جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش به بررسی و تحلیل مفهوم وحدت و انسجام اجتماعی در اندیشه کنفوسیوس و پیتر برگر می‌پردازد. هدف اصلی تحقیق، شناخت و مقایسه دیدگاه‌های این دو اندیشمند درباره چگونگی ایجاد و حفظ انسجام اجتماعی در جوامع مختلف است. کنفوسیوس، فیلسوف برجسته چینی، با تأکید بر اصول اخلاقی و فرهنگی، نقش خانواده، آداب و رسوم، و احترام به بزرگان را از عناصر کلیدی در تقویت وحدت ‌اجتماعی می‌داند. او معتقد است که هماهنگی درونی افراد با ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی، عاملی مؤثر در افزایش همبستگی اجتماعی و شکل‌گیری جامعه‌ای منسجم است. درمقابل، پیتر برگر، جامعه‌شناس معاصر، با رویکرد جامعه‌شناختی و مذهبی، به نقش نهادهای اجتماعی و دینی در انسجام اجتماعی می‌پردازد. از دیدگاه او، این نهادها از طریق ارائه ارزش‌ها و هنجارهای مشترک، در تقویت وحدت اجتماعی نقش بسزایی ایفا می‌کنند. برگر بر این باور است که انسجام اجتماعی نه‌تنها از طریق توافق‌های فرهنگی، بلکه از طریق سازوکارهای اجتماعی و نهادی نیز تحقق می‌یابد. این پژوهش با بررسی دیدگاه‌های کنفوسیوس و برگر، نقاط اشتراک و تفاوت‌ در اندیشه‌های آنان را تبیین می‌کند. ابتدا مبانی نظری این دو متفکر مورد بررسی قرار گرفته و سپس دیدگاه‌هایشان در زمینه انسجام اجتماعی مقایسه می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که علی‌رغم تفاوت‌های فرهنگی و تاریخی میان کنفوسیوس و برگر، هر دو بر اهمیت اصول مشترک انسانی و نقش نهادهای اجتماعی در ایجاد و حفظ انسجام اجتماعی تأکید دارند. این امر بیانگر آن است که دستیابی به همبستگی اجتماعی، مفهومی فراتر از محدودیت‌های زمان و مکان است. در نهایت، پژوهش حاضر نتیجه می‌گیرد که تلفیق دیدگاه‌های کنفوسیوس و برگر می‌تواند راهکارهای جدیدی برای مواجهه با چالش‌های اجتماعی معاصر ارائه دهد و به تقویت وحدت و انسجام در جوامع مختلف منجر شود.

علیت از مناظرگوناگون و در معانی عام و خاص خود به‌عنوان یک مسئله بنیادین، در بسیاری از مکاتب فلسفی یا عقلی مطرح است. تاکنون نیز تطبیق‌هایی میان مکاتب مختلف در این مسئله و وجوه مختلف آن انجام‌گرفته‌است. نظام هستی‌شناختی عرفان نظری نیز به‌عنوان یک مکتب فکری، درخصوص نحوه تحققِ مدرَکات، طرحی دارد که در بنیان خود و در فراگیرترین شکلش، مبتنی بر «حب‌ذاتی» است. دراین نوشتار با مبنا قرادادن معنای عام علیت که عبارت است از مطلق مدخلیت در مطلق تحقق یک حقیقت، سعی گردید که به‌روش تحلیلی و توصیفی، تبیینی از علیت در نظام عرفانی با بهره از دو حقیقت ظهور و نکاح اسمائی که متأثر از آن حب ذاتی هستند ارائه‌شود. سپس تبینی نو از این مسئله در دستگاه تشکیک خاصی براساس اصالت وجود و ذومراتب بودن آن و همچنین حرکت جوهری ارائه‌شد، که دارای حداکثر قرابت با تبیین عرفانی مسئله باشد. پس‌ازآن نیز با ارائه تصویری جدید از این مسئله در نظام مشائی، در قالب تبیینی تازه از علل اربعه براساس سلسله‌های مفهومی و تناظر تأثر ذهن از خارج با معنای ظهور و نیز ترکیب مفاهیم در ذهن با معنای نکاح اسمائی در عرفان، تلاش‌گردید که قرابتی در این مسئله بین این دستگاه فلسفی و نظام عرفانی حاصل شود. مراد از تبیین‌های مذکور در دو دستگاه فلسفی مورداشاره، علاه‌بر تطبیق بین این دو دستگاه فکری با نظام عرفانی، نشان دادن شمول هستی شناختی نظام عرفانی بر دو دستگاه دیگر در یک مسئله خاص مانند علیت است، بدین‌صورت که درجریان تبیین‌های مذکور نشان داده-می‌شود که دیدگاه دودستگا فلسفی موردنظر دراین مسئله می‌توانند حالات خاصی از دیدگاه نظام عرفانی باشند. این تلاش درجهت طرح نظریه عام‌تری است مبنی بر شمول هستی‌شناختی نظام عرفانی بر علوم یا مکاتب فکری دیگر که خودِ این شمول مبتنی است بر احاطه هستی‌شناختی موضوع این علم بر موضوعات علوم دیگر

