جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مشهور علمای اسلام در طول تاریخ اندیشة تفسیری، قائل به وقوع تحریف لفظی در عهدین هستند. در دورة معاصر، ادلة قول مشهور با چالش مواجه شده است، به ویژه وجود آیات تصدیق عهدین در قرآن کریم، مسأله را دشوار نموده است. مسألة پژوهش حاضر آن است که چگونه می‌توان قائل به مُحَرّف بودن عهدین بود و هم‌زمان آن را تصدیق نموده و مضامین تورات را دارای حجیّت دانست؟ ضرورت انجام تحقیق آن است که در صورت عدم به دست دادن تفسیری معقول، فهم محکم و متشابه آیات تحریف و تصدیق ممکن نبوده و تفسیر نابه‌جائی از آیات ارائه خواهد شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد تمامی روایات ذیل آیات تصدیق، ناظر به وجود نشانه‌های رسالت رسول الله‌(ص) و تمام بودن حجت بر اهل کتاب بر اساس کتب موجود نزدشان می‌باشد. روایاتی نیز دلالت بر وقوع تحریفاتی در تمامی موضوعات در عهدین دارند. وجه جمع قابل قبول بین تمامی مضامین آیات و روایت آن است که با وجود تحریف‌های رخ‌ داده در عهدین در مورد بشارت به رسول الله(ص)، همین نسخه‌های تحریف‌شدة موجود نیز دارای مضامین و نشانه‌هایی هستند که حجّت را بر اهل کتاب تمام می‌نماید. از سوئی با توجه به از دست رفتن قرائن زمان صدر اسلام و مکتوم ‌ماندن تفاسیر عهدین، به نظر نمی‌رسد کتب فعلی با تفاسیر رایج، تمام کنندة حجّت بر اهل کتاب باشد.

تقیه، یکی از آموزه‌های پراهمیت در میان تعالیم حدیثی امامان شیعه (علیهم‌السلام) است که در هنگامه‌ی رخ‌داد تعارض در میان روایات، به‌عنوان یکی از راه‌حل‌های رفع اختلاف ادله توسط دانشمندان اسلامی مورد استفاده قرارمی‌گیرد. از جمله بحث‌های مناقشه برانگیز پیرامون تقیه، گستره‌ی کاربست آن در میان احادیث است. برپایه‌ی داده‌های پیشینی تحقیقِ حاضر درمی‌یابیم که پاره‌ای از دانشمندان شیعه برای تقیه نقش پررنگی در زمره روایات و پدیدایی اختلاف‌حدیث قائل شده‌اند؛ در حالی‌که مطالعات پسینی و تطبیقی، نشانگر واقعیتی برخلاف آن است. بر این پایه، این سؤال اساسی پیش می‌آید که میزان گستردگی تقیه در میان روایات و نیز مقدار تأثیر آن بر تعارض و اختلاف احادیث از چه کمیتی برخوردار است؟ آیت‌الله سیستانی از جمله اندیشمندانی است که تلاش‌کرده با دیدگاهی نو به بحث پیرامون پدیده‌ی اختلاف‌حدیث و ارتباط آن با آموزه‌ی تقیه بپردازد. دلیل تمرکز این پژوهش بر آراء آیت الله سیستانی، بررسی دلائل و چگونگی اتخاذ رویکرد کمینه گرا از سوی ایشان در گستره‌ی کاربرد تقیه در میان آموزه‌های شیعی است که در پی آن از دایره‌ی مؤلفه‌های مفهومی تقیه کاسته شده و درنتیجه از تبعات احتمالی گستردگی آن در مجموعه روایات شیعی کاسته می‌شود. مطالعه‌ی آثار ایشان حاکی ازآن است که مقوله‌هایی همچون: «تعیین مؤلفه‌های محدودکننده در تعریف تقیه»، «اعتقاد به توانایی اصحاب در شناسایی تقیه و پالایش کتب حدیثی از آن»، «تأکید برعوامل دیگری جز تقیه در ایجاد اختلاف‌حدیث»، «رد دلالت احادیث اخذ روایات مخالفت با عامه»، «قیاس اولویت در احکام فقهی»، «لحاظ بافت تاریخی حیات ائمه (ع)» و «لحاظ شرایط اضطراری و موقت برای تقیه» از جمله دلائل ایشان برای دیدگاه مذکوراست. ادله‌ی این دیدگاه درصدد منتفی دانستن نقش تقیه در اختلاف حدیث و تعارضات روایی است؛ مسئله‌ای که در برخی موارد با تأملاتی از سوی نگارندگان این مقاله مواجه شده و امکان پذیرش مطلق دیدگاه ایشان را دچار تردید ساخته است

