جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بی شک عمل هر انسانی با نیّت او محاسبه می‌گردد و در صورت الهی بودن اعمال مورد پذیرش قرار می­گیرد. اهل کتاب با این توهم که در دل­هاى ما خیر زیادى مانند؛ روزه، صدقه، مواسات با فقراء و غیره هست بر رسول خدا (ص) فخر می­فروختند، حضرت در برابر این توهم مقصود از خیر را چیزى‏ که براى رضاى خدا داده شود و بر طبق اوامر خداوند انجام پذیرد دانستند. اما آنچه براى خودنمایی، تظاهر، تحریک علیه اسلام انجام گیرد و به دشمنى رسول خدا (ص) منجر گردد خیر نخواهد بود، بلکه شر خالص و وبال گردن صاحبانش است و او را به سخت‏ترین عذاب گرفتار مى‏کنند. از یافته­های پژوهشی این مقاله تطبیق و مصداق یابی قلب سخت در روایات، توهم زدایی از اعمال بدون غایات الهی می­باشد. روش مقاله توصیفی و تحلیلی بوده.

در ابتدای اسلام باب تعقل و اجتهاد در جلوی اهل فکر و نظر باز بوده و اختلاف در عقیده و استنباط موجب دشمنی نمی‎شد ولی بعداً بخاطر تعصباتی که پیروان آن مذاهب به فقهایشان داشتند، سبب پیدایش مذاهب مختلفی شد، که همین تعصب سبب می‎شد آن گروه فقط خود را حق بدانند و دیگران را باطل. در ادامه اسلام، دست‎های استعماری این‎گونه اختلافات را بهترین مورد برای ایجاد زمینۀ آقایی خود می‎دیدند و همین سبب شد که آنها به این اختلافات دامن بزنند. در نهایت می‎توان گفت این اختلافات در حقیقت مربوط به اصول دین نبوده و همین سبب شده تا افرادی از قبیل سید جمال الدین اسدآبادی برای اینکه بین همه مسلمانان جهان اختلاف وجود نداشته باشد، اقداماتی در راستای وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی انجام بدهند، که در این نوشتار ابتدا گزارشی از وحدت در دیدگاه سنت ذکر می‎شود و در ادامه وارد بحث اصلی در مورد عملکرد بعضی از افرادی که در این راه سعی و کوشش نموده‎اند می‎باشد. روش جمع آوری این مطالب بر اساس تحقیق کتابخانه‎ای است که سعی در ارائه گزارشی مختصر و مفید از افراد تقریب‎گرا و وحدت‎گرا که در راستای تقریب و وحدت بین مسلمین تلاش نموده‎اند می‎باشد.

با پیدایش اسلام و انتشار سریع و گسترده آن در میان اقوام و ملل و جلب و جذب فرهنگ‌های گوناگون بشری، بنای مستحکم و عظیمی از فرهنگ و تمدن انسان پایه‌گذاری شد که در ایجاد آن ملل و نژادهای مختلفی سهیم بودند. این ملل با ارزش‌ها و ملاک‌های نوین اسلامی موفق به ایجاد تمدنی شدند که بدان تمدن اسلامی گفته می‌شود. ازاین‌رو تمدن اسلامی، تمدن یک ملت یا نژاد خاص نیست بلکه مقصود، تمدن ملت‌های اسلامی است که عرب‌ها، ایرانیان، ترک‌ها و دیگران را شامل می‌شود که به‌وسیله دین رسمی یعنی اسلام و زبان علمی و ادبی یعنی عربی با یکدیگر متحد شدند. این تمدن بیش از همه تمدن‌ها به علم و دانش اهمیت داده و کهن‌ترین دانشگاه‌های جهان را پدید آورده است و با تلفیق علوم گوناگون و افزودن بر آن‌ها میراث عظیم و تکامل‌یافته‌ای را به بشریت تحویل داده است. با این اوصاف می‌توان گفت منظور از تمدن اسلامی مجموعه افکار، عقاید، علوم، هنرها و صنایع است که با الهام از آموزه‌های دینی توسط مسلمین پدید آمده است.

تاریخ، تا به حال شاهد مکارم اخلاقی بس شگفت از اولیاى الهى بوده است. ولی در دنیای امروز بحث اسوه پذیری از سبک زندگی اولیاء الهی، مواجه شده با مکاتب گوناگون فکری در دنیای مدرنیته و پست مدرن که در پی انسان محوری به جای خدا محوری هستند. علم ورزی نوین منابع معرفت را در تجربه خلاصه می‎کند و خود را محروم از منابع معرفتی یعنی وحی، عقل و شهود می‎کند. با این همه اسلام ناب با منابع معرفتی که در اختیار دارد در صدد است تا انسان‎ها را به سوی کمال مطلق و نور مطلق هدایت کند و در این مسیر از اصل اسوه پذیری و الگو پذیری غافل نبوده است و اسلام ناب با منابع معرفتی که در اختیار دارد در صدد است تا انسان‎هایی به عنوان اسوه و الگو معرفی شوند. در قرآن نیز انسان‎هایی به عنوان اسوه و الگو معرفی شده‎اند. اما آنچه به عنوان هدف مشخص در این نوشته دنبال می‎شود الگو بودن حضرت فاطمه زهرا3 به عنوان یک انسان معصوم و مورد انتخاب از طرف خداوند متعال است. پژوهش حاضر از نوع کتابخانه‌ای و با روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته است که اهمیت اسوه‌پذیرى از سبک زندگی فاطمى اولین دستاور این پژوهش است که جهت گیری بحث را با دنیای مدرنیته مشخص می‎کند.

در گفتمان دینی، ارائه معجزات همواره به عنوان یکی از نشانه های پیامبری مطرح بوده است. با ختم نبوّت، این مسأله مطرح می شود که چگونه می توان برای انسانی که عصر پیامبران را درک نکرده است، الهی بودن دعوت آنان و بالاخص آخرین پیامبر را آشکار کرد تا در پِی آن، آدمیان را نسبت به تبعیّت از آموزه های ایشان متقاعد ساخت؟ برای پاسخ به این سؤال باید این نکته ی مهم را در نظر داشت که آنچه هیچگاه با گذشت سالها و قرنها، کهنه و مندرس نمی گردد و همواره جاذبه های نامحدودی برای انسانها به همراه دارد،"علم و معرفت" است. از مهمترین ویژگی های انسانی که در عصر مدرن زندگی می کند نیز توجّه تام و تمام او به ساحات مختلف علمی است. چنین است که خدای متعال برای تایید رسالت و حقانیّت دعوت، با عنصر علم و معرفت، انسانهای تمام اعصار پس از خاتم النبیین(صلّی الله علیه و آله) را در کتاب نازل شده خویش رهنمون ساخته است. قرآن کریم در ساحات مختلف علمی، بیّنات روشنی برای آدمیان ارائه کرده است که حاکی از این حقیقت است که وحی نازل بر رسول اکرم(ص) برای مردمان گذشته و زمانه ی محدودی نیست؛ بلکه چراغ راه تمامی انسانها در همه ی ادوار تا قیامت است. اشارات قرآن کریم به حقایق عالم تکوین که در شمار مکشوفات انسان در دوران مدرن است؛ نیز مطالب بنیادینی که در ساحات علوم انسانی مطرح ساخته است، دلایل کافی و روشنی برای اهل تحقیق و انصاف در دوران مدرن است که به الهی بودن این کتاب پِی برده و آموزه های آن را راهنمای سعادت خود قرار دهند.نظر به این اغراض مهم است که هیچگاه در قرآن کریم، از چنین دلایلی، تعبیر به معجزه نشده است؛ بلکه به جای آن، کلماتی همچون آیه، بیّنه، نور، برهان که همگی از سنخ دانایی و آگاهی است، به کار رفته است.

از جمله مباحثی که امروزه اهمیت دو چندان یافته، مباحث مربوط به سبک زندگی و سیرۀ اجتماعی معصومان (علیهم السلام) است، چرا که انسان­ها برای درست زندگی کردن در فضای این عصر، نیازمند الگوهای قابل اعتماد هستند تا اساس زندگی خود را بر پیروی از آنان بنا نهند. تفقّه در سنّت نبوی به منظور فهم چگونگی و چِرایی رَدّ یا قبول مَبانی تَساهُل و تَسامُح از دیدگاه آنان، اهمیتی به‌سزا دارد. در سیرۀ اهل بیت (علیهم ‌السلام) اصولی ثابت و تغییرناپذیر وجود دارد که گذشتِ زمان و دِگَرگَشْتِ زمانه، مُوجب دگرگونی آنها نخواهد شد. از جملۀ‌ این اصول می‌توان به اصل تَسامُح و مدارا اشاره نمود. در پژوهش حاضر تلاش گردید به شیوۀ توصیفی- تحلیلی به این پرسش بنیادی پاسخ دهیم که اصل تَسامُح و مدارا در سیرۀ پیامبر اعظم (صل الله علیه و آله و سلم) از چه جایگاهی برخوردار است؟ یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که تَساهُل، تَسامُح و مدارا در دیدگاه اسلامی و فرهنگ غربی تفاوت‌های ماهوی و مفهومی دارند.