بنا‌ بر حدیث قدسی«کُنت کنزاً مخفیاً» حب ذاتی خداوند، عامل آفرینش شده است و آگاهی از صفات جمال و کمال خداوند، عشق را بوجود آورد، و اولین کسی که به صفات ذاتیه‌الهی آگاه شد، ابراهیم(ع) بود. لذا ذات‌الهی در شکل مظاهر هستی چون ماه و ستاره و خورشید بر او تجلی نمود و او را دچار مهیّم و هیمان کرد. زیرا آن نور ذات را در جهات تعیّنات دریافت و نشان داد، لذا در تشبیه قرار گرفت و با مهیّم شدن و هیمان مُتخلق به اخلاق الهی و هویت ذاتیه‌الهی گشت و خلیل‌الله نامیده شد. از دیدگاه ابن‌عربی این هیمان، عشق و محبت است که اساس سلوک واقع می‌شود و با توجه به بازتاب آن، محبت سالک به حب‌النوافل و یا حب‌الفرائض تبدیل می‌شود. همه ‌انبیاء در مقام و منزلت تابع حقیقت ‌محمدیه و از تجلیات این اسم اعظم ‌الهى‏‌اند. قرب‌النوافل نتیجه بندگی اختیاری و مقام اتصاف مخلوق به صفات حق است. قرب‌الفرائض نتیجه بندگی حاجتمند و اضطراری و در نتیجه، مقام اتصاف حق به صفات مخلوق است. لذا به بیان‌ داستان ‌ابراهیم‌(ع)، هستی‌‌شناسی عشق، هیمان و ارتباط با قرب‌‌النوافل و قرب‌‌الفرائض به روش توصیفی‌تحلیلی با رجوع به منابع کتابخانه‌ای می‌پردازیم. این نوع نگاه محبت‌آمیز به انسان‌های دیگر می‌تواند صلح و آرامش را برای بشر به ارمغان بیاورد و با نگاه مثبت به دیدگاه عارفان، شرایطی فراهم گردد که جامعه از آثار عرفا استفاده بیشتری نماید.

درکنار اختلاف مذهبی صفویه شیعی و نقشبندیان سنی، کنش‌گری سیاسی مشایخ این طریقت در دوره پیشاصفوی و هم‌زمان با آغاز حکومت صفویه در زوال طریقت نقشبندیه ایران موثر بوده‌است. بازشناسی این دوره تاریخی نشان می‌دهد؛ مشایخ نقشبندیه ضمن اینکه کنش سیاسی داشته‌اند، آن‌دسته از مشایخ که در نقش و کنش سیاسی خود به مخالفت با صفویه پرداخته‌اند یا با حکومت‌های رقیب صفویه (عثمانی و ازبک‌) ارتباط داشته‌اند، در دوران پیشاصفوی و آغاز حکومت صفویه دچار محدودیت‌های شدند که یا به قتل آن‌ها منجر شده یا مجبور به خروج از ایران و زوال طریقت در ایران شده‌است. در این دسته باید از کسانی چون سیدعلی کردی، ابراهیم شبستری و برخی وابستگان این طریقت نام برد. ولی در مقابل آن‌دسته از مشایخ که مخالفت سیاسی با صفویه نداشته‌اند، حداقل تا سال‌ها آغازین پس از روی‌کار آمدن صوفیه، علی‌رغم سنی مذهب بودن، ‌همچنان در ایران حضور داشتند که در این مورد نیز می‌توان از عبدالوهاب همدانی و صنع‌الله کوزه‌کنانی نام برد. پژوهش پیش‌رو با روش توصیفی ـ تحلیلی و شیوه مطالعه کتابخانه‌ای، مستنداتی را ارایه می‌کند مبنی براین‌که در چگونگی برخورد صفویه با مشایخ طریقت نقشبندیه در ایران قرن دهم هجری، عوامل سیاسی و کنش‌های سیاسی ایشان با جریان صفویه دارای نقش اساسی است.