مسئله اعتقاد مسیحیان به الوهیت و بُنوّت حضرت عیسی(ع) ـ بدین معنا که این پیامبر الهی را خدا، پسر خدا یا خدای پسر می‌خوانند ـ از موضوعات بسیار مهمی است که مفسران قرآن کریم تلاش نموده‌اند به نقد و بررسی آن بپردازند. در این پژوهش قصد آن داریم که سیر تطور آرای مفسران در پرداختن و نقد این مسئله را واکاوی نموده و نشان دهیم چه تحولاتی در فهم مفسران نسبت به این انگاره تاریخی ایجاد شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مفسران دوره متقدم صرفاً به ابطال این نظریه پرداخته و مفسران دوره میانه نیز با تأکید بر شرح آیات و بدون مراجعه به منابع دینی مسیحیان، فقط به غیرعقلانی بودن این نظریه اکتفا کرده‌اند، اما مفسران دوره معاصر ضمن بررسی دقیق منابع مسیحیت و مناظره با عالمان آنها، تلاش نموده‌اند تا زمان و چگونگی ایجاد این انحراف اعتقادی در نصاری را نشان داده و دلایل ابطال آن را به صورت مستند، بیان نمایند.

حریز بن عبدالله سجستانی راوی بزرگ و مشهور قرن دوم کتابی به نام کتاب الصلاه نگاشته است که مورد توجه سایر روات و محدثین پس از خود قرار گرفته است. کتاب او از کتب مورد اعتماد و مرجع برای کتب حدیثی بعد از آن به شمار می­رفته و احادیث آن کتاب در میان کتب حدیثی نشر و رواج یافته است. این کتاب حداقل تا قرون میانی موجود بوده است لکن با وجود اهمیت فراوان از میان رفته و تنها احادیث آن در کتب روایی قرون مختلف در میراث حدیثی شیعه وجود دارد. با توجه به امکان بازسازی متون مفقود، امکان بازسازی این میراث متنی کهن وجود دارد و از آنجا که سنجش اعتبار روایات با توجه به ملاک بررسی سندی-رجالی متاخر صورت می­گیرد و این ملاک سنجش اعتبار روایات، متفاوت با ملاک قدما برای اعتبار سنجی روایات بوده که اساس آن، منبع و مصدر روایت مربوطه و قرائن موجود بوده است؛ لذا وجود و یا عدم اصل و منبع روایت مورد بررسی، حائز اهمیت است و در صورت وجود یا بازسازی و احیاء آن اثر می­توان برای سنجش اعتبار حدیث علاوه بر توجه به ملاک امروزی به ملاک قدما مراجعه کرد و با توجه به قرائن از جمله منبع معتبر اثر، احادیث را مورد ارزیابی قرار داد و در مورد کتاب الصلاه، اعتبار بیش از پیش برای آن احادیث قائل شد. این اثر به امکان، فواید و روش بازسازی این کتاب مفقود حدیثی می­پردازد.

اعجاز قرآن از کهن‌ترین و پربسامدترینِ مسئله‌ها در مطالعات قرآنی و کلامی است. در این میان، وجه‌شناسی اعجاز بیش از سایر ابعاد مورد توجّه قرار داشته و درک آن علی‌الاغلب به مخاطب خاصِ نخبگانی محدود شده است. این پژوهش درصدد است با روش تحلیل محتوای کیفیِ مجموعه‌ای از آیاتِ حاویِ دیالوگ میان دو دیدگاه مخالف و موافق درباره آیت‌مندی قرآن، با رویکردی نو به واکاوی کیفیّت درک اعجاز قرآن ناظر به مخاطب عام بپردازد. یافته‌های تحقیق حاکی از تکیه ویژه قرآن بر اسلوبِ دیالوگ در بیان مسئله آیت‌مندی قرآن و دلالت‌های ویژه‌ای در این زمینه است. «هدایت» کانونی‌ترین مشخصه این اعجاز است. هدایت خاص قرآن دانایی صرف نیست که از ایمان و عقیده منفک باشد، بلکه نوعی برانگیختگی درونی است که فرد را به حقیقتی باورمند و مشتاق می‌کند؛ ماهیت این هدایت به‌گونه‌ای است که تحقق آن، مستلزم و توأم با درک آیت‌مندی قرآن نیز می‌باشد. آیت‌مندی (اعجاز) قرآن کریم را می‌توان با «اعجاز دفعی» و «اعجاز تدریجی» صورت‌بندی کرد. نمود اعجاز دفعی قرآن در «لینت قلب» است و این پدیده در «ساحت فردی» رخ می‌دهد و نمود اعجاز تدریجی در «الفت قلوب» است و این پدیده طیّ فرایندی معیّن در «ساحت اجتماعی» رخ می‌دهد که می‌توان از آن به جلوه اجتماعی اعجاز قرآن تعبیر نمود. عامل اصلی در این رخداد، تأکید بر «هویت زبانی» قرآن از طریق «تلاوت و استماع» است. «دیالوگ با قرآن» مهارتی است که به‌کارگیری آن در موقعیت مناسب، می‌تواند اسلوب مؤثری در ظهور اعجاز دفعی قرآن نزد مخاطب عام و زمینه‌ساز اعجاز تدریجی آن باشد.

