جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش : بررسی و تطبیق آراآ دیوید هیوم و آیت ا...علامه طباطبائی در حوزه ادراکات حقیقی و اعتباری روش پژوهش : کتابخانه ای و از طریق بررسی آثار و آراآ و شروح طرح پژوهش : در ابتدا آراآ هر کدام از دو فیلسوف در آثار و شروح مورد بررسی قرار گرفت و سپس با هم منطبق گردید نتیجه کلی : هر چند طرح ایده های حسی و تجربه گرایانه در بدو امر از منظر هستی شناسی نوید دریافت علمی قطعی را می دهد. و فلاسفه غربی به استناد همین استدلالات نظریات خویش را به اثبات رسانده اند، اما معلوم گردید که اشراقات حکمت متعالیه راهنگشای معضلاتی است که فراراه بشر خسته از خرافات ادیان تحریف شده قرار گرفته است .

تدبر در قرآن به عنوان بهترین شیوه استفاده از کتاب آسمانی اسلام و برداشت از آیات الهی، روشی اصیل و ریشه دار در سنت معصومین(علیهم السلام) می باشد.امری همگانی و عمومی که انسان را در فهم و دستیابی حقایق قرآنی و ظهور آنها در زندگانی او مساعدت می نماید. متاسفانه علی رغم اهمیت و جایگاه تدبر در قرآن سالها بود که این امر کمتر مورد توجه و عنایت علمای اسلامی واقع شده بود تا اینکه فردی از سلاله پاک پیامبر (ص) اقدام به احیای این عمل نمود . علامه طباطبائی (ره) با الگو گرفتن از سبک تدبر معصومین (ع) در تفسیر گرانقدر المیزان احیاگر سبکی شد که در سالهای متمادی مورد توجه واقع شده بود. این تحقیق که در سه فصل تنظیم شده؛در پی آن است که با معرفی روشهای تدبری علامه طباطبایی(ره) به بررسی و تحلیل موضوع تدبر در قرآن از منظر او بپردازند. فصل اول با عنوان کلیات بررسی معانی لغوی و اصطلاحی واژه تدبر و دیگر واژگان نزدیک به آن و نیز به بررسی آراء و نظرات علمای امامیه و اهل سنت در مورد تدبر در قرآن و بیان تفاوت های دیدگاه علامه طباطبایی(ره) اختصاص دارد. فصل دوم پایان نامه پیرامون جایگاه و اهمیت تدبر در قرآن در منظر علامه طباطبایی(ره) است که در بر گیرنده مطالبی همچون شرایط و لوازم تدبر؛ موانع تدبر در قرآن و نتایج تدبر در قرآن می باشد. در فصل سوم که در واقع اصلی ترین بخش این تحقیق می باشد، نگارنده با اشاره به سه محور اساسی ، استفاده از آیات متناظر؛ اسفاده از سیاق آیات و کشف موضوعات خاص هر سوره به معرفی روشها و شیوه های تدبر در قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی (ره) پرداخته است.

تعبیر ص سبع سموات یکی از تعابیری است که به کرات در قرآن آمده است و از دیرباز مفسرین محققین در تبیین و توجیه آن کوشیده اند و در هر عصر و دوره ای تحت تأثیر مطالب علم نجوم آن دوره نظریاتی در مورد هفت آسمان ارائه شده است. در این تحقیق تلاش شده است پس از بررسی آماری لفظ ص سماء و ص سموات در قرآن، نظرات مختلفی که در مورد هفت آسمان توسط مفسرین و محققین مطرح شده است جمع بندی و به اختصار نقد و بررسی گردد. با توجه به اینکه نظریة علامه طباطبایی و شیخ طنطاوی امروزه طرفداران بیشتری دارد این دو نظریه با تفصیل بیشتری بررسی و نقد می گردد. پس از بررسی آراء مختلف در مورد هفت آسمان با دقت در متونی که به بررسی آداب، رسوم و عقاید اعراب در عصر نزول قرآن پرداخته اند و نیز با بررسی مطالبی که درکتب مقدس در مورد هفت آسمان آمده و تفاسیری که علمای اهل کتاب در این باب ارائه داده اند به این نتیجه رسیدیم که استفاده از تعبیر سبع سموات بدین جهت بوده است که این تعبیر- به هر دلیل- اصطلاح رایجی در میان عامه مردم و نیز کتب دینی برای اشاره به تمام گسترة آسمان بوده است، لذا از این تعبیر در قرآن برای اشاره به تمام گسترة آسمان یعنی محدوده ای که بشر همیشه خود را از درک آن عاجز می دیده است استفاده کرده است. علاوه بر این در این تحقیق سعی شده است رابطة میان سماء و سموات و نیز رابطة میان دو تعبیر ص سبع سموات و ص سماء الدنیا که در قرآن استعمال شده است تبیین گردد./

