جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این پایان‌نامه بررسی بلاغی قصاید سنایی از دیدگاه علم معانی است. هدف این پژوهش بیان ارزش‌های بلاغی قصاید سنایی بر اساس مباحث گوناگون علم معانی و تطبیق این دسته از اشعار سنایی با مباحث این شاخه از علوم ادبی همراه با ارائه‌ی شواهد لازم و کافی است. از رهگذر این تحقیق، بلاغت و نفوذ کلام سنایی به شیوه‌ی علمی تبیین خواهد شد. اساس روش این پژوهش بر تحلیل اشعار قصاید سنایی براساس هر یک از مباحث علم معانی است؛ بدین گونه که ذیل عنوان هر مبحث، پس از اشاره‌ای به موضوع، براساس شواهد لازم از اشعار مزبور، مبحث مورد نظر در قصاید سنایی تبیین و تحلیل شده است.بر پایه‌ی نتایج این پژوهش، سنایی در قصاید خود از شگردهای گوناگون علم معانی به خوبی بهره گرفته و کلام خود را به گونه‌ای بیان کرده است که تطابق آن با مقتضای حال و مقام و موضوع و نفوذ و تأثیر شگرف آن در مخاطبان می‌تواند نمونه‌ای برای موضوع علم معانی باشد. به همین سبب بسامد اغلب مباحث علم معانی در قصاید او بسیار است.کلّ ابیات قصاید سنایی 6647 بیت است که در یک تقسیم بندی کلّی به دو دسته‌ی جمله‌های اسنادِ خبری و جمله‌های انشایی طلبی و غیرطلبی تقسیم شد. جمله‌های انشایی طلبی و غیرطلبی 43/31% و اسناد خبری57/49% از کلّ ابیات سنایی را به خود اختصاص داده است. جمله‌های انشایی خود به دو دسته‌ی طلبی و غیرطلبی تقسیم شده است که هر کدام به ترتیب 94/23% و 5/76% از جمله‌ها انشایی را در بر می‌گیرد.جمله‌های انشایی طلبی به چهار دسته‌ی امری با 35/82%، پرسشی با 31/95%، نهیی با 12/67%، و ندایی با 19/53% تقسیم شده است که نشانگر تنوّع موضوعی به کار رفته در قصاید سنایی است. هم‌چنین در 0/21% از کلّ ابیات قصاید او، موضوع قصر و حصر با شیوه‌های گوناگون و گیرا به کار رفته است.

معارضات زبانی یهود و نصاری به‌گونه‌اي كه در قرآن به تصوير كشيده شده است حاکی از نحوۀ برخورد پیروان ادیان قدیمی با اسلام است که وجود دین آسمانی جدید را برنمی‌تافتند و آن را معرض انواع هجمه‌های خود قرار داده و به گونه‌هاي مختلف آن را به چالش كشيده بودند. قرآن کریم به تمامی اين معارضات پاسخ‌های قاطعی داده و ادعای آنان را با دلایل منطقی بی‌پایه و بی-اساس دانسته است. در این پایان نامه با روش کتابخانه‌ای در گردآوریِ مطالب، شیوۀ اسنادی در نقل دیدگاه‌ها و روش توصیفی _تحلیلی در بررسی داده‌‌ها، معارضات زبانی یهود و نصاری و پاسخ‌های قرآن بدان‌ها تبيين و با بهره‌گيري از تفاسير مهم و تأکید ويژه بر تفسیرالمیزان مورد تدقیق قرار گرفته‌ است. تأمل در آيات قرآن