جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پژوهش حاضر به بررسي تاريخ تشيع در کشمير و تحولات مربوط به آن پرداخته است. منطقه کشمير در حال حاضر، دو قسمت دارد؛ ايالت جامو و کشمير که در قلمرو هند است، و کشمير آزاد که در قلمرو پاکستان مي‌باشد. اسلام و تشيع در سال 725 هجري توسط جهان‌گردان و بازرگانان، و عالماني مانند سيد شرف‌الدين، مير سيد علي همداني و فرزندش محمد، سيد محمد مدني، سيد حسين رضوي قمي، و ملا عالم انصاري به کشمير راه يافت و ترويج گرديد. با تلاش‌هاي مير شمس‌الدين عراقي، در سال 882 تشيع به‌عنوان مذهب رسمي کشمير اعلام گرديد، بت‌خانه‌ها ويران شده، و مساجد و خانقاه‌هاي بسياري به جاي آن‌ها ساخته شد. ايشان با اقداماتي مانند احياي فرهنگ جهاد، ايراد خطبه به اسم دوازده امام در مسجد جامع، اعزام مبلغ به مناطق دورافتاده، و فعاليت‌هاي علمي خدمات زيادي در راستاي گسترش تشيع انجام داد. از سال 962 هجري طايفه "چک" که مذهب تشيع داشتند، 32 سال بر کشمير حکومت کردند، و موجبات گسترش تشيع را فراهم آوردند. در اين زمان، شهرهاي زدي‌بل و حسن‌آباد، از مراکز اصلي شيعيان بوده است. در مقابل، ميرزا حيدر که از سني‌هاي متعصب بود، به قتل عام شيعيان پرداخته، و اموالشان را غارت، و خانه‌هايشان را ويران کرد. حکومت چک‌هاي شيعه در سال 994 هجري با تباني علماي اهل سنت، و هجوم مغول‌ها و افغان‌ها از بين رفت، و بسياري از شيعيان به قتل رسيده، و يا به نقاط مختلف کوچ کردند. امروزه شيعيان کشمير از لحاظ مذهبي و اقتصادي، از تمام فرقه‌ها عقب‌تر هستند، و علت آن نيز تفرقه و گروه‌بندي رهبران شيعه، موانع قانوني دولت، و کمک‌هاي بدون تحقيق ايران مي‌باشد. اشتغال شيعيان در ادارات دولتي تنها دو درصد بوده، و ميانگين سواد آن‌ها ده درصد مي‌باشد. آن‌ها براي مقابله با تهاجم فرهنگي، هيچ نوع امکاناتي نداشته، و نيازمندي‌هاي فرهنگي، آموزشي، پزشکي، و تبليغي زيادي دارند.

‫پژوهش حاضر به بررسي تاريخ تشيع درخراسان بزرگ پرداخته است. مرو از زيباترين شهر‌هاي خراسان بزرگ است که بخشي از آن در ترکمنستان کنوني قرار دارد، و شيعيان آن‌جا به زبان ترکي صحبت مي‌کنند. عمده‌ترين مرکز تشيع در مرو، شهرک بايرامعلي مي‌باشد. از حاکمان اين خطه مي‌توان به جُعده که در سال 37 هجري از سوي امام علي(ع) منصوب شد، و مأمون که در سال 186 هجري از سوي پدرش بر منطقه‌اي وسيع‌تر شامل خراسان، قسمتي از ايران، هند، کابل و ترکمنستان گماشته شد، نام برد. در سال‌هاي 125 و 127 هجري، شيعيان به رهبري يحيي بن زيد، و عبد‌الله بن معاويه، در جوزجان و مرو عليه خلفاي ستمگر اموي قيام کرده و به شهادت رسيدند. در سال 130 هجري نيز ابومسلم خراساني در مرو به قدرت رسيد، و باعث استقرار خلافت ابو‌العباس اولين خليفه عباسي در سال 131 هجري گرديد. از