جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در جامعه اسلامی والدین مایلند فرزندانی با ایمان، مذهبی و بدور از انحرافات داشته و همواره نسبت به عدم پای بندی و بی انگیزگی آنان در این خصوص شکایت دارند و بعضا خود را در این زمینه ناکام یافته و در توجیه این ناکامی، دست به فرافکنی زده و عوامل متعددی را در عدم توفیق خود دخیل میدانند. لذا سئوالات طرح کننده این پژوهش عبارتند از: با نظر به آیات قرآنی نقش والدین در تربیت دینی چیست؟ و چه اشاراتی برای توانمند سازی خانواده در تربیت دینی فرزندان بر مبنای آیات قرآن می توان ارایه داد؟ روش تحقیق در این پژوهش، روش تحلیل محتوا بوده و آیات شریفه قران کریم، تفاسیر، احادیث و کتب مذهبی به عنوان منابع بوده اند. در پایان پیشنهاد شد تا نقش هر یک از والدین در تربیت دینی فرزندان با عنایت به احادیث و روایات ائمه اطهار(س)، همچنین عوامل آسیب زای تربیت دینی با توجه به معضلات روز کشور بررسی گردد. نتیجه ای که طی بررسی در منابع دینی و همچنین برداشت هایی که از تفاسیر ارزشمند المیزان و نمونه انجام شده این بود که والدین اولین و مهمترین جایگاه و نقش را در ایجاد و تقویت تربیت دینی فرزندان داشته و این ایفای نقش را در قالب نقش های عقیدتی، نظارتی، مشورتی و تربیتی- الگویی به انجام می رسانند. پس لازم است با هماهنگی و همراهی هم، خودشان الگوی عملی تربیت دینی بوده و بتوانند الگوهای مناسبی به فرزندان ارائه دهند و ارائه‌ی الگو می‌تواند از طریق فرایندهایی که مورد علاقه کودکان است، صورت گیرد. در ادامه ضمن برشماری شاخص های تربیت دینی بر مبنای آیات قران: معرفت و بصیرت(سوره انعام، آیه 104)- تعقل و خردورزی(سوره عنکبوت، آیه 43 و سوره بقره، آیه 242) - کرامت انسانی(سوره اسرا، آیه 70)- محبت و مهرورزی(سوره مائده، آیه 54 و سوره فتح، آیه 31 و سوره آل عمران، آیه 159)- اعتدال(سوره بقره، آیه 143)، این نتیجه حاصل شد که با ایجاد و تحکیم این شاخص ها در والدین می تواند ایشان را در تحقق این رسالت مهم تجهیز و توانمند سازد.واژگان کلیدی: خانواده - فرزند - قران کریم -تربیت دینی

مبحث «وحدت وجود» از مسائل مشکل عرفان و فلسفه اسلامی است که فهم آن منوط به مطالعات عمیقی است. بر این اساس، این تحقیق با هدف بررسی «وحدت وجود» در قرآن کریم و سنت به روش کتابخانه و با استفاده از فیش برداری از منابع فقهی، آیات و روایات انجام شد. آیات و روایاتی که از میان نصوص دینی دالّ بر وحدت وجود در این پژوهش آمده، به چندین دسته تقسیم شده‌اند: آیات و روایات دالّ بر آیت بودن ما سوی الله، مشاهده خدا قبل از هر شناختی، وحدت صمدی حق، مالک حقیقی بودن خدا، حدیث قدسی گنج پنهان، احادیث مربوط به قرب نوافل و فرایض، احاطه حق‌تعالی بر اشیا، ملکیت حقیقی خداوند نسبت به اشیا، وحدت اطلاقی او، آیات قرب خداوند، ظهور و بطون حق‌تعالی، معیت خدا با اشیا، آیات فقر ذاتی موجودات و آیات و روایات دالّ بر توحید افعالی. بر اساس نتایج بررسی ها، در اسلام وحدت حق تعالی، وحدت حقه ی حقیقیه است زیرا او وجود صرف و خالص است و وجود همان وحدتی است که به ذات خود قائم است و وحدت همان وجود است. آیه 3 سوره حدید «هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ» بیانگر آن است که تنها او ظاهر است و تنها او باطن است و همچنین قرآن کریم در سوره مبارکه توحید: «قُل هُوَ اللهُ اَحَد»؛ با تأکید بر احدیت و یکتایی هویت غیبیه و ذات احدی و شریک نداشتن او راه را برای قول به انحصار وجود در خداوند باز می‌کند. از سوی دیگر، وحدت وجود همواره محل نزاع و مشاجره بین موافقان و مخالفان بوده است.مطابق با ادلّه موافقان وحدت وجود عرفانی بحثی بسیار دقیق، ذوقی و تخصّصی است و مبانی قرآنی، روایی و فلسفی دارد و با مبانی اندیشه اسلامی کاملاً سازگار است؛ اما از نظر مخالفان، وحدت وجود، از نگاه فلسفی دارای یک ایراد وجودشناختی است که همان نفی علیّت می شود و دارای یک ایراد معرفت شناختی است که منجر به قبول سفسطه و شکّاکیّت معرفتی می شود.