نشان مي‌دهد كه برخي از معارضات ميان يهود و نصاري مشترك و برخي خاص يكي از آن دو گروه است. مهم‌ترین معارضه‌های مشترک یهود و نصاری در رابطه با حضرت ابراهیم7، ادعای فرزند و دوست خدا بودن و پندار برتري بر ديگران می‌باشد تا آنجا كه ورود به بهشت و هدايت‌يابي را منوط به درآمدن به كيش يهوديّت و مسيحيّت می‌دانستند. مهم‌ترین معارضه‌های خاص یهود در رابطه با تغییر قبله، محدود بودن عذاب جهنّم براي يهود، فقر خداوند و بسته بودن دست خداوند، و معارضه‌های خاص نصاری در رابطه با الوهیّت حضرت مسیح و تثلیث است. قرآن کریم علاوه بر واهی و باطل شمردن ادعاهای آنان دربارۀ حضرت ابراهيم7، ملاک احتجاج را عالم بودن و منشأ آن را در علم و وحی الهی و برهان عقلی هماهنگ با وحی دانسته است. هم‌چنين شرط ورود به بهشت، هدایت یابی و سعادت را در ایمان و عمل صالح قرار داده است. افزون براين، ضمن فرمان به جدال احسن بر توحيد و نفی فرزند از خدا، نهی از غلو در دين و افتراء بر خدا و پندارگرايي تأكيد كرده است. براساس نتايج حاصل از اين پ‍ژوهش بیشتر معارضات یهودیان از ویژگی‌های قومی آنان نشأت ‌گرفته و معارضات خاص مسیحیان بیشتر متأثر از باورهای آنان بوده است. هم‌چنین کمیّت و کیفیت معارضات و شبهات خاص یهودیان در قرآن در قیاس با معارضات نصاری، نشان دهندۀ سرسختی و شدت عناد یهودیاندر برابر دین اسلام بوده است.

فقر و استغنا دو محور اساسی در آثار عرفان و تصوف محسوب می گردند و همواره مد نظر عارفان مسلمان بوده اند. البته درک معنای فقر و جمع بین نکوهش فقر و تنگدستی در توصی? اولیای دین از سویی و ستایش فقرا اختیاری و ترک تعلّقات دنیایی از سوی دیگر، بیانگر اهمیت این موضوع در دین اسلام است. غنا و بی نیازی ذاتی پروردگار که خاص قادر متعال است، همان دولتمندی حقیقی است و سالک الی الله با رسیدن به مرتب? حقیقی فقر یعنی از دنیا برهنه گردیدن و به فناء فی الله رسیدن، به توانگری راستین، یعنی ایمن بودن به خدای تعالی می رسد.بر همین اساس مولانا در ابیات متعددی از مثنوی خود، از فقر سخن می گوید و آن را مای? افتخار می داند، رضایت به روزی مقدر الهی، ترک تعلقات دنیایی و خالی نمودن دل از دلبستگی ها را از شروط استغنا می‌شناسد. اندیشه مولانا در این باب بسیار متفکرانه و بدور از انفعال و حصر گرایی است، چرا که او به عجز بنده در برابر پروردگار خود معترف است و از سویی زندگی انسان را عرصه ای برای رهبانیت و خودآزاری نمی‌داند. بلکه وی فقر را مقدمه ای برای نیل به مقام فنای فی الله می داند و اعتقاد دارد که حصول استغنا واقعی تنها از طریق « فقر الی الله» میسّر است.