حوادث سال 140 هجري در مرو مي‌توان به شورش سفيدجامگان، ظهور فرقه مقنّع، و باطنيان مرو، قيام حسين بن علي، و قيام‌هاي ديگر اشاره کرد. مهاجرت شيعيان مدينه و يمن به خراسان بزرگ، و تبليغات و قيام‌هاي بعضي از سادات مانند يحي بن زيد و يحيي بن عبد‌الله، و مخصوصاً ورود امام هشتم شيعيان حضرت امام رضا(ع)، به مرو در سال 201 هجري، اقدامات فرهنگي و تبليغي آن حضرت، و شهادت ايشان و واقع شدن مرقد مطهرش در شهر طوس، باعث گسترش و شکوفايي تشيع در اين منطقه گرديد. خراسان بزرگ در قرن سوم هجري، تا قبل از حمله مغول، مرکزيت جهان اسلام و مهد ستارگان دانش، راويان اخبار، پزشکان و رياضي‌دانان بود. از پيامدهاي حمله مغول به خراسان بزرگ، قتل عام مردم و به‌خصوص دانشمندان شيعه، و نابودي کتابخانه‌ها و مراکز علمي و فرهنگي مي‌باشد. قبور امام‌زادگان و نسل زيادي از صحابه پيامبر اسلام(ص) ، موجب پديد آمدن آثار و بناهاي تاريخي زيادي در اين خطه شده است.

‫بسياري از ادله به حق بودن شيعه، در منابع اهل سنت وجود دارد و به همين دليل در طول تاريخ اسلام، افرادي از مخالفان تلاش کردهاند تا مؤلفان سني مذهب اين آثار را شيعه معرفي کنند؛ تا مسلمانان سني مذهب مُنصف، از حقايق به دور بمانند. از جمله اين افراد، محمدعلي بريلوي مؤلف «ميزان الکتب» است که، در سال 1993 ميلادي در پاکستان به چاپ رسيده است. وي تلاش کرده بسياري از دانشمندان اهل سنت را شيعه معرفي کند. اين پژوهش در چهار فصل، در پي نقد ديدگاه مؤلف ميزان الکتب در معرفي طبري و ابن الحديد به عنوان شخصيتهاي شيعي است. تعصب، قضاوتهاي عجولانه و تناقضگويي، انکار و تحريف حقايق، و باور به عدالت صحابه، مهمترين نکات منفي اين کتاب است. اهداف مؤلف در تأليف اين کتاب، اثبات خلافت خلفاي سه گانه، انکار حقيقت، ترس و وحشت و نگراني از گسترش ديدگاه شيعي، مقابله با عزاداري سيدالشهدا عليه السلام و مبرا ساختن صحابه از هرگونه عيب و نقص شمرده شده است. هشت دليل مؤلف ميزان الکتب بر تشيع طبري و نقد آنها ارائه شده است. سپس با بررسي بيشتري در گرايش مذهبي طبري و ديدگاههاي وي در اثبات سني بودن وي، نمونههايي از سلفيگري وي در تفسير طبري ارائه شده است. همچنين اقوال تعدادي از علماي اهل سنت و شيعه، مبني بر سني بودن طبري، ارائه شده است. همچنين هشت دليل مؤلف ميزان الکتب بر تشيع ابن ابي الحديد ارائه و نقد گرديده و هفت دليل بر سني بودن او ارائه شده است. در پايان، ديدگاه تعدادي از دانشمندان اهل سنت و شيعه مبني بر سني بودن ابن ابي الحديد بيان شده است. نتيجه اينکه طبري دانشمندي از اهل سنت است و نزد اهل سنت از جايگاه ويژه اي برخوردار است و در معتزلي بودن ابن ابي الحديد که يک فرقه کلامي اهل سنت است، ترديدي وجود ندارد. وي از جهت فقهي يا شافعي است و يا حنفي که شافعي بودن وي تقويت شده است.