شاهنامه‌ی فردوسی یکی از مهم‌ترین و ارزنده‌ترین آثار ادبی است که فردوسی آن را در سده‌ی چهارم هجری به نظم درآورده است. این اثر جاویدان مجموعه‌ی عظیم و بی‌نظیر فرهنگ اصیل ایران باستان، سند هویت ماست که در آن فردوسی با ذکر روایات ملی با محوریت و درون‌مایه‌ی اخلاقی «کردار نیک، پندار نیک و گفتار نیک» به عظمت و گذشته‌ی ایرانیان اشاره می‌کند. فردوسی در این اثر ارزشمند در خلال داستان‌ها و حکایات، گاه در آغاز و گاه در پایان، به بیان آموزه‌ها و نصایح اعم از فضائل و رذائل اخلاقی پرداخته و خواسته است مخاطب را به شایستگی‌های اخلاقی سوق دهد و از هرگونه کج‌روی و انحراف برحذر دارد. با این وجود از مجموع سرگذشت‌های ذکر شده در شاهنامه، آموزه‌های اخلاقی و عفت و شرم و دادپروری و نیکی به‌نحو درخشانی به‌چشم می‌رسد و اندرزگوئی پادشاهان و قهرمانان به یکدیگر و سفارش راجع به مکارم اخلاقی مرسوم بوده است. پندها و حکمت‌های فراوانی که فردوسی، غالباً در آغاز و انجام حوادث و وقایع و بعد از پیروزی یا شکست‌های پادشاهان و پهلوانان و انقراض سلسله‌ها که دگرگونی و تبدل اوضاع و احوال را درپی داشته، از سر عبرت و نصیحت به مناسبت آورده، و نوع دیگر اندرزها و وصایا و مواعظ و حکمی است که از قول بعضی از پادشاهان و وزیران و موبدان و پهلوانان و دیگر بزرگان آمده است؛ اندرزهای شاهنامه گواهی می‌دهد که فردوسی دنیای خود را به‌خوبی شناخته و در عمر دراز خویش تجربه‌های بسیار اندوخته و گاه‌گاه چون عالم اخلاق با تجربه و چون فیلسوفی خردمند و سنجیده و مهربان و انسان‌دوست زبان به اندرزگوئی و راهنمائی مردم گشوده و حاصل تجربه‌ها و سنجیده‌های خود را عرضه داشته و شاید هم با سرودن این‌گونه اشعار خواسته است گاهی تنوعی در شعر حماسی ایجاد کند. از جمله آموزه‌های اخلاقی که در این پایان‌نامه مورد بررسی قرار گرفته و در شاهنامه به‌طور گسترده‌ای به‌چشم می‌خورد، عبارتند از: منزلت علم و دانش، خرد و خردورزی، ناپایداری و بی‌اعتباری دنیا، تشویق به نیکی، دادورزی و دادگری، پرهیز از کاهلی و سستی، بی‌آزاری، پرهیز از درشتی و بدخویی، صبر و بردباری، نفی آز و طمع، نفی رشک و حسد، سخن سودمند گفتن، تشویق به کار و کوشش و... اما در موضوعاتی نظیر: قضا و قدر، آزمایش ایزدی، آیین سوگند خوردن، جایگاه زن و ازدواج با محارم از عمده‌ترین تفاوت‌های شاهنامه با قرآن کریم و نهج‌البلاغه می‌باشد که به تفصیل اشاره گردیده است.