هر انسانی در روز قیامت با سرنوشت نیک یا بدی روبه‌رو خواهد شد. خداوند رحمان، به قدری مهربان است که بندگانش را عذاب نمی‌سازد، بلکه این خود انسان‌ها هستند که با ارتکاب اعمال ناپسند و ظلم به یکدیگر، خود را مستحق عذاب می‌کنند. حال این پرسش مطرح است که چگونه می‌توان تصور کرد که کودکان معصومی که عمر کوتاهی در این دنیا داشته‌اند، دچار عذاب اخروی شوند. «فرجام کودکان در قیامت از منظر قرآن و روایات» از مباحث پیچیده است که از گذشته میان متکلمان و محدثان و مفسران فریقین مورد بحث قرار گرفته است؛ کودکان پیش از بلوغ که به‌طور طبیعی یا ناگهانی فوت می‌کنند، در جهان آخرت چه سرنوشتی خواهند داشت؟ و این پایان‌نامه با روش گرد آوری کتابخانه‌ای و روش پردازش توصیفی و تحلیلی به دنبال پاسخ به این سوال است. بر اساس یافته‌ها و نتایج تحقیق و طبق آیات قرآن، کودکان مسلمان به دلیل بی‌گناهی و عدم درک مسئولیت، شامل رحمت الهی می‌شوند و به بهشت می‌روند. همچنین، بر اساس روایات، این کودکان به والدین خود ملحق می‌شوند و تحت تربیت حضرت فاطمه زهراء÷ قرار می‌گیرند. همچنین برخی آیات قرآن نشان می‌دهد که کودکان غیر مسلمان نیز ممکن است به بهشت وارد شوند. ولی اهمیت موضوع زمانی بیشتر نمایان می شود که به مفاهیمی چون عدل الهی و حکمت خداوند مرتبط باشد. در این صورت، عذاب کودکان غیر مسلمان قبل از سن تکلیف ظلم است و آن‌ها ممکن است از عذاب معاف شوند یا به بهشت بروند. در مقابل، برخی بر عذاب فرزندان کفار تأکید دارند. بر اساس روایات نیز، برخی از اطفال مشرکان در قیامت امتحان می‌شوند یا همراه با پدران خود به جهنم می‌روند. یا اینکه فرزندان مؤمنان و مشرکان به والدین خود ملحق می‌شوند. همچنین، روایاتی وجود دارد که اطفال مشرک اهل دنیا را به عنوان خدمتگزاران اهل بهشت معرفی می‌کند که از نعمت‌های بهشتی بهره‌مند خواهند شد

رمزپردازی شیوه‌ای برای انتقال معانی است که در حوزه‌های مختلفی مانند حکمت و هنرهای سنتی کاربرد داشته و در عرصة فرهنگ و تمدن اسلامی نیز دارای سابقه است. سهروردی و عرفا از رمزپردازی به شکل گسترده‌ای استفاده کرده‌اند. از آنجا که حکمت متعالیه یکی از مهم‌ترین مکاتب حِکمی در حکمت اسلامی است این مسئله قابل تأمل است که در حوزة جهان‌شناسی کدامیک از مبانی این حکمت با رمزپردازی تناسب داشته و می‌تواند به عنوان پشتیبان نظری آن قرار گیرد؟ مبانی جهان‌شناسی حکمت متعالیه به دلیل بهره‌مندی از نگاه وجودی، با مسئلة رمزپردازی کاملاً سازگار و متناسب است. از این میان می‌توان به مبانی‌ای هم‌چون مثُل افلاطونی، تطابق عوالم، عالم مثال و حرکت جوهری اشاره کرد که هر یک به نحوی مبین رمزپردازی است؛ لذا مبانی جهان‌شناسانه حکمت متعالیه چارچوبی را فراهم می‌نمایند که بر اساس آن‌ رمزپردازی دارای بنیانی عقلانی خواهد بود و همچنین معیاری را برای ارزیابی رمزپردازی‌های صحیح و عقلانی در اختیار قرار می‌دهد. در این مقاله برای دستیابی به مطلوب از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است.