جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫کشور مسلمان افغانستان داراي اقوام و نژادهاي مختلفي مانند پشتون، هزاره، تاجيک، ازبک، ترکمن و قزلباش بوده، و مهم‌ترين مذاهب مورد توجه اين اقوام نيز شامل مذاهب حنفي، حنبلي، شافعي، مالکي، شيعه جعفري و اسماعيليه مي‌باشد. مهم‌ترين دوره‌هاي قوم‌گرايي در افغانستان را مي‌توان به سه دوره حکومت عبد‌الرحمان خان، شکل‌گيري دولت موقت بعد از خروج شوروي، و نظام سياسي طالبان تقسيم کرد. منازعات و تنش‌هاي قومي، نژادي و مذهبي در جامعه افغانستان، اساسي‌ترين عامل جنگ‌هاي خانمان‌سوز در طول تاريخ بوده، و باعث دوري افغانستان از کاروان عظيم تمدن بشري و تکنولوژي دنياي معاصر گرديده است. در زمان حکومت عبد‌الرحمان خان قوم‌گرايي به اوج خود رسيد، به‌طوري که عبد‌الرحمان خان دست به قتل عام شيعيان هزاره‌جات زد، و زنان و دختران را به کنيزي گرفت، و اموال، خانه‌ها و زمين‌هاي شيعيان هزاره را بين پشتون‌ها تقسيم کرد. ناسيوناليسم قومي در سال 1747م با حاکميت اقوام پشتون به اوج خود رسيد، و در حوزه سياست و فرهنگ، آئين‌هاي قومي پشتون را به‌عنوان فرهنگ ملي و زبان پشتو را به‌عنوان زبان ملي بر تمام کشور تحميل کردند، و در حوزه اجتماعي تحقير و حاشيه‌نشيني گروه‌هاي قومي و مليت‌هاي غيرپشتون را ترويج کردند. در تاريخ اجتماعي افغانستان بيشتر تعصبات نژادي، در دو قالب تبعيض و برخورد آشکار نمايان بوده، که در مجموع، نظم کلي جامعه را مختل ساخته، و نهاد‌هاي اجتماعي را به‌سوي نابودي سوق داده است. با روي کار آمدن طالبان، کشور افغانستان با تک‌قطبي شدن منطقه، و تعميق اختلافات منطقه‌اي و قومي زيادي مواجه گرديد، و از به‌کارگيري نمايندگان گروه‌هاي قومي غيرپشتون احتراز شد. عامل ديگر قوم‌گرايي در افغانستان، دخالت دولت‌هاي خارجي مانند انگليس، روسيه و آمريکا بود که با سياست‌هاي تجزيه‌طلبانه خود، و با منزوي کردن افغانستان، مانع توسعه اين کشور گرديده، و آتش اختلافات قومي و نژادي را شعله‌ورتر ساخته‌اند.