انحرافات اجتماعی از جمله مسائل چالش برانگیز جوامع مختلف می‌باشد. که مطالعات زیادی توسط جامعه‌شناسان و دانشمندان علوم دیگر درباره آن صورت گرفته. یکی از مهم‌ترین مباحثی که در این باره قابل طرح است، مسئله پیشگیری از وقوع انحراف در جامعه می‌باشد. چه بسا علاج واقعه قبل از وقوع، آسان‌تر و کم هزینه‌تر و همچنین مؤثرتر می‌باشد. برای جلوگیری از وقوع کجروی در جامعه، اصلی‌ترین موردی که باید به آن پرداخته شود یافتن علل و زمینه‌های بروز انحراف در جامعه می‌باشد. زیرا با پیشگیری از به وجود آمدن علل و ریشه‌های انحراف می‌توانیم از وقوع کجروی نیز جلوگیری کنیم. عمده‌ترین علل و زمینه‌ها برای بروز انحراف و کجروی به حوزه‌های فرهنگ، اقتصاد، و سیاست و اجتماع مربوط می‌گردد. برای جلوگیری از وقوع انحراف نیز با برنامه‌ریزی در این حوزه‌ها می‌توان به نتیجه دلخواه رسید. در حوزه فرهنگ، دین، خانواده و آموزش و پرورش نقش مؤثری را در این جهت ایفا می‌کنند. در حوزه اقتصاد و سیاست نیز علاوه‌بر داشتن یک برنامه صحیح و فراگیر ضمانت اجرای کارآمد نیز، ضروری به نظر می‌رسد. رفتار و گفتار امیرالمؤمنین (ع) به عنوان یک الگوی اسلامی می‌تواند راهنما و کارگشای مناسبی برای رسیدن به این هدف باشد. امام علی (ع) خصوصا در دوران حکومت خود و حتی قبل از رسیدن به حکومت با در پیش گرفتن شیوه خاصی از زندگی در همین مسیر حرکت نمودند. فعالیت‌های فرهنگی حضرت در زمینه‌های دین و خانواده و آموزش، برنامه‌ریزی برای رشد جامعه با نگاه به آینده و همچنین در نظر گرفتن وضعیت فعلی جامعه در حوزه اقتصاد، و تدوین برنامه‌های سیاسی اجتماعی، مطابق با سنت و روش الهی اسلامی و پایبندی به آن، از جمله راهکارهای امیرالمؤمنین (ع) برای پیشگیری از انحرافات اجتماعی بود. این منش و کردار حضرت می‌تواند الگوی کامل و مناسبی برای تمامی جوامع باشد تا با تأسی به روش امام علی (ع) بتوانند از وقوع کجروی جلوگیری کنند و در نتیجه جامعه‌ای پاک و با کمترین آلودگی داشته باشند.

انسان دارای نیازهای بسیاری است و از آنها نیاز به آرامش و آسایش خاطر است و به خاطر پیچیدگی روان برای برآورده کردن آن همواره نیاز به الگو و راهنمایی است ، مکتب‌های فکری هم هر کدام به نوعی در صدد ارائه‌ي راه حلی برای رسیدن به آرامش روانی بشر بوده‌اند لکن از آن‌جا که انسان دارای روح و روان پیچیده ای است و نیازهای گوناگونی در او نهفته است، تنها مکتبی می‌تواند راه درست را ارا ئه دهد که به روح و جسم انسان آگاهی کامل داشته باشد و به لحاظ آن‌که خداوند خالق و رب بشر و تمام عالم می‌باشد، مکاتب توحیدی در این مسیر موفق‌تر می‌باشند و از میان آن‌ها کامل‌ترین دین توحیدی ،یعنی اسلام، مناسب‌ترین الگو را در قرآن کریم که کامل‌ترین راهنما در مسائل روانی است ،ارائه می‌دهد و ذکر و یاد خداوند متعال را تنها منبع در آرامش معرفی می‌کند.