با توجه به اینکه اسلام آخرین و کاملترین دین مسلمانان هست و مبلّغان آن(پیامبر(ص) و ائمه) از قوانین کامل خدا(قرآن)مطلع هستند بنابر این انسانها را برای همدل و همزبان شدن و در کل برای رفیق و متّحد شدن سفارش کرد ه اند تا با حسن ظن،حسن خلق،همکاری،نصیحت و...با همدیگر ارتباط برقرار،و در آخر اگر خطایی داشتند یکدیگر را گذشت کرده و بر عکس اگر نسبت به هم خوبی کردند با تشکر کردن موجبات صمیمیّت، آرامش،بخشش به همدیگر،عزّت،پیشرفت و امیدواری باشند.که اینها از مشخّصه های مدینه فاضله بوده و وسیله سعادتمندی،رشد و ترقی در دو جهت مادی و معنوی.زیرا در این نوع جوامع افراد مشکل دیگری را مشکل خود دانسته و به او کمک کرده و آنچه را که برای خودپسندیده برای دیگری هم پسندیده است

علم و تولید علم همواره به عنوان یک دغدغه فکری برای جامعه بشری محسوب می شود؛ قرآن کریم در بسیاری از آیات اشاره عمیقی به علم و تولید آن دارد که کمتر اشاره ای به آن شده است؛ قرآن تنها کتابی است که با آموختن و یادگیری شروع شده است؛ از آنجا که دین اسلام بعنوان یک ایدئولوژی، ارائه دهنده کامل‌ترین و سلامت‌سازترین سبک زندگی بشریت است و مذهب شیعه جلوه ناب اسلام محمدی(ص) است؛با این حال یکی از مباحثی که کمبود آن در قلمرو ادبیات دینی به ویژه ادبیات شیعه احساس می‌شود، مطالعه روی جنبه‌های علمی و فلسفی متون دینی می‌باشد؛ لذا این مطالعه برآن بوده است که جایگاه تولید علم را در قرآن مجید بررسی نماید. روش در این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای می باشد؛ این تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی و مطالعهکتابخانه ای می باشد که درصدد کشف اصول و قواعد نوین در یک حوزه می باشد؛ با توجه به ماهیت کیفی پژوهش از چک لیست مشاهده و فیش‌برداری برای اهداف پژوهش استفاده شده است. ابزار بکار گرفته شده فیش‌برداری می‌باشد؛از روش تجزیه و تحلیل و تحلیل محتوایی و فلسفی برای تجزیه مطالب استفاده شده است. برای تحقق اهداف پژوهش سه سوال پژوهشی تدوین شده است و با تحلیل در تفسیرهای موجود در پی جوابی برای سوالات پژوهشی بوده است؛ نتایج این مطالعه نشان داد که در بیش از هفصد بار ماده علم در قرآن بکار رفته است؛ نتایج نشان داد که در مکتب تابناک اسلام علما و دانشمندان از مقامی بس عظیم برخوردار و با اوصافی متعالی ستوده شده‎اند که بعد از پیامبران و امامان (ع) کسی را یاری بر‎ابری درشأن ومرتبه با‌ آنان نیست، که البته مراد دانشمندانی هستند که وجودشان سرشار از عشق به پروردگار‎،‌ خدمت به بشریت و هدایت مردم است و عمل به علم را سرلوحه کار خود قرارداده‎اند. قرآن عقیده دارد که هر علمی که به منظوری از منظورهای فردی یا اجتماعی اسلامکمک می‌دهد و ندانستن آن، سبب زمین‌خوردن آن منظور می‌گردد، آن علم را اسلام توصیه می‌کند و هر علمی که در منظورهای اسلامی تأثیر ندارد و اسلام درباره آن علم، نظر خاصی ندارد و هر علم که تأثیر سوء دارد با آن مخالف است.در آخر 7 راهکار برای افزایش تولید علم اسلامی پیشنهاد شد.کلید واژه: علما، تعلیم و تربیت اسلامی، تولید علم، قرآن کریم

