جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در دوره های اولیه تشکیل تصوف به تدریج صوفیان با محوریت مشایخ برجسته، خانقاه ها را به عنوان بزرگترین و گسترده ترین نهاد اجتماعی متصوفه تشکیل دادند. پس از تثبیت تصوف، خانقاه در عرفان اسلامی- ایرانی به عنوان جایگاه تجمع مشایخ و صوفیان و در نتیجه تربیت مریدان قرار گرفت. خانقاه ها نقش و اهمیت بسزایی در پرورش، تربیت و تکامل مریدان داشتند. از آنجا که برای زندگی مسالمت آمیزِ گروهی، رعایت آداب و مقرراتی خاص ضرورت دارد؛ پس بر طبق این قاعده، بزرگان طریقت نیز برای ایجاد آرامش و فراغت خاطر که لازمۀ ذکر و عبادت و خودسازی است در نظام خانقاهی که مکانی برای زندگی دستهجمعیِ صوفیان بود به وضع آداب و رسومی خاص پرداختند که این آداب، مقررات لازم الاجرایی را برای مریدان از قبل از ورود ایشان به خانقاه تا هنگام خروج در نظر می گیرد تا ضمن فراهم ساختن امنیت خاطر صوفیان در خانقاه با وضع قوانین خاصِ ناظر بر تنبیه و مجازات افراد خاطی با جلوگیری از بروز اختلاف میان ایشان به تکامل عرفانی و بخصوص اخلاقی آن‌ها کمک کند. نگارندگان این مقاله می کوشند برای اولین بار به هدف انعکاس نقش و اهمیت خانقاه ها در رشد و تکامل عرفان اسلامی، آداب و رسوم خانقاهی را براساس برجسته ترین متون منثور صوفیه تا قرن هفتم هجری که دورۀ عرفان عملی محسوب می‌شود، بازنمایند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 67 تا 98

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تحولات درزمانی تعاریف عرفان و تصوف بر اساس متون نثر صوفیه تا سدۀ سیزدهم هجری

نویسنده:

مهدی رضائی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

کاشان : دانشگاه کاشان,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ادبیات عرفانی , اصطلاحنامه تصوف , اصطلاحنامه عرفان , مقامات سلوک(مقابل مقامات کمال)

کلیدواژه‌های فرعی :

رؤیت قلبی خدا , زهد , ریاضت , عرفان عملی , تاریخ عرفان اسلامی , فنا , عرفان نظری , تاریخ تعاریف عرفان ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملا عبدالرزاق لاهیجی

چکیده :

عرفان و تصوف اسلامی، میراث معنوی تمدن اسلامی است که از بدو پیدایش تاکنون تحولات بسیاری یافته و به سبب عوامل درونی انشعابهای فراوانی درآن ایجاد شده است. یکی از مهمترین عرصه‌های ظهور این انشعابها در تعاریفی است که مشایخ و صوفیان از تصوف و عرفان ارائه داده اند. در این پژوهش سعی می شود به شیوۀ تحلیل محتوا، و رویکرد درزمانی، با مطالعۀ کتب معتبر نثر صوفیانۀ فارسی از ابتدا تا سدۀ سیزدهم هجری و استخراج و دسته بندی تعاریف، سیر تحولات این تعاریف در سده های مختلف بررسی شود. این مقاله مشخص می کند که گذر زمان چه تغییراتی در تعاریف عرفان و تصوف ایجاد کرده و همچنین عوامل ایجاد تفاوتها در تعاریف را بررسی می کند. با دسته بندی و بررسی درزمانی تعاریف، می توان گفت در تعاریف ارائه شده در طول این سده ها قطعاً همیشه شش محور اساسی مورد توجه بوده است که ریاضت، تصفیۀ درون، مباحث نظری، دشواری تعریف، مقایسه با دیگر نحله‌ها و نتایج سلوک از آن جمله اند؛ اما توجه به محورهای تعاریف در سده های مختلف یکسان نیست؛ به گونه ای که مثلاً محور نتایج سیر سلوک در سده‌های چهارم، هشتم و نهم هجری بیشتر مورد توجه بوده است؛ در حالی که در دیگر قرنها کمتر بدان توجه شده‎ که این امر خود معلول عوامل زمانی است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 39 تا 66

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

برخی از وجوه تمایز متون عرفانی نسبت به آثار غیرعرفانی ( با تأکید بر امهات آثار عرفانی قرون 6 -9 )

نویسنده:

مهوش واحدوست , یاسر رحمتی

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

کاشان : دانشگاه کاشان ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تاریخ عرفان اسلامی , ادبیات عرفانی , منازل سلوک , شطحیات , اصطلاحنامه عرفان

کلیدواژه‌های فرعی :

زبان تمثیلی در عرفان , اصطلاحات عرفانی , مقام محبت ,

چکیده :