این پژوهش در پی آن هست کهالگوی قرآنی آرامش را در قرآن مورد بررسی قرار دهد، از این رو مباحث این نوشتار در دو فصل تنظیم می‌شود، در فصل اول؛ دو واژه‌‌ٔ ذکر و آرامش مورد بررسی قرار می‌گیرد و به‌دست می‌آید که ذکر در اصطلاح به معنای یادآوری است که به صورت‌های فکری، زبانی، قلبی و عملی نمود پیدا می‌کند و آرامش در اصطلاح قرآنی حالت روحی ویژه‌ای است که خداوند آن را با رحمت خاص خودش به اهل ایمان، عطا می‌کند، و در ادامه، عوامل ذکر و آرامش و انواع آرامش هم مورد بررسی قرار می‌گیرد. در فصل دوم که مهمترین قسمت این نوشتار می‌باشد به بررسی رابطه‌ٔ ذکر با آرامش در سطح فردی، جامعه و خانواده پرداخته می‌شود و نتایج پژوهش نشان می‌دهد که برای رسیدن به آرامش فردی اول باید فکر و ذهن را تصفیه کرد و به یک شناخت صحیح الهی دست یافت و به حالت ذکر فکری رسید. دوم، لازم است رفتار و گفتار هم از دستورات الهی پیروی کنند تا به مقام ذکر رفتاری رسید و سوم، با تصفیه‌ٔ قلب از آلودگی‌ها و کینه‌ها و گناهان آن را به خوش‌بینی و واقع‌بینی و رضایت از حق مزیّن کرد و به ذکر قلبی رسید. برای رسیدن به آرامش در جامعه ، ابتدا ذکر شناختی و بعد برنامه‌ای در قالب ذکر رفتاری تدوین می‌شود که افراد جامعه را به انتخاب حاکم صالح و برقراری امنیت اجتماعی و امنیت خارجی و اعتدال اقتصادی برای رسیدن به این آرامش ترغیب می‌کند و برای آرامش در خانواده هم ذکر زبانی، شناختی و ذکر رفتاری خاصی، مورد توجه قرار می‌گیرد و برای رسیدن به آن اول، برای تشکیل خانواده، دو ملاک ایمان و اخلاق، ملاک‌های اصلی برای انتخاب همسر بیان می‌گردد و دوم، ارتباطات میان فردی بین همسران، نقش‌های همسران و نیازهای همسران، تربیت دینی خانواده مورد بررسی قرار می‌گیرد .

اخلاق در جنگ نمود اخلاق است در عرصۀ پیکار، عبارت از: بروز و شکل‌گیری رفتارهای نیکو و پسندیده در صحنۀ کارزار و بر پایۀ نیتی خالص و بینشی عمیق و دقیق با بهره گیری از بسترهای مناسب.اخلاق در جنگ از منظر امیر مؤمنان (علیه السلام) جلوه‌ای است از اوج انسانیت و شکوه اخلاق آن حضرت، در عرصه‌ای که جز رنج و خشونت از آن انتظار نمی‌رود. در کشاکش صحنه‌ای چنین خونین نگاه ایشان متکی است بر اصل کرامت و ارزش‌های والای انسانی و مبتنی است بر نگرشی الهی.از همین روی آن حضرت نگرش رزمندگان نسبت به خداوند، نسبت به جنگ، نسبت به رزمندگان اعم از نگاه به خود، نگاه به فرماندهی و نگاه به دیگر رزمندگان و نیز دشمن را تبیین می‌نماید. از منظر امام (علیه السلام) لازم است رزمنده در نگاه خود به خدا، تنها او را بزرگ بشمارد و در پی کسب رضای او باشد. تنها به او توکل و اعتماد داشته باشد و پیروزی را از او طلب نماید. ایشان جنگ را فرصتی مغتنم برای برپایی دین، نابودی باطل، دفاع از ناموس و آئین، دفع ظلم و دعوت به خدا می‌داند. ایشان رزمندگان را سربازان الهی بر روی زمین و مبارزان راه حق می‌داند. با چنین رویکردی رزمنده می‌بایست دشمن را انسانی بداند گمراه، در مقابل حق قرار گرفته، ملحد، بیعت شکن و ظالم.تحقق چنین امری یعنی اخلاق در جنگ نیازمند انجام اقداماتی چند و فراهم آوردن تمهیداتی لازم است. بدین منظور امام (علیه السلام) نسبت به شایستگی‌ها و عملکردهای مناسب رزمندگان و فرماندهان تأکید فرموده، برخورداری از ویژگی‌های دشمن شناسی و موقعیت شناسی برای فرماندهان و شجاعت و استقامت برای یکایک رزمندگان را لازم می‌داند و اقدامات زمینه ساز این مهم از منظر آن حضرت عبارتند از؛ بهره گیری از آموزش نظامی ـ تربیتی رزمندگان، انتخاب فرماندهان شایسته، قدردانی و توبیخ، بهره گیری از مناجات و عبادات، پرهیز از خود پسندی و دوری از چاپلوسان، رسیدگی به وضعیت اقتصادی و معیشتی سپاهیان و مشورت با ایشان.