌ای برخوردار است. او در این اثر تصویر زنده‌ای از تاریخ اندیشۀ معاصر، ایدئولوژی بورژوایی به طور اعم و فلسفۀ آن به طور اخص را به دست می‌دهد. همان‌طور که می‌دانیم تاریخ «تا قبل از قرن هجدهم تنها با یک شکل ایدئولوژی، یعنی با مذهب و الهیات آشنا بود؛ ولی هنگامی که بورژوازی در قرن هجدهم به اندازه کافی نیرومند شد تا یک ایدئولوژی مطابق با وضع طبقاتی خویش برای خود ایجاد نماید، آنگاه انقلاب کبیر خود، یعنی انقلاب فرانسه را انجام داد که منحصراً از ایده‌های قضایی مدد می‌جست». لوکاچ با دنبال کردن تاریخ فلسفی بعد از این دوران عقاید فلاسفه و اندیشمندان غربی و به ویژه آلمانی که در صحرای اوهام و بادیۀ ضلالت گمراه و سرگردان گشتند و به عنوان کود در نظام‌های اهریمنی به کار برده شدند را مورد غور و بررسی قرار می‌دهد و از سیر تحول این عقاید و تأثیر آن بر جریانات سیاسی و سایه‌های غم‌انگیز دوران گذشته که به عصر کنونی کشیده شده است، سخن می‌گوید. یکی از نکات مهمی که لوکاچ در این اثر به آن می‌پردازد، تحلیل روانشناختی روحیات مرتدان جنبش انقلابی است که به صفوف ارتجاع پیوسته‌اند. در پیش‌گفتار کتاب می‌خوانیم: «لوکاچ با افشای نظرات ضدبشری این مداحان، حربه نیرومندی را برای شناخت و مبارزه با آرای معیوب این قبیل چانه زنان مغلق‌گو، که امروزه در ایران نظرات منسوخ و نخ‌نماشده‌شان مریدانی یافته در اختیار خواننده دوستدار حقیقت و زیبایی قرار می‌دهد». خواننده در این کتاب از شباهت‌ها و شعارهای آلمان نازی دربارۀ نظم نوین جهانی و ....، با سیاست‌های کنونی امپریالیسم گرگ‌صفت آمریکا که می‌کوشد با جمع‌آوری زباله و خاکروبه‌هایی برای خود رسالت تاریخی قائل شود، شگفت‌زده می‌شود. همان‌طور که لوکاچ نیز تصریح می‌کند، خشم توفان‌زای خلق‌های سراسر جهان علیه امپریالیسم آمریکا و سگ‌های زنجیری‌اش که جایگزین فاشیسم آلمان شده است و خلق‌ها و کشورهای مختلف را مورد اهانت قرار داده و به اسارت درمی‌آورد، به طور قطع سرانجام توسط خود خلق آمریکا و خلق‌های انقلابی و ملل ستم‌دیدۀ سراسر جهان درهم‌کوبیده خواهد شد.

جودیت باتلر در اثر تفکربرانگیز خود با عنوان «خواستن ناممکن» می نویسد: «دموکراسی به کمال نیاز ندارد، اما مستلزم تمایل به نقد قدرت است.» با این بیانیه‌ی عمیق، باتلر زمینه را برای پژوهشی فریبنده در مورد پیچیدگی‌های پویایی قدرت، دموکراسی و تغییرات اجتماعی فراهم می‌کند. در جهانی که با نابرابری‌ها، بی‌عدالتی‌ها و ستم‌های سیستمی مشخص شده‌است، کتاب باتلر به عنوان چراغی از پژوهش‌های فکری و تعامل سیاسی ظاهر‌ می‌شود. باتلر، فیلسوف برجسته و نظریه‌پرداز جنسیت، به‌دلیل تحلیل‌های دقیقش از ساختارهای قدرت و تعهدش به عدالت اجتماعی مشهور است. در این کتاب، او مرزها را حتی فراتر می‌برد و خوانندگان را ترغیب می‌کند که با تضادهای ذاتی دموکراسی و امکان دگرگونی ریشه‌ای مقابله کنند. باتلر با اقتباس از مجموعه‌ای غنی از سنت‌های فلسفی، نظریه‌های سیاسی و نمونه‌های دنیای واقعی، جستجویی را آغاز‌می‌کند که به همان‌اندازه که از لحاظ فکری سخت است و عمیقا انسانی هم است. او از طریق بررسی دقیق زبان، هویت و عاملیت، روش‌های پیچیده‌ای را که قدرت در جامعه عمل می‌کند و درک ما از خود و دیگران را شکل می‌دهد، آشکار می‌کند. با این‌حال، باتلر به دور از تسلیم‌شدن دربرابر دیدگاه جبرگرایانه‌ی قدرت، بر پتانسیل مقاومت و براندازی، حتی در ظالمانه‌ترین نظام‌ها، پافشاری می‌کند. یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های «خواستن ناممکن»، اصرار باتلر بر جدایی‌ناپذیری اخلاق و سیاست است. برای او، پیگیری عدالت صرفا یک تمرین نظری نیست، بلکه یک الزام عمیق اخلاقی است که به مشارکت فعال افراد و جوامع به طور یکسان نیاز دارد. در جهانی که گرفتار بی‌تفاوتی و بدبینی است، دعوت باتلر خوانندگان را وادار می‌کند تا نقش‌های خود را در ساختارهای اجتماعی بزرگ‌تر ارزیابی کنند. محور بحث باتلر، مفهوم اجرایی است؛ این ایده که هویت و واقعیت‌های اجتماعی ما از طریق اعمال و حرکات مکرر ما شکل می‌گیرد. باتلر با اقتباس از کار پیشگامانه‌ی خود در نظریه‌ی جنسیت، نشان می‌دهد که چگونه عملکرد بسیار فراتر از قلمرو جنسیت است و در هر جنبه‌ای از زندگی ما نفوذ می‌کند. او با روشن کردن روش‌هایی که در آن قدرت از طریق زبان و گفتمان عمل می‌کند، به خوانندگان این قدرت را می‌دهد تا روایت‌هایی را که از ساختارهای قدرت موجود حمایت می‌کنند به طور انتقادی بازجویی کنند. شاید مهمتر از همه، «خواستن ناممکن» گواهی بر قدرت کنش جمعی و همبستگی باشد. باتلر بر اهمیت ائتلاف‌سازی و حمایت متقابل در به چالش کشیدن ساختارهای قدرت مسلط تاکید می‌کند. او استدلال می‌کند که از طریق همبستگی، جوامع به حاشیه رانده شده می‌توانند صدای خود را تقویت‌ کنند و تغییرات معناداری را، حتی در مواجهه با مشکلات به ظاهر غیرقابل حل، ایجاد کنند.

کتاب حاضر جلد دوم مجموعه مقالات ريچارد رورتي است که عمدتا به بررسي انديشه فيلسوفان قاره‌اي اختصاص دارد. جلد نخست مجموعه مقالات او با عنوان عينيت، نسبي گرايي، و حقيقت عمدتا به بررسي انديشه فيلسوفان تحليلي اختصاص داشت که سه مقاله آن پيشتر به فارسي ترجمه شده است: « پراگماتيسم، ديويدسن و حقيقت» در کتاب در مسير پراگماتيسم، «عينيت يا همبستگي» در کتاب از مدرنيسم تا پسامدرنيسم"، و «اولويت دموکراسي بر فلسفه) در کتابي به همين نام پيشتر ترجمه شده‌اند.

کنفوسیوس فیلسوف، نظریه‌پرداز سیاسی و معلم چینی است که در چین باستان زندگی می‌کرد. وی در ۵۵۱ پیش از میلاد در ایالت کوچک لو که امروزه بخشی از استان جدید شاندونگ است متولد شد و در ۴۷۹ پیش از میلاد در گذشت. والدینش، که در زمان کودکی او زندگی را بدرود گفتند، او را کونگ-چیو (به معنی تپه) نامیدند. کنفوسیوس از کلمهٔ کونگ فوز، به معنای «استاد بزرگ، کونگ» گرفته شده‌است. آموزه‌های کنفوسیوس اجتماعی بودند نه مذهبی. او هرگز ادعا نکرد از جانب خدا آمده‌است یا در حقیقت در انحصار اوست. از خود هیچ اثر مکتوبی به جای نگذاشت اما پس از مرگش برخی از شاگردانش گفته‌های او را در کتابی به نام منتخبات کنفوسیوس منتشر کردند. کنفوسیوس از همهٔ فلاسفهٔ چین در دنیا نام‌آورتر است. عمده‌ترین کار کنفوسیوس این بود که هر آنچه که از فرزانگان کهن برگزیده بود، گرد آورد و بر مبنای این میراث یک نظام جامع فلسفی بنیاد نهاد. این فلسفه در طی بیست و پنج قرنی که چراغ راه ملت چین بوده‌است توانسته عادات و تفکر ملت چین را شکل ببخشد. جامعهٔ مورد نظر او در واقع خانواده‌ای بزرگ است که بر ساختاری سلسله مراتبی، مشتمل بر روابط پنجگانهٔ فرمانروا و فرمانبردار، پدر با فرزند، شوهر با زن، برادر بزرگتر با برادر کوچکتر و دوست با دوست مبتنی است. در این جامعه انسان‌ها به یکدیگر احترام می‌گذارند و نسبت به همدیگر عشق می‌ورزند. از نظر کنفوسیوس، در یک حکومت نیک باید سه هدف اساسی مد نظر باشد: مواد غذایی باید به فراوانی فراهم شود؛ سپاه باید منظم و درستکار باشد و اعتماد مردم به حکومت باید کامل باشد. اندیشه کنفوسیوس اندیشه‌ای انسان محور است. وی اولین گام برای شناخت و کشف اصول و مبانی سیاست را شناخت و تحلیل انسان می‌داند و هدف وی رستگاری انسان است و معتقد است که همه چیز تا زمانی وجود دارد که با انسان هماهنگی داشته باشد و انسان ذاتا و فطرتا دارای سرشت پاکی است که در معرض فساد و انحراف قرار می‌گیرد و جوهر وجودی انسان ریشه در تاریخ دارد؛ بنابراین این تاریخ است که مشخص کننده اصل و بدل انسان می‌باشد؛ لذا بنابر باورهای وی بایستی تاریخ را خوب شناخت تا عوامل فساد را کشف نمود. منتخبات (مکالمات) کنفوسیوس و منسیوس ، چهار اثری‌اند که حدود قرن یازدهم میلادی در زمان سلسه سانگ مجموعه‌ای را تشکیل دادند و چهار کتاب خوانده شدند.