ادبیات عرفانی یکی از مقوله هایی است که بخش گسترده ای از ادب فارسی را به خود اختصاص داده است. عرفان با توجه به گستردگی اش، فراز و نشیب های فراوانی به خود دیده است. علاوه بر این، تأثیر آن بر حوزه های دیگر نیز قابل توجه است. عرفان از جمله موضوع های مهمی است که در مورد آن، دیدگاه های مختلف و حتی گاهی متضاد با یکدیگر ارائه شده است. در پی این امر است که مکتب های عرفانی متعددی بنابر سلائق مختلف، در طول تاریخ شکل گرفته است که در سیر ادب فارسی نیز می توان صبغه های مختلفی از آن را مشاهده کرد. در این پژوهش، کوشش شده است که سیر این جریان از قرن ششم تا قرن نهم، مورد بررسی قرار گیرد، از این رو در آغاز مختصری از کلیات موضوع ارائه، سپس به مشخصات بنیادین آن پرداخته شده است. به علاوه به علت کثرت آثار عرفانی این عصر، سعی شده است تا از کتب مهم عرفانی این دوره، مثلاً: حدیقۀ سنایی، مثنوی مولوی و...یاد شود. پس از به دست دادن شاخصه های متون عرفانی، از جمله در سطح زبان، مضمون، اصطلاحات خاص صوفیه و... کوشش شده است تا نمود این شاخص ها در تک تک آثار، یعنی؛ عبهر العاشقین، حدیقۀ سنایی، سیر العباد إلی المعاد سنایی، الهی نامه، منطقالطیر، مختارنامه، دیوان و اسرارنامۀ عطار، اسرارالتوحید، فیه مافیه، غزلیات شمس و مثنوی معنویِ مولوی و غزلیات حافظ مشخص شده، مورد ارزیابی قرار گیرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 209 تا 252

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

پژوهشی در زندگی و اندیشه‌های عرفانی ابوالقاسم کُرَّکانی

نویسنده:

امیرحسین مدنی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

کاشان : دانشگاه کاشان,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عرفان اسلامی , تاریخ عرفان اسلامی , فنا , اصطلاحنامه تصوف , اصطلاحنامه عرفان

کلیدواژه‌های فرعی :

دعا , یاد مرگ , غرور , سَماع , پیر (عرفان) , مقامات سلوک(مقابل مقامات کمال) , مقام توکل , مقام رضا , دفاع از ابلیس , منافات دعا و رضا , جمع رضا و دعا , ادب صحبت , تمثل نفس به مار ,

چکیده :

ابوالقاسم کُرّکانی (380- 469) یکی از عارفان و مشایخ بزرگ مکتب خراسان است که آگاهی از اقوال و آراء و اندیشه‌های عرفانی وی، در بررسی تاریخ تحلیلی و جریان شناسی تصوّف، امری ضروری و بایسته است. علیرغم گمنامی و شهرت اندک وی در تصوّف، او در نزد بسیاری از بزرگان و مشایخ کبار صوفیه خدمت کرده و در روزگار خویش صاحب خانقاه و مریدانی بوده که بسیاری از آن‌ها از جمله ابوعلی فارمدی و ابوبکر نسآج، به مدارج عالی عرفانی دست یافته و واسطه انتقال آموزه‌های عرفانی وی به بزرگانی چون احمد غزالی و عین القضات بوده‌اند. متأسّفانه برخی از تذکره‌نویسانی چون حمدالله مستوفی و دولتشاه سمرقندی به استناد حکایتی در اسرارنامه عطّار، مذکّری را که از نماز گزاردن بر جنازه فردوسی خودداری کرد و اجازه نداد که وی را در گورستان مسلمانان دفن کنند، همین ابوالقاسم کرّکانی دانسته‌اند و دیگران هم بارها این افسانه را -به تقلید از روی یکدیگر و بدون تحقیق و ژرف نگری در حکایت عطّار- نقل کرده و به عمد یا غیر عمد، کرّکانی را «فقیه متعصّب» و «مذکّر تنگ نظر» معرّفی کرده، به همین بهانه در مقابل میراث و اندیشه‌های پربار عرفانی وی سکوت کرده‌اند. این نوشتار بر آن است ضمن ذکر دلایل و شواهدی مبنی بر ردّ چنین نسبت و عملکردی به شیخ کرّکانی، ابتدا کلیّاتی از زندگانی، احوال، آثار، استادان، شاگردان و معاصران وی مطرح و سپس برخی از اقوال و اندیشه‌های عرفانی او را بیان کند؛ اندیشه‌هایی همچون: دفاع از ابلیس، توأمان بودن رضا و دعا، اهمیّت فنای فی الله، فضلِ موافقت برادران، دام پندار، مار نفس، اطاعت بدون قید و شرط از پیر، تمایز معلومِ خالق و علمِ مخلوق، توکّل و یاد مرگ.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 175 تا 202

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

درآمدى بر مبانى عرفان و تصوف در قرآن

نویسنده:

على شیروانى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه متنی

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عرفان اسلامی , اصطلاحنامه علوم قرآنی , منازل سلوک , اصطلاحنامه تصوف , جایگاه عرفان در قرآن , تصوف در قرآن