از منظر امیر مؤمنان (علیه السلام) در جنگ هر یک از عوامل آن اعم از فرماندهان، رزمندگان، دشمن و حتی خود جنگ، از حقوقی اخلاقی برخوردار بوده که رعایت آنها لازم می‌باشد. ایشان حقوق فرماندهان را اطاعت از اوامر آنان بیان نموده و متذکر پرهیز از تخلف اوامر ایشان می‌شود. رعایت حقوق رزمندگان را هم بر فرماندهان و هم بر دیگر رزمندگان لازم و واجب می‌داند و نسبت به رعایت عدالت در دادن حق ایشان، مهرورزی و گذشت نسبت به ایشان و دفاع از آنان در برابر تهاجم دشمن تأکید فرموده است. در رعایت حقوق دشمن به فراهم آوردن زمینۀ اصلاح و هدایت وی پس از اتمام حجت، عدم دعوت و آغازگری جنگ در عین برخوردی صادقانه، پذیرفتن تقاضای صلح و امان خواستن دشمن و رد ننمودن آن، به کار نبردن خدعه و نیرنگ پس از پیمان صلح، پرهیز از ناسزاگویی به دشمن، رعایت حد اعتدال و عدم افراط دربارۀ دشمن شکست خورده و عفو او و رعایت حقوق اسیران دشمن تأکید فراوان نموده است. در منشور اخلاقی امیر مؤمنان (علیه السلام) حفظ اسرار نظامی، فرار نکردن از جبهه، حفظ اتحاد و همبستگی، رعایت حقوق غیر نظامیان و حقوق طبیعت و حفظ حریم‌ها و حدود الهی از حقوق جنگ به شمار می‌آید.

در جهان پرشتاب امروز، در عصر انفجار دانش و اطلاعات، جوامع شیفتگی خاصی نسبت به تغییر، تحول و توسعه از خود نشان می‌دهند .از این رو جامعه‌شناسان، سیاستمداران و نظریه‌پردازان فرهنگی توجه خود را به توسعه، ابعاد و زمینه‌های آن معطوف داشته و ضرورت و راه‌های رسیدن به توسعه را مورد کنکاش قرار داده‌اند. تعاریف گوناگونی برای توسعه ارائه گردیده که نشان از اهمیت و پیچیدگی آن دارد. توسعه تنها حاصل اراده و کوشش-های بخردانه و پیگیر ملت و جوامعی است که خواستار بهبود شرایط زندگی خود هستند. بنابراین توسعه فرآیندی هدفدار و برنامه‌ریزی شده است که توسط انسان آغاز می‌گردد و هدف آن بهبود بخشیدن به شرایط زندگی کلیه افراد است که در یک جامعه گرد هم آمده‌اند. از سوی دیگر صاحب‌نظران، توسعه را متأثر از عوامل گوناگونی به حساب آورده‌اند. از این میان، عامل انسانی اصلی‌ترین نقش را در نیل به اهداف توسعه بر عهده دارد. در پاسخ به پیچیدگی‌های دنیای امروز و تنوع نیازهای جوامع انسانی، دانشمندان علوم اجتماعی توسعه را به ابعاد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، انسانی، پایدار تقسیم نموده‌اند. فرهنگ سامان‌بخش باورها، ارزش‌ها، نگرش‌ها و هنجارهای یک جامعه است و نوع رفتار و جهت-گیری‌‌های مردم آن جامعه را مشخص می‌کند. از این‌رو به دلیل بروز مشکلات اجتماعی و زیستی برای جوامع و ملت‌هایی که تنها به توسعه اقتصادی می‌اندیشند، بحث فرهنگ و توسعه فرهنگی در مرکز توجه قرار گرفته است. تلاش و برنامه‌ریزی برای دست‌یابی به توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی بدون تمرکز به فرهنگ در درازمدت اثرات مخربی به بار خواهد نشاند. بعد فرهنگی مرجع اصلی ارزیابی همه عوامل است و توسعه در جایی که از آن ریشه گرفته،یعنی در فرهنگ و سنت همان کشور رشد می‌کند؛ زیرا توسعه فرآیند همه جانبه و مرتبط با ارزش-‌ های هر جامعه و فراخوان و مشارکت آحاد افراد و گروه-هایی است که هم بنیان‌گذار آن هستند و هم از آن منتفع می-شوند. و اگر توسعه با توجه به خواست مردم و بر مبنای فرهنگ عوام باشد موجبات ارتقا و رشد انسانی را فراهم می‌نماید. بنابراین توسعه فرهنگی زیر بنای توسعه همه جانبه است و نمی-توان بدون اعتنا به آن به دنبال ایجاد تغییرات در ابعاد مختلف یک جامعه بود. اکنون سوال این است که توسعه فرهنگی چگونه تحقق می‌یابد؟ چه عواملی در آن دخیل‌اند؟ شاخص‌های توسعه فرهنگی کدامند؟ آیا الگوهای رایج غربی برای جامعه ما قابل تجویز است یا نیاز به پیشنهاد الگوی جدیدی از توسعه فرهنگی است؟ آیا می‌توان برای توسعه فرهنگی جامعه یک دیدگاه و نگرش علمی مبتنی بر آیات قرآن به دست آورد، به نحوی که به پایه-های بنیادی یک نظریه جامع درون‌زا و بومی در چارچوب اهداف توسعه فرهنگی دست یافت؟بی‌تردید در هر جامعه می‌توان عوامل زیاد و متنوعی را، با میزان متفاوتی از تأثیرگذاری، شناسایی و دسته‌بندی کرد. اما در یک جامعه دینی و اسلامی که ماهیت ارزش‌های فرهنگی آن را آموزه‌های الهی تشکیل می دهد، یکی از عوامل مهم و بنیادی دین است. لذا واکاوی نقش دین در فرهنگ‌سازی و توسعه فرهنگی در این کشورها از جایگاه خاصی برخوردار است. بررسی و تحلیل ظرفیت‌های اسلام در زمینه توسعه فرهنگی از چند جهت حائز اهمیت است: اولاً، میان توسعه فرهنگی و پیشرفت جامعه ارتباط وثیقی وجود دارد. ثانیاً، دین و فرهنگ رابطه‌ای تنگاتنگ و درهم تنیده دارند. دین قلب تپنده و نبض فرهنگ در جوامع دیندار و مسلمان است. فرهنگ جوامع اسلامی به شدت متأثر از دین است، به گونه‌ای که هر گونه پیشرفت یا پسرفت فرهنگ، می‌تواند ریشه در دین داشته باشد. ثالثاً، اسلام مدعی است که دارای آیین زندگی برای تمامی انسان‌ها در طول نسل‌ها و عصرها است. به بیان دیگر، حضور اسلام در تمام ابعاد زندگی عملی و نظری انسان‌ها نه مربوط به دوره خاص بلکه همیشگی و جاودانه است. گرچه اسلام به منزله دین جامع، مدعی پاسخ‌گویی به تمام نیازهای بشر و برخوردار از برنامه زندگی برای همه انسان‌هاست به گونه‌ای که انسان‌ها تنها در این زیست بوم می‌توانند به زندگی آرمانی، واقعی و مطلوبشان دست یابند. ولی با نگاه جامعه شناختی به واقعیت‌های اجتماعی و تاریخی جوامع اسلامی، ملاحظه می‌شود که بسیاری از کشورهای اسلامی نسبت به کشورهای توسعه یافته، توسعه نیافته باقی مانده‌اند. آیا این واقعیت به معنای این نیست که اسلام نه تنها در توسعه فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نقش ندارد، بلکه عامل اصلی پسرفت و عقب ماندگی جوامع اسلامی است؟ به همین دلیل این گمانه به وجود آمده که اسلام مانع ایجاد توسعه در ابعاد مختلف است و عقب ماندگی فناورانه مسلمانان نیز به همین مسئله بر می‌گردد. این امر دغدغه ای شد تا در این تحقیق تلاش شود رابطه اسلام و توسعه فرهنگی به مثابه پدیده ای که هم معلول توسعه و هم زمینه‌ساز آن است مورد بررسی قرار بگیرد. به همین منظور این تحقیق در پنج فصل ساختاربندی شده است. بعد از پرداختن به کلیات در فصل اول، فصل دوم و سوم تحقیق، به چارچوب مفهومی و تعریف مفاهیم توسعه و توسعه فرهنگی اختصاص داده شده است. سپس با توجه به شاخص‌ها و مولفه‌های توسعه فرهنگی در فصل سوم، رابطه اسلام با این مولفه‌ها در فصل چهارم مورد بررسی قرار می‌گیرد. سرانجام در فصل پنجم با توجه به مباحث مطرح شده جمع بندی نهایی صورت می‌گیرد.