این پژوهش می خواهد در خلا تحقیقی مستقل و جامع به زبان فارسی ، فهم درست از اخلاق باور مبتنی بر تبیین مفاهیم مرتبط در قرآن کریم ارائه کند. کتابها و مقاله های متعددی در نقد و دفاع از اخلاق باور به نگارش درآمده که نقدها در سه دسته نقد مبانی ، نقد روش –فرآیند استدلال و نقد بر نتایج جای می گیرد. بعضی از این نقدها که در جهت ایمان گرایی و خرد گریزی باورهای دینی یا کم مهری به گوهر قدسی عقل و نیز از نگاه درون دینی مسیحی است مقبول نمی افتد ، اما عقلانیت حداکثری کلیفورد که شامل همه باورهای جزئی و ساده می شود. و اینکه همه باورها دینی باید مستقیما از عقل و استدلال عقلی باشد و برای همگان اثبات شده باشد نیز امری بی مبنا و فوق طاقت و غیر عملی است. آنچه از بیان ایشان وجه اشتراک است با مبانی قرآن کریم همانا تقبیح پذیرش کورکورانه رسم و رسوم و اعتقادات پدران و پیشینیان یک جامعه است. نگاه تحقیقی به اصول دین در دین اسلام و مذهب شیعه مورد تاکید بوده است، در این مورد رویکردی که کلیفورد به نقد خودزودباوری دارد نمونه ای از این اشتراک است . آنچه کار این تحقیق را خاص می کند نگاه به درون قرآن کریم حول این موضوع است، بررسی تعریف باور و معادل گرفتن آن با اعتقاد و ایمان گرایی . باور در این جا فقط به معنای اندیشه ی عام نیست بلکه منظور اعتقادات و ایمان فرد و یقینیات فرد است ، مسائلی که فرد برای خود پیش فرض می گیرد که غالبا از طرف محیط او، کشور او، فرهنگ و دین مردمو خانواده اش به او القاء می شود. آنچه ما به عنوان یک عبارت پیشنهادی بجای « اخلاق باور » طرح می کنیم : « ایمان گرایی اخلاقی » یا « ایمان اخلاقی » یا « اخلاق ایمان » است. آنچه نگاه پیش فرض دین به طور عام و قرآن به طور خاص را از نگاه غربی و کلیفورد متمایز و بعضا در تضاد می کند این است که نگاه کلیفورد برون دینی است و اینکه اخلاق را در جایگاه ی بالاتر از دین و هر فکر و اعتقاد و رسومی قرار می دهد ولی دین ، اخلاق را به صورت فضایل اخلاقی و اخلاق عملی می بیند و در نتیجه ذیل و زیرمجموعه دین و خداوند و مفاهیم در راستای آن قرار می دهد.

ظهور قرآن کریم در شبه جزیره‌ی عربستان نه تنها بر رفتار و کردار مردم عرب تاثیر شگرفی داشت که حتی بارزترین ویژگی اعراب یعنی نظم و نثر آن‌ها را تحت الشعاع خود قرار داد. زبان و بیان معجزه گر قرآن حتی بر رسول گرامی اسلام(ص) و اولیای دین اثر گذارد و در سبک به کارگیری اسلوب‌ها و نمادها طرحی نو افکند. کتاب «اللغه العربیه فی رحاب القرآن الکریم» به قلم دکتر عبدالعال سالم مکرم، نویسنده پرآوازه معاصر عرب در فصل‌های هفتگانه، خواننده را با تاثیر شگفت قرآنبر زندگی دینی، اجتماعی، سیاسی و به ویژه بر علوم و معارف آشنا می‌سازد. نویسنده در فصل اول با عنوان قرآن و زبان به تأثیر شگرف قرآن بر پیشرفت لفظ و معنای زبان عربی می پردازد. فصل دوم با عنوان قرآن و علم به تأثیر قرآن بر علوم اسلامی مانند قرائت، تفسیر، اصول فقه، فقه و... اختصاص یافته است. فصل سوم که به قرآن و علوم مادی نامبردار است به دعوت قرآن به اندیشه در آفرینش و اشاره‌های قرآن کریم به علوم طبیعی می‌پردازد. فصل چهارم که پیشرفت زبان عربی طی نهضت علمی نام دارد، به جهات گوناگون پیشرفت علمی این زبان بعد از فتوحات اشاره کرده است. نویسنده انعطاف پذیری در بیان و معنا، تحول صوتی، اجتماعی و عقلی و ابتکار اصطلاحات جدید در ساخت زبان عربی را به عنوان نشانه‌های این پیشرفت بیان کرده است. جنبش زبان و اثر آن در نهضت علمی فصل پنجم این کتاب است. حفظ زبان عربی با نقطه گذاری و اعراب گذاری، بیان واژه‌های غریب زبان عربی و قرآن و حدیث، جمع زبان عربی در لغت نامه‌ها وحفظ آن از تلفظ اشتباه از مباحث این فصل است. تاثیر کلمات عجمی در زبان عربی، کلمات معرب شعر جاهلی و قرآن و دیدگاه دانشمندان در این باره در فصل ششم آمده است. فصل هفتم با عنوان انتشار زبان عربی در جهان به روند انتشار این زبان در مصر،آفریقا،ایران، اروپا و جهان اسلام معاصر، مشکلات فراروی گسترش زبان عربی و راهکارهای برون رفت از آن می‌پردازد. در این پژوهش علاوه بر ترجمه نقدهایی نیز آمده است که بیشتر ناظر به مواردی است که با آرا و مبانی شیعه ناسازگار است.