کلیدواژه‌های فرعی :

دین برهمایی , ماهیت سعادت حقیقی , قرآن , دین بودا (ادیان هند)(دامنه ادیان آریایی) , تاریخ عرفان اسلامی , سالک , عارفان (مسلمان) , تاریخ تصوف , صوفیان (صوفیه) , مقام محبت , مکاتب عرفانی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

تصوف و عرفان از موضوعاتى است که طیف گسترده ‏اى از افراد برجسته و داراى خصایص ویژه را در طول قرون متمادى و در سرزمین‏ها و فرهنگ‏هاى گوناگون به خود مشغول ساخته و در سراسر حیات فکرى و اجتماعى ایشان اثر گذارده‏ است - و اینان‏ کسانى هستند که از آنها به عنوان عارف و یا صوفى و مانند آن‏ یاد مى‏ شود - افزون بر این اذهان گروهى بس فراوان‏تر را همواره ‏متوجه خودت ساخته‏ است؛ کسانى که اگر چه مستقیما در این ‏میدان وارد نشده، منازل آن را طى نکرده و به اهداف آن نایل‏ نگشته اند، اما همواره در پى شناخت‏ حقیقت آن، پژوهش درباره ‏صحت و سقم مبانى و اصول و طریقه و روش پیشنهادى آن‏ براى سیر و سلوک و نیل به سعادت حقیقى بوده‏ اند. در این مقاله با توجه به معارف قرآن کریم و آراء بزرگان به تبیین: ویژگی های مکاتب عرفانی، موضوع تصوف و تفاوت عرفان و تصوف مبادرت شده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

عرفان و حکمت اسلامى

نویسنده:

محمدتقى مصباح یزدى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه متنی

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عرفان اسلامی

کلیدواژه‌های فرعی :

نهج البلاغه (نهج‌البلاغه) , عرفان و عقل , عرفا , ادیان توحیدی , فلسفه اسلامی , ملکه , قرآن , تاریخ عرفان اسلامی , اصطلاحنامه تصوف , عرفان در جهان اسلام , مفهوم عرفان , اصالت عرفان اسلامی , عرفان و شرع ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

محمدتقی مصباح یزدی

چکیده :

آنچه در پى مى آيد مقاله اى از حضرت آيت الله مصباح يزدى مى باشد كه از سوى ايشان در «دومين همايش بين المللى انديشه اسلامى» برگزار شده از سوى مركز سازماندهى فعاليت هاى فرهنگى استانبول در عيد غدير 1417 (6 ارديبهشت 1376) در استانبول تركيه ارائه گرديده است. در اینجا پیرامون این مباحث سخن گفته شده است: عرفان در جهان اسلام، مفهوم عرفان، تصوف، حكمت و فلسفه، اصالت عرفان اسلامى، عرفان و عقل، عرفان و شرع.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

شاخصه هاي عرفان اسلامي

نوع منبع :

پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی

پاسخ تفصیلی:

در اين مقاله به برخي مؤلفه هاي عرفان ناب اسلامي اشاره مي کنيم:1. خدا محوري عرفان اصيل اسلامي، عرفاني «خدامحور» است، آيا «سلوك منهي خدا» و عرفان خداگزيرانه ممكن است؟ عرفان هي بدون خدا و سلوك منهي حق سبحانه گرفتاري نفساني و ابليسي مي آورد و «انسان در ت بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عرفان اسلامی , تاریخ عرفان اسلامی

کلیدواژه‌های فرعی :

عرفان اسلامى , ریشه های عرفان اسلامی ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بین عرفان شرقی و عرفان اسلامی چه فرقی است؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

الف) تعریف واژه های کلیدی: عرفان: عرفان طریق وصال خداوند است. و به عبارتی، احساس عمیق خداوند در درون خویش و تسلیم شدن به او و عشق ورزیدن به او با دل و جان که در نهایت به وصال اومی انجامد و در یک کلام عرفان را می توان معرفت نفس نامید که به معرفت رب من بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عرفان شرقی , عرفان نظری , عرفان اسلامی و مکاتب دیگر

کلیدواژه‌های فرعی :

عرفان شرقی , عرفان اسلامی , تاریخ عرفان اسلامی ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

در مورد عرفان اسلامی بسیار علاقه مندم از کجا باید شروع کنم؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

در مورد کلاس های آموزش قرآن می توانید به سایت های قرآنی مراجعه نموده و راهنمایی های لازم را دریافت کنید. اما برای مطالعه در باب عرفان اسلامی تذکر برخی مطالب لازم به نظر می رسد. ابتدا باید گفت که عرفان به معنای واقعی کلمه چیزی جدا از واقعیت زندگی نبود بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عرفان اسلامی , تاریخ عرفان اسلامی , عرفان نظری

کلیدواژه‌های فرعی :

عرفان اسلامى , ریشه های عرفان اسلامی , تاریخچه عرفان اسلامی , عوامل پیدایش عرفان , عرفان اسلامی و مکاتب دیگر , ملکوت در عرفان اسلامی ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر