جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب بررسی سترگی است که با بالاترین وضوح نوشته شده است. موجزتر و به لحاظ تحلیلی قدرتمندتر از تاریخ فلسفۀ مشهور کاپلستون است و در تبحر، دقت و قضاوت بر تاریخ فلسفۀ غرب پرفروش راسل، برتری بسیار زیادی دارد. در این کتاب، بررسی زندگینامه‌ای و تاریخی، در کنار مرور فلسفی روش‌شناسانه از پیشرفت‌های منطق، مابعدالطبیعه، معرفت‌شناسی، فلسفۀ ذهن، اخلاق و اندیشۀ سیاسی نشسته است. همچنین تبیین فلسفۀ شخصیت‌های بزرگ گذشته را به نحو درخشانی فشرده و با نقدهای منصفانه و هوشمندانه متعادل کرده است. جان کاتینگهام و پیتر هکر، کتاب ذهن، روش و اخلاق ترجمۀ حاضر از تاریخ فلسفة غرب آنتونی کنی، از دو نظر حائز اهمیت است: اول، تدوین متن اصلی در زبان انگلیسی که برخلاف تصور خوانندگان، در زبان جهانگیر انگلیسی هم نظایر چندانی ندارد. آنچه در این زمینه مشهور است و به فارسی نیز ترجمه شده، یکی تاریخ فلسفۀ غرب اثر برتراند راسل، فیلسوف بزرگ قرن بیستم، است و دیگری که بسیار مفصل‌تر است و بیش از راسل نیز وارد مباحث ماهوی فلسفه می‌شود، تاریخ فلسفۀ فردریک کاپلستون است. و دوم، ترجمۀ فارسی شیوا، دقیق و خوشخوان این کتاب است. بنده که با آثار ترجمه‌شدۀ فلسفی یا متون اصلی کم‌وبیش انس دارم، به‌واقع کتابی به این اطلاع‌بخشی و ترجمه‌ای به این معنابخشی، یعنی معنارسانی، کم دیده‌ام.

کتاب «منتخب مکالمات کنفوسیوس» ، بازتاب آرا و افکار حکیم چینی است. نویسنده این کتاب در نگارش آن، دو تألیف دانشمند چین شناس آلمانی، «ریشارد ویلهلم» یعنی ترجمه کتاب «مکالمات» و کتاب «زندگی و آثار کنفوسیوس» را اساس کار خود قرار داده است.

«زبان اصالت در ایدئولوژی آلمانی» نوشته تئودور آدورنو است. این کتاب انتقادی فلسفی، نخستین بار در سال 1964 منتشر شد و به بررسی زبان و ایدئولوژی موجود در فلسفه‌ی آلمانی پس از جنگ جهانی دوم می‌پردازد. آدورنو در این اثر خود به نقد جریان‌های فکری می‌پردازد که به نظر او در تلاش برای احیای برخی مفاهیم اصالت و هویت‌اند که می‌توانند به صورت پنهان به تقویت ایدئولوژی‌های مخرب منجر شوند. آدورنو، فیلسوف برجسته‌ی مدرسه‌ی فرانکفورت و یکی از منتقدان عمده‌ی جامعه‌ی مدرن و فرهنگ جمعی، در "زبان اصالت در ایدئولوژی آلمانی" به تحلیل و بررسی نقدهایی می‌پردازد که بر زبان اختصاصی و ویژه‌ای استوار است که فیلسوفانی مانند مارتین هایدگر و دیگر متفکران اگزیستانسیالیست به کار برده‌اند. آدورنو این زبان را "جارگون" می‌نامد و معتقد است که این جارگون برای ایجاد نوعی اصالت و حقیقت متافیزیکی استفاده می‌شود که می‌تواند به خطرناک‌ترین شکل‌های ایدئولوژیکی بیانجامد. کتاب در برگیرنده‌ی نقدی دقیق و گاهی تند بر نحوه‌ی استفاده‌ی هایدگر از زبان است. آدورنو استدلال می‌کند که هایدگر و دیگران با ساخت یک زبان فلسفی عمدا پیچیده و مبهم، در واقع در پی ساخت یک ایدئولوژی‌اند که می‌تواند فرد را از مواجهه با واقعیت‌های سیاسی و اجتماعی منحرف سازد. آدورنو در این اثر به چالش کشیدن مفهوم "اصالت" را که اغلب توسط فیلسوفان اگزیستانسیالیست مورد استفاده قرار می‌گیرد، مورد توجه قرار می‌دهد. او معتقد است که این مفهوم می‌تواند به عنوان یک ابزار برای توجیه نظم‌های سیاسی و اجتماعی مخرب استفاده شود و در نهایت به تثبیت سلطه‌ی طبقاتی و سیاسی کمک کند. «زبان اصالت در ایدئولوژی آلمانی» نمونه‌ای برجسته از نقد فلسفی و اجتماعی است که در آن آدورنو با بینشی تیزبین و تحلیلی دقیق، به دفاع از روشنفکری عقلانی و متعهد می‌پردازد. او نه تنها زبان و استفاده‌ی آن در فلسفه را نقد می‌کند، بلکه به نحوه‌ی استفاده‌ی آن در ایجاد و تقویت ساختارهای قدرت و سلطه نیز می‌پردازد. این کتاب برای کسانی که به نقد فلسفی علاقه‌مندند و می‌خواهند درکی عمیق‌تر از نحوه‌ی تأثیرگذاری زبان بر ایدئولوژی‌ها و فرهنگ‌های سیاسی داشته باشند، منبعی غنی و چالش‌برانگیز است. "زبان اصالت در ایدئولوژی آلمانی" کاری است که تأمل و تفکر را در خواننده برمی‌انگیزد و او را به بازاندیشی در مورد نقش زبان و مفاهیم در شکل‌گیری تفکر و فرهنگ می‌انگیزاند.

«من معتقدم که فلسفه تنها در تبیین مسائل و بیان راه‌حل‌هاست که می‌تواند به هدف خود برسد.» چارلز جی بونتمپو با این بیانیه‌ی روشنگرانه، خوانندگان را به قلمرو غنی و قابل‌تأمل «جغد مینروا: فلسفه به روایت فیلسوفان» فرا می‌خواند. در این گلچین گیرا، بونتمپو تأملات فیلسوفان مشهور درمورد ماهیت، هدف و تمرین رشته‌ی آنها را گردآوری می‌کند. این کتاب از طریق مجموعه‌ای متنوع از مقاله‌ها، مصاحبه‌ها و گفت‌وگوها، کاوشی چندوجهی از فلسفه و ارتباط پایدار آن در دنیای مدرن را به خوانندگان ارائه می‌دهد. عنوان «جغد مینروا» به نماد باستانی خرد مرتبط با الهه‌ی یونانی آتنا اشاره دارد. همانطور که جغد نمادی از جست‌وجوی دانش و بینش است، این کتاب نیز خوانندگان را به سفری برای کشف فکری دعوت می‌کند. مجموعه‌ی بونتمپو به‌عنوان گواهی بر اهمیت ماندگار فلسفه عمل می‌کند؛ رشته‌ای که همچنان عمیق‌ترین اسرار هستی را روشن می‌کند و تأملی عمیق را القا می‌کند. نقل قول بونتمپو به‌عنوان مقدمه‌ای مناسب برای مضامینی است که در کتاب رسوخ می کند؛ جست‌و‌جو برای وضوح، درک و حقیقت که در قلب فلسفه نهفته است. او با بررسی ماهیت خود فلسفه شروع می‌کند و پرسش‌های اساسی را که قرن‌ها متفکران را به خود مشغول کرده است، بررسی می‌کند. ذات واقعیت چیست؟ معنی زندگی چیست؟ چگونه باید زندگی کنیم؟ بونتمپو از طریق مجموعه‌ای از مقالات و گفت‌وگوهای دقیق، خوانندگان را دعوت می‌کند تا با این پرسش‌های همیشگی دست‌و‌پنجه نرم کنند و دیدگاه‌های متنوعی را که فلسفه ارائه می‌دهد، بررسی کنند. یکی از نقاط قوت این کتاب در بررسی رابطه بین فلسفه و سایر رشته‌ها نهفته است. بونتمپو تلاقی‌های فلسفه با علم، ادبیات، هنر، سیاست و مذهب را بررسی می‌کند و راه‌هایی را آشکار می‌کند که در آن تحقیق فلسفی با این حوزه‌های مختلف مطالعاتی غنی می‌شود. از طریق مصاحبه‌ها و گفت‌و‌گوهای روشنگرانه، خوانندگان درک عمیق‌تری از ماهیت میان‌رشته‌ای تفکر فلسفی و ظرفیت آن برای روشن‌کردن طیف گسترده‌ای از تجربیات انسانی به‌دست می‌آورند. یکی دیگر از جنبه‌های قانع‌کننده‌ی «جغد مینروا» کاوش در نقش فلسفه در پرداختن به مسائل مهم اجتماعی و اخلاقی است. بونتمپو تأملاتی را در‌مورد موضوعاتی مانند عدالت، آزادی، برابری و حقوق‌بشر جمع‌آوری می‌کند و راه‌هایی را نشان می‌دهد که در آن بینش‌های فلسفی می‌توانند گفتمان‌ عمومی را آگاه و غنی کنند. از‌طریق تجزیه‌و‌تحلیل متفکرانه و استدلال پرشور، کتاب به فراخوانی برای عمل برای فیلسوفان تبدیل می‌شود تا با چالش‌های مبرم زمان ما درگیر شوند و به‌دنبال جامعه‌ای عادلانه‌تر کمک کنند. در اصل، «جغد مینروا» فقط کتابی درباره‌ی فلسفه نیست، این جشن تلاش انسان برای خرد، درک و حقیقت است. مجموعه‌ای روشن‌فکر از مقالات و دیالوگ‌های چارلز جی. بونتمپو به خوانندگان سفری فریبنده به قلب تحقیقات فلسفی ارائه می‌دهد. چه یک فیلسوف کارکشته، یک دانشجوی کنجکاو یا صرفا جویای دانش و بینش باشید، این کتاب نوید کاوشی غنی و پرارزش در اسرار ماندگار هستی و شرایط انسانی را می‌دهد.