قرآن در فرایند شکل‌گیری و پویایی تمدن اسلامی بسیار موثر بوده، و رکود تمدن اسلامی با فاصله گرفتن از قرآن حاصل شد. تعریف اصطلاحی تمدن «نظم اجتماعی است که خلاقیت فرهنگی را امکان پذیر می کند.» برخی از مورخان «پیش بینی و احتیاط در امور اقتصادی، سازمان سیاسی، سنن اخلاقی و کوشش در راه معرفت و بسط هنر» را به عنوان ارکان تمدن معرفی می کنند. از نظر قرآن تفقه در دین و گسترش و عمل به آن تمدن است. ارکان تمدن مورد نظر دانشمندان ریشه در قرآن دارند؛ قرآن برنامه های جامع نظری و عملی در همه ی زمینه های مورد نیاز بشر دارد. پیامبر بعنوان دریافت کننده؛ مبلِّغ و مجری قرآن، با اصلاح مردم عرب و تشکیل حکومت اسلامی اساس این تمدن عظیم را بنا نهاد. مسلمانان راه او را ادامه داده و ارمغان توحید و عدالت را به سرزمین تمدن های مجاور بردند و در مقابل دست آوردهای علمی آن ها را گرفته و تکامل بخشیدند

يكی از مطالعات مهم و راهبردی در موضوعات دينی، شناخت روش ها و اسـلوب ديـن در طـرح موضوعات دينی است. اين مطالعه محققان را به لايه هايی از اغراض و مقاصـد گـزاره هـای دينی رهنمون می سازد كه در غيرآن حاصل نمی شود. شايد يكی از مهمتـرين ايـن موضـوعات، شـيوه بيان توحيد در قرآن است. تحقيـق پـيشرو، در صـدد بررسـی روش خـاص قـرآن در ارائـه ايـن موضوع است. رويكرد اصلی بحث، توجه به كشف روش با عنايت به سير ترتيب نـزول سـوره هـا می باشد. به نظر می رسد قرآن با محوريت توحيد پرستش، به مقوله خدا پرداختـه و بـا رويكـردی تربيتی مباحث توحيدی را پيگيری نموده است . هرچند توحيد افعالی به گستردگی در قرآن آمده است، اما در خدمت به بارنشاندن توحيد عبادت است . همچنين بحـث از ذات و صـفات الهـی بـه تناسب و يا در قالب لطايف واسرار آيات مورد توجه قرار گرفته است.

مخلوقات الهی هرکدام دارای غایت و هدفی هستند که خداوند آن‌ها را به سوی آن غایت و هدف، هدایت می‌کند. یکی از شیوه‌های ظریف در هدایت بشری بیان قصه‌ها و داستان‌هایی است که برای عبرت و درس‌آموزی است نه جهت سرگرمی. قصه‌ها و داستان‌هایی که در واقع به عنوان یک برنامه‌‌ی عالی عرفانی است، به عبارت دیگر، به انسان می‌فهماند که اگر گروهی یا شخصی به رستگاری رسیده‌اند، از چه راهی رفته‌اند و یا اگر از مسیر حق برگشته و گمراه گشته‌اند، چه عاملی آنان را به این راه کشانده است. در میان این داستان‌ها، داستان انبیاء و اولیاء از جایگاهی ویژه برخوردار است چراکه داستان آن‌ها به عنوان بهترین درس اخلاق و معرفت و خداشناسی است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی و تطبیقی به بررسی و مقایسه‌ی سیمای حضرت ایوب (ع) از دیدگاه قرآن کریم، عهد عتیق و عرفان اسلامی می‌پردازد. در قرآن کریم که به صورت کوتاه و مختصر به داستان ایشان اشاره شده است از حضرت ایوب (ع) به عنوان پیامبری صبور، اوّاب و بهترین عبد خدا یاد می‌شود در حالی‌که عهد عتیق بیشتر از چرایی رنج سخن به میان می‌آورد. در عرفان اسلامی نیز حضرت ایوب (ع) به عنوان سالک الی ا... است که در جستجوی علم یقینی و ایمان سختی‌های زیادی را به جان می‌خرد تا این‌که روزنه و راهی در مقابل وی به سوی حق گشوده می‌شود