تسبیحات حضرت فاطمه­ زهرا(س) همواره مورد توجّه و اهتمام مسلمانان بوده و از شهرت والایی برخوردار است چرا که از جانب رسول خدا(ص) به حضرت فاطمه(س) اعطا شده و در صدور و کیفیت مشهور آن تردیدی وجود ندارد. نوشتار حاضر، ضمن تأکید بر اصالت و قطعیّت صدور تسبیحات حضرت زهرا(س) با شیوه­ی توصیفی – تحلیلی، به تحلیل و نقدِ روایتی می­پردازد که در منابع حدیثی و فقهی اهل تسنّن به‌عنوان شأن صدور این تسبیحات معرفی شده است. در این پژوهش ضمن بررسی اولین منابع ناقل روایت، به نقد سندی و دلالی آن پرداخته و رویکرد دانشوران فریقین نسبت به محتوای روایت،­ مقایسه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد روایتی که منابع عامّه آن را به عنوان شأن صدور تسبیحات حضرت فاطمه(س) تلقّی کرده­اند، اوّلاً به دلایل و قرائن متعدّد سندی، متنی و برون متنی، از اعتبار ساقط بوده و متن آن در مصادر و کتب گوناگونِ عامّه، دستخوش جعل و تحریف قرار گرفته است. ثانیاً هدف از این تحریفات، توجیه مصادره­ی مواردی چون فدک، سهم الارث حضرت فاطمه(س) از میراث مالی پیامبر(ص) و به ویژه غصب سهم خمس اهل بیت(ع) توسّط حاکمان وقت بوده است. گزارش‌های تاریخی نشان می‌دهد شماری از متکلّمان عامّه تلاش کرده­اند با استناد به این روایت، رفتار خلفای اوّل و دوّم نسبت به مصادره سهم خمس اهل بیت(ع) را توجیه کنند.

در منابع روایی فریقین، روایاتی دربارۀ سهو پیامبر (ص) در نماز با طرق متعدد و متون مختلف آمده است. بسیاری از عالمان شیعه با استناد به ادلۀ ‌مختلف این روایت را جعلی دانسته‌اند. در این پژوهش در گام اول با استفاده از دو روش تحلیل اسناد و تحلیل اسناد_متن درتاریخ‌گذاری روایات خاستگاه تاریخی و جغرافیایی و سیر تطور این روایات تبیین و سپس با بهره‌گیری از نتایج گام نخست شرایط اجتماعی_سیاسی جعل و نشر این روایات تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که این روایت در ابتدا توسط ابوهُرَیرَه برای توجیه اشتباهات خلفا در نماز جعل و در مدینه منتشر شده است. تحلیل اسناد_متن نشان می‌دهد که برخی راویان طبقات بعد تغییراتی عامدانه یا غیرعامدانه در آن ایجاد کرده‌اند. برای نمونه می‌توان اشاره کرد که در تحریرهای ابن‌سیرین به طور خاص بر حضور دو خلیفۀ اول در میان شاهدان سهو نبی تأکید شده است. در روایاتی هم که با اسناد ساختگی به ابن‌مسعود نسبت داده شده سهو نبی با تأکید بر بشر بودن پیامبر توجیه شده است که می‌توان هدف آن را پاسخ‌گویی به عقیدۀ غالب شیعیان در کوفه، یعنی عدم جواز سهو نبی، دانست.