بی‌تردید آزادی عقیده یکی از مباحث مهم و بحث‌بر‌انگیز در میان انواع آزادی است. شناخت صحیح از این مفهوم و لوازم آن در جهت‌گیری و نگرش دینی انسان نقش بسزایی دارد. در این نوشتار بررسی آزادی عقیده در دو دین اسلام و یهود و هر آنچه که به اثبات وجود یا عدم آن کمک می‌کند، کانون توجه است.از سویی اسلام ندای آزادی عقیده سرمی‌دهد و از سوی دیگر دشمنان اسلام با تکیه بر اصل جهاد، آن‌را به دین شمشیر و زور متهم می‌کنند. دین یهود نیز با تکیه بر اندیشه‌ی برگزیدگی خود، جنگ‌و‌کشتارهایی را تقدیس می‌کند که اصل آزادی عقیده را زیر سوال می‌برد. لذا؛ لازم و ضروری‌است در این دو دین یک بررسی تطبیقی صورت گیرد تا نگرش هر دو دین(که خود را الهی و آسمانی می‌دانند)به مسئله‌ی آزادی عقیده روشن شود.با توجه به آن‌چه که بیان شد؛ در این نوشتار، طی بخش‌های سه‌گانه، ضمن تحلیل و تبیین مفاهیم مربوطه، تلاش شده تا با تأکید بر تعالیم دینی اسلام و یهود، به بررسی موضوع(آزادی عقیده)پرداخته شود و در نهایت اینچنین نتیجه‌گیری شده است:دین مبین اسلام در راستای تکریم و احترام به اراده‌ی انسان و عقل و تفکر او، هرگونه تحمیل عقیده و اجبار در انتخاب دین را نفی می‌کند و با اینکه شبهه‌ی ارتداد و ‌جهاد اسلامی را علیه آزادی عقیده مطرح کرده‌اند اما جهاد در اسلام یا به منظور دفاع از دین، وطن و... و یا به منظور آزادی فطرت اسیرشده‌ی انسان‌ها صورت می‌گیرد. حکم مرتد نیز برای جلوگیری از تخریب دین توسط توطئه‌گران می‌باشد. درحالیکه از تعالیم تورات و تلمود یهودیان برمی‌آید که آن‌ها ارزشی برای عقل و اراده‌ و تفکر آدمی قائل نیستند و علاوه برآن، با تکیه بر اندیشه‌ی برگزیدگی خود بر سایر ملل، جنگ و کشتارهایی را علیه دیگران راه می‌اندازند که با اصول حاکم بر آن‌ها و اهدافی که به دنبال دارند در جهت ضد آزادی عقیده گام برمی-دارند.