کتاب «زندگینامه‌ی فلسفی من» اثر ارزشمند کارل یاسپرس، فیلسوف و روان‌پزشک آلمانی قرن بیستم است. این کتاب، نگاهی ژرف به زندگی فکری و معنوی یاسپرس و تکامل اندیشه‌های فلسفی او می‌اندازد. در این اثر، خودزندگی‌نامه‌ای نوآورانه را شاهد هستیم و یاسپرس به‌جای روایت خطی رویدادهای زندگی‌اش، بر نقاط عطف و گام‌های تعیین‌کننده در سیر تفکر فلسفی خود تمرکز می‌کند. او تلاش می‌کند تا مسیر معنوی و روشنگری‌هایی را که در طول زندگی تجربه کرده، برای خوانندگان ترسیم کند. یاسپرس در این کتاب توضیح می‌دهد که چگونه از مراحل مختلف فکری و روحی گذر کرده و چه احوال، دگرگونی‌ها، فراز‌و‌نشیب‌هایی را تجربه کرده است و چگونه به اندیشه‌های اساسی خود رسیده است. این سیر‌و‌سلوک درونی او‌ که عصاره‌ی عمر او را تشکیل می‌دهد، بسیار دل‌انگیز و گاهی سخت تکان‌دهنده و تأثر برانگیز است. اما متأسفانه، یاسپرس برخی از ایده‌های خود را به طریقی ایجازی بیان می‌کند که ممکن است برای خوانندگانی که تاکنون با فلسفه آشنا نبوده‌اند، کمی پیچیده به نظر برسد. یکی از محورهای اصلی کتاب، بحث درباره‌ی شرایط بحرانی زندگی مانند رنج، مرگ، تقدیر، تنهایی و مبارزه است. یاسپرس معتقد است که این تجربیات هستند که به انسان امکان می‌دهند تا به آگاهی فلسفی و وجودی دست یابد. او همچنین اهمیت ارتباط انسان با عالم ماورای طبیعی و جست‌وجوی معنای وجودی را مورد تأکید قرار می‌دهد. از دیدگاه یاسپرس، فلسفه باید انسان را در درک حقیقت کمک کند و نه صرفا در سطح نظری باقی بماند. در بخش‌هایی از کتاب، یاسپرس به نقد سنت فلسفی غرب و تمایل آن به نظام‌های منطقی و عقلانی صرف می‌پردازد. او در این کتاب به‌صورت جداگانه و در فصلی از کتاب به دو تن از اندیشمندان بزرگ یعنی، ارنست مایر و هایدگر می پردازد. او خواهان فلسفه‌ای عمیق‌تر و وجودی‌تر است که به ابعاد گوناگون تجربه‌ی انسانی توجه کند. «زندگینامه‌ی فلسفی من» نه‌تنها نگاهی ارزشمند به زندگی و اندیشه‌های این متفکر بزرگ ارائه می‌دهد، بلکه الهام‌بخش برای همه‌ی کسانی است که در جست‌وجوی معنا و رشد معنوی هستند. این کتاب به خوانندگان کمک می‌کند تا به ارزش تجربیات زندگی پی ببرند و از آنها برای رسیدن به آگاهی عمیق‌تر بهره بگیرند.

«روشنگری چیست؟» مقاله ای از فیلسوف امانوئل کانت در سال 1784 است. در نشریه دسامبر 1784 برلینیشه موناتشریفت (ماهنامه برلین) که توسط فردریش گدیکه و یوهان اریش بیستر ویرایش شده بود، کانت به سوالی که یک سال پیش از آن توسط کشیش یوهان فردریش زولنر، که همچنین یکی از مقامات دولت پروس بود، پاسخ داد. مقاله کانت همچنین به علل فقدان روشنگری و پیش شرط های لازم برای ایجاد امکان روشنگری برای مردم پرداخته است. او ضروری می‌دانست که پدرگرایی کلیسا و دولت ملغی شود و به مردم آزادی داده شود تا از عقل خود استفاده کنند. کانت فردریک دوم پروس را به خاطر ایجاد این پیش شرط ها ستایش کرد. کانت بر مسائل دینی تمرکز کرد و گفت: «حکام ما» علاقه کمتری به این دارند که به شهروندان بگویند در مورد مسائل هنری و علمی چه فکری کنند. حال این کتاب "روشن نگری چیست، روشنی یابی چیست؟" اثری است که توسط "آرهارد بار" گرداوری شده است. نویسنده در این کتاب همین مباحث منطقی و فلسفی را پی گیری می کند و سعی دارد با گزینش مقالات مخلف فهم تازه ای را از موضوع مطرح شده ایجاد کند. این کتاب توسط نشر "آگاه" منتشر شده است.

چکیده ملاصدرا بر اساس حرکت جوهری و تشکیک مراتب وجود، نظریه ای را پی ریزی ‌مینماید که بر اساس آن، نفس، جسمانی الحدوث و روحانیه البقاء است. او با تبیین اصل فوق الذکر، سعی در حل مشکلاتی همچون بیان چگونگی رابطهی نفس و بدن دارد و در نظریه ی خود از آیات،روایات و منابع عرفانی بهره‌های بسیاری برده است فلسفه¬ی ملاصدرا بر سه محور برهان، عرفان و قرآن بنا گشته است. آثار او مشحون از نوشته‌های ابن عربی ‌میباشد که آنها را در راستای عقاید خود و تطبیق آن با فلسفه اش مورد تعبیر و تفسیر قرار داده و در جای جای تألیفاتش به عقاید و افکار این عارف بزرگ استناد نموده است. ملاصدرا، خود یکی از مفسرین صاحب نام قرآن ‌میباشد که با رویکردی فلسفی آیات این کتاب مقدس را تأویل و تفسیر کرده است. علاوه بر این تمام آثار این فیلسوف گرانقدر، مزین به آیات و روایات اسلا‌می میباشد و این نشانگر عمق ایمان و دلبستگی او به اسلام و مذهب تشیع است. ملاصدرا را باید نخستین فیلسوفی دانست که معاد جسمانی را به شکلی نظام مند وارد فلسفه کرده و بر آن اقامه ی برهان نموده است. اگرچه بسیاری از اندیشمندان مسلمان معاد مثالی او را مغایر با معاد جسمانی مورد نظر قرآن و احادیث و روایات ‌میدانند، ولی باید گفت همین اندازه که او باب بحث از معاد جسمانی را در فلسفه باز کرده، تحولی در معاد شناسی بوجود آورده است. کلید واژه ها:‌ حدوث،بقاء، نفس، حرکت جوهری

حرکت جوهری از اساسی‌ترین اصول فلسفة ملاصدرا، همان‌گونه که تبیین گر پیدایش نفس از جسم است، مبین دگرگونی نفس به وجودی مستقل از بدن برای انتقال به عالم دیگر است و موت طبیعی حقیقتی جز همین استقلال نفس نیست. همان‌گونه که موت اخترامی‌نیز جز ذُبول و فروکاهش استعداد بدن در همراهی نفس نیست. از منظر قرآن کریم و نیز روایات، نفس با اعمال خود در حال صیر و تحول به سوی اجل مسمی‌و استقرار بر آن است و لذا اجل مسمی‌در حقیقت، غایتی هم سنخ اعمال نفس است که نفس با تحولات خود بدان سوی رهسپار است و اجل معلق، تحقق موانع بر مسیر‌این صیر و ناقص ماندن آن می‌باشد. نوشتار پیش رو با شیوة اسنادی ـ تحلیلی، جستاری بر نظریة تحول و حرکت جوهری نفس صدرالمتألهین در تبیین موت طبیعی و اخترامی ‌و کاوش در حقیقت‌ این امر بر مبنای‌ آیات و روایات است تا همراستایی‌این دو منظر را به روشنی نمایان سازد.

اين پژوهش در پي تحليل تربيتي حرکت جوهري، به‌عنوان يکي از ابتکارات ملاصدراست. بدين منظور، نخست اصل حرکت در منظومة فکري و فلسفي ملاصدرا، به‌گونه‌اي‌ اجمالي تبيين، سپس در راستاي رويکرد امتداد اجتماعي فلسفه، به استنباط و استنتاج تربيتي از آن پرداخته شده است. ملاصدرا، با طرح نظريۀ حرکت جوهري معتقد است که جهان مادي و طبيعت با تمام ذات خويش پيوسته در حال تکاپو و شدن است و از قوه به‌سوي فعل با رويکردي تشکيکي و اشتدادي در حرکت است و روي به‌سوي کمال و بقا دارد. پيوند ميان حرکت و تربيت، از سنخ ابتناي تشريع و اعتبار بر تکوين، و تعميق تربيت با محوريت گوهر وجود متناظر با حرکت است. رهاورد ارتباط ميان اين دو، مؤلفه‌ها و اصولي همچون تحول و تکامل، تدريج و تداوم، نظام‌مندي و تناسب خواهد بود. اين الگوي تربيت، واجد عناصري همچون پويايي، پيوستگي، امتداد و عمق است که نتيجة حرکت و فعاليت مربي و متربي در يک رابطة تعاملي است. براين‌اساس، تربيت حرکتي تراکمي است که داراي حقيقتي رشددهنده در همة ابعاد وجودي انسان از بعد جسماني تا روحاني است.

بدون شک، تفسیر واقعیت عالم طبیعت، یکی از مباحث اساسی فلسفة اولی محسوب میشود و از آغاز پیدایش فلسفه و عرفان، همیشه مورد بحث بوده ¬است. ملاصدرا بر اساس نظریة حرکت جوهری، کل عالم طبیعت را مساوی با حرکت و صیرورت دانسته و به حرکت ذاتی آن، بسمت عالم ثبات، رأی داده است. اکنون پرسش اینست که آیا این نظریه، نظریه‌یی بکلی ابتکاری است، یا مسبوق به سوابق تاریخی است؟ نوشتار پیش رو، با رویکرد توصیفی‌ـ‌تحلیلی، نشان میدهد که این مسئله مسبوق به سابقه بوده و در یونان باستان، برخی فیلسوفان به حرکت تمام موجودات عالم طبیعت باور داشته‌اند؛ در عالم اسلامی نیز برخی فیلسوفان، تنها به حرکت در حوزۀ اعراض اعتقاد داشته و با انواع مناقشات و استدلالها، به رد نظریۀ حرکت جوهری پرداخته‌اند، اما دسته‌یی دیگر، از منظری متفاوت به عالم نگریسته‌اند و با نگاه عرفانی و با استناد به تجارب شهودی، کل کائنات را متجدد دانسته‌اند. ملاصدرا بر پایۀ این زمینه و گنج آماده، و تأثیرپذیری از آن، حرکت جوهری را متناسب با فلسفۀ وجودی خود، مطرح و بازنگری کرده و با اثبات آن و مبنا قرار دادنش برای بسیاری از مسائل فلسفی، طرحی دیگر درانداخت و بر آن اساس، هستی را در نگاهی کلان، به دو بخش ثابت و متغیر تقسیم نمود و بدنبال آن، نتایجی را در امور عامه و خداشناسی استنتاج کرد.