ریچارد پاپکین در کتاب "کلیات فلسفه" مقدمه ای عالی برای شروع فلسفه به شما ارائه می دهد.نویسنده رد این اثر سعی کرده است از دشواری بعضی مفاهیم فلسفی بکاهد و آن ها به گونه تبیین کند که برای همه خوانندگان و علاقه مندان و حتی دانشجویان فلسفه قابل فهم باشد. بسیاری از ما همواره به دنبال منبعی جامع و آسان فهم از کلیات مقدماتی فلسفی بوده ایم. ریچارد پاپکین در این کتاب چیزی که به دنبال آن هستید را به شما می دهد. این کتاب مزیت دیگری که دارد این است برای آن هایی هم که سالها درگیر متون فلسفی بوده اند مب تواند مطالب جدیدی ارائه دهد. این کتاب حاوی گزیده‌هایی از برخی از متفکران بزرگ تاریخ فلسفه است. این کتاب همچنین یک مرور کلی از تعدادی از حوزه های مختلف فلسفه را ارائه می دهد. با خواندن این کتاب در آخر می توانید به راحتی نام فیلسوفان را از هر حوزه ای که به آن علاقه دارید از کتاب بیرون بکشید و بعد مطالعات گسترده تر خود را پی بگیرید. ریچارد پاپکین در کتاب "کلیات فلسفه" خلاصه‌ای عالی از تاریخ و جنبه‌های اصلی فلسفه ارائه می‌کنند بدون اینکه خواننده را با جزئیات بیش از حد سنگین کنند. هر بخش مختصر و متعادل است و مفاهیم و مزایا و معایب مرتبط را به طور هوشمندانه ارائه می دهد. این کتاب را به کسانی که مایلند با فلسفه و واژگان تخصصی آن آشنا شده و به درک اولیه آن دست یابند توصیه می کنم.

یکی از عوامل مهم و اساسی در ثبات و کارایی نظام های سیاسی که از دیرباز تاکنون در فلسفه سیاسی و تاریخ تطور فکر سیاسی در میان متفکران این حوزه مدنظر بوده است، مساله کارآمدی و صلاحیت مدیران و کارگزاران جامعه اسلامی است. در حکومت امیرمؤمنان علی(ع) به شاخصه های گزینش و نصب مدیران صالح و توانمند توجه خاصی مبذول شده است. از نگاه جامعه شناسی سیاسی در حکومت امام علی(ع) برای گزینش مدیران به پایگاه اجتماعی، اقتصادی و دینی افراد و همچنین به معیارهای اخلاقی، اعتقادی، تخصصی و علمی عنایت ویژه ای شده است. عنصر گزینش دقیق و ضابطه مند مدیران حکومتی نقش انکارناپذیری در ثبات و دوام نظام های سیاسی و نهایتاً مشروعیّت مردمی حکومت‌ها خواهد داشت. بنابراین لازم است در مدیریت اسلامی بر انتخاب و گزینش مدیران کارآمد و صالح، همانگونه که در سیره حکومتی امام علی(ع) بدان تصریح شده، دقت لازم را نمود. این مقاله با روش مطالعه تحلیلی و توصیفی متون حدیثی و تاریخی تلاش کرده ضمن تبیین شاخصه‌ها و معیارهای گزینش مدیران و کارگزاران حکومتی در اندیشه سیاسی امام علی(ع)، در گام دوم به نقش و تأثیر این معیارها بر ثبات و دوام نظام‌های سیاسی بپردازد. نتیجه نهایی تحقیق نشان می‌دهند که هیچ نظام سیاسی بدون وجود مدیران صالح و مدبّر نخواهد توانست در نیل به اهداف از خود کارآمدی نشان دهد و در این راستا هیچ تفاوتی میان حکومت‌های دینی و غیردینی وجود ندارد.

قرآن کریم منبع اصلی دین اسلام است و به‌همین سبب عموم مسلمانان از دیرباز در تکاپوی فهم آن بوده‌اند. نکته مهم اینجاست که مسلمانان غیر عرب زبان، به جهت مانع زبانی که داشتند مجبور به استفاده از ترجمه‌های قرآن کریم بودند. مسئله اینجاست که امر ترجمه در برخی موارد امکان انتقال تمامی مفهوم به زبان مقصد را ندارد، از این رو عموم ترجمه‌های قرآن کریم با برخی نارسایی‌ها مواجه هستند. یکی از موضوعاتی که در قرآن کریم بدان اشاره شده، ناامیدی است. در قرآن کریم دو ماده «قنط» و «یأس» برای اشاره به این موضوع استفاده شده‌اند، که طبعاً براساس اصل حکمت الهی و اصل زبانشناختی اقتصاد زبانی، تمایزاتی باهم دارند حال آنکه در ترجمه‌های فارسی ذیل این دو واژه از معادل «ناامید شدن» استفاده شده است. در این پژوهش برآنیم تا از طریق مطالعات کتابخانه و استفاده از روش‌های معناشناختی به این پرسش پاسخ دهیم که تمایز معنایی میان دو واژه «قنط» و «یأس» چیست و چه معادل جدیدی می‌توان برای آنها پیشنهاد نمود؟ لازم به ذکر است که علی‌رغم اهمیت والا این پرسش تاکنون چنین پژوهشی انجام نشده است.از نتایج پژوهش حاضر نیز می-توان به پیشنهاد ترجمه «سرخوردگی-پشت کردن» برای ماده قنط و اختصاص معادل «ناامید شدن» به ماده یأس اشاره کرد.