هدف پژوهش بیان نظرات علامه طباطبائی و تقریرات استاد مطهری در مبحث علم و ادراک بعنوان جامع نظرات فلاسفه اسلامی و بررسی نقش این دو بزرگوار در تبیین معضلات معرفت شناسی و حل آن می باشد روش پژوهش کتابخانه ای به همراه فیش برداری است طرح پژوهش : مه منظور جلوگیری از خلط مباحث علم و ادراک آن را در سه محور معرفت شناسی ، وجود شناسی ، و روانشناسی علم و ادراک مورد توجه قرار داده و در کنارآن نظرات فلسفه غرب هم مورد بازبینی و بررسی قرار گرفته است نتیجه گیری : باتوجه به نکته سنجی و دقت ، ایشان در خصوص مسائل معرفت شناسی ، به رئالیسم و مطابقت علم با واقع بر مبنای علوم حضوری قائلند و ماهیت علم را همانند ملاصدرا امری مجرد دانسته که با عالم متحد می گردد و در نحوه حصول علم به نقش ذهن و اهمیت مفاهیم کلی در حل مشکل شناخت اشاره می کنند که در ضمن فصول این پژوهش تشریح شده است .

در دوره معاصر، برخی دیدگاه های مرحوم علامه طباطبایی به جهت نوآوری ها و اتقان علمی آن، مورد توجه دین پژوهان قرار گرفته است. نویسنده در نوشته حاضر کوشیده است، دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر گرانسنگ المیزان، در خصوص منشأ، کارکرد و اوصاف دین حق، را تبیین نموده و مورد نقد و بررسی قرار دهد. علامه طباطبایی در خصوص مسئله کارکرد دین، دیدگاهی نو ارائه فرموده اند. ایشان، هر چند، منشأ دین را کاملاً الهی و وحیانی قلمداد نموده اند، ذیل تفسیر برخی از آیات قرآن کریم، معتقد اند احکام الهی، منطبق بر نیاز بشر و در جهت رفع آن نازل شده است. علامه طباطبایی، در تفسیر المیزان، رفع اختلاف و نزاع میان آدمیان و سامان دادن به روابط آنها را یکی از مهم ترین کارکردهای دین معرفی کرده است.

فیلسوفان اسلامی با رهیافت اجتماعی به اثبات ضرورت وحی پرداخته‌اند. علامه طباطبایی نیز در این زمینه، با تأثیر‌پذیری از فیلسوفان پیش از خود با نوآوری و افزون مقدماتی به تبیین نوینی از برهان بر «ضرورت نیاز به وحی» پرداخته است. ایشان در برخی از مقدمات برهان (اصل ضرورت اجتماع، بروز اختلاف و ضرروت قانون) پیرو فیلسوفان پیش از خود بوده است با این تفاوت که وی اساس قانون را ایمان و اخلاق فاضله دانسته و رعایت قانون را تنها به نظم و عدالت اجتماعی محدود نمی‌کند، بلکه به کمالات اخروی نیز تعمیم‌داده که بدون آن رسیدن به سعادت حقیقی ممکن نیست؛ سه اصل (هدایت تکوینی، اصل استخدام و روش‌های اعمال قانون) به شیوه‌های استبدادی و اجتماعی و دینی و در نهایت پذیرش اعمال دینی، از نوآوری‌های ایشان است.

در این رساله ابتدا گزاره هایی که موضوع آنها خدا و محمول آنها یکی اسما و صفات الهی است اشاره شده است. فخر رازی مشکل اوصاف مشترک میان خالق و مخلوق را با اشتراک معنوی مورد نظر خود ( به معنای متواطی) و تاویل اوصاف موهم تشبیه رفع می نماید. ابن عربی معناشناسی اوصاف الهی را با سه روش اشتراک معنوی وجود، قاعده حقیقت و مجاز و نظریه تشبیه در عین تنزیه تبیین می کند. و سرانجام نظریه جمع بین تشبیه و تنزیه را بر دیگر روش ها ترجیح داده و مدعی شده است این نظریه را از شرع آموخته است.علامه طباطبایی با استفاده از مبانی حکمت متعالیه، صفات را با اصل معانی آن برای خدا اثبات می کند. در حالی که او را از ویژگیهای صفات مخلوقات مبرا می داند. و در پایان اهم مباحث این سه دانشمند مقایسه شده است.