یکی ازمسائل مورد توجه درهرانقلاب اجتماعی وحکومتی پرداختن به مبانی وریشه های اساسی است که سبب بوجودآمدن وتداوم آن انقلاب یانظام حکومتی شده است.انقلاب اسلامی مردم ایران که مهمترین وشگفت انگیزترین انقلاب قرن بیستم بود ودرشرایطی کاملاً استثنایی به ثمررسید وباناباوری تمام دشمنانش تداوم یافت نیزدارای مبانی وریشه های فکری واعتقادی میباشد.ازآنجا که نوع نگاه به مبانی درهر نظامی توجیه کننده قوانین آن و وجه تمایزآن نسبت به دیگرنظام هامیباشد.ازاین روحکومت ونظام اسلامی نیزازاین امرمستثنی نمی باشد. درتحقیق حاضرسعی شده است به مبانی و ریشه های اعتقادی وکلامی که منجربه پیدایش واستقرار نظام جمهوری اسلامی ایران شده،پرداخته شود. نظام جمهوری اسلامی ایران دارای مبانی چون معرفت شناسی وهستی شناسی الهی،انسان شناسی،خدا شناسی، دین شناسی (عینیت دیانت وسیاست) وامام شناسی وهمچنین تئوری ولایت فقیه میباشد.که پرداختن به این مبانی درحیطه علم کلام میباشد. باتوجه به اینکه ویژگی بنیادی این انقلاب ونظام و وجه تمایزآن نسبت به دیگر انقلابها، مکتبی و اسلامی بودن آن ورهبری بی نظیر الهی اوست.نگارنده دراین تحقیق به بررسی این مسئله و انطباق مبانی وریشه های کلامی نظام جمهوری اسلامی با اصول ومبانی کلامی دین اسلام می پردازد. رساله حاضردرشش فصل تنظیم شده که درهرفصل بخشی به مبانی وبخش دیگربه تأثیرمبانی برنظام جمهوری اسلامی ایران اختصاص داده شده است.فصل اول:مفاهیم و کلیاتی همچون: مبانی کلامی، پیدایش و استقرار، نظام جمهوری اسلامی ایران وتبیین هویت وارکان ومولفه های آن فصل دوم: معرفت شناسی: تعریف معرفت، نظریه های مختلف در باب معرفت، ارکان ومبانی معرفت ، راههای وابزاروموانع معرفت و تاثیرمعرفت شناسی بر قوانین و مردم درنظام جمهوری اسلامی ایران فصل سوم: هستی شناسی: تعریف آن، نظام احسن ،جهان بینی دنیوی و اخروی ،جایگاه انسان در هستی و تاثیر هستی شناسی و انسان شناسی برقوانین ومردم در نظام جمهوری اسلامی ایران.فصل چهارم: خدا شناسی توحیدی وجایگاه آن، انواع توحید،توحیددر ربوبیت وحاکمیت وامامت وولایت فقیه و پیشینه آن، دلایل عقلی و نقلی ولایت فقیه وتاثیرمبانی خداشناسی وامامت بعنوان یکی ازمبانی محوری درپیدایش واستقرارنظام جمهوری اسلامیوهدایت ورهبری ازدیدگاه امام خمینی (ره) فصل پنجم:دین شناسی:حقیقت دین و اقسام آن وتفکر جدایی دین ازسیاست ، ضرورت تشکیل حکومت در اسلام وعینیت دیانت وسیاست ازمبانی پیدایش واستقرار نظام جمهوری اسلامی ودیدگاه امام خمینی (ره) درپایان یک جمع بندی ونتیجه گیری ازکل مباحث مطرح شده دراین تحقیق ارائه می گردد.

در این پژوهش مفهوم گناه در شریعت و عرفان اسلامی مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته است. و در پنج قسمت طراحی شده است که فصل اول شامل کلیات است. در بخش مبانی نظری به مواردی از قبیل شریعت، عرفان و نسبت بین شریعت و عرفان و همچنین در موردمفهوم گناه در بین ادیان الهی پرداخته شده است. فصل سومدر مورد مفهوم گناه در شریعت اسلامی بحث می کند که با استناد به آیات و روایات مختلف به اقسام گناه، زمینه های گناه،پیامدهای گناهو مواردی از این قبیل پرداخته شده است.و فصل چهارم به بررسی مفهوم گناه در عرفان اسلامی می پردازد که در این فصل از انواع گناهانی که عارفان برای خود گناه می دانند صحبت می کند و همچنین در مورد عوامل گناه و چگونگی رفع این این گناهان و ... بحث می کند. فصل پنجم نقاط مشترک و در عین حال تفاوت هایی که بین شریعت و عرفان در مورد مفهوم گناه وجود دارد می پردازد و در آخر به نتیجه گیری پرداخته شده است.