جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آکادمیای غرب، به‌ویژه از دوران روشنگری، با کنار گذاشتن دین از حوزه‌های علمی و تصمیم‌گیری‌های کلان، همواره دیدگاهی منفی دربارۀ کارآمدی دین در نظریه‌پردازی و نیز ورود عملی به حوزه سیاست داشته است. به‌تبع آن، مستشرقان نیز با اظهارنظر در این باره براساس منابع اسلامی که یکی از مهم‌ترین آنها قرآن کریم است، شبهاتی را مطرح کرده‌اند که عبارتند از: 1. نبودن ارائه الگوی حکمرانی در قرآن؛ 2. وامداری قرآن به الگوهای ناکارآمد پیشین؛ 3. زمان‌مندی احکام سیاسی قرآن؛ 4. ایده‌آلیستی و غیرقابل اجرا بودن رویکرد سیاسی قرآن؛ 5. ناکارآمدی الگوی سیاسی قرآن به‌عنوان تجربه‌ای ناموفق. با توجه به اهمیت این بحث و نیز نفوذ این افکار در میان نواندیشان مسلمان، این نوشتار با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی ـ تحلیلی عهده‌دار نقد و بررسی این نظریات شده است. نتایج پژوهش گویای آن است که با توجه به اشارات فراوان قرآن کریم به مباحث سیاسی و حکومتی، اصالت قرآن کریم به‌عنوان وحی مستقل الهی، جاودانگی احکام قرآنی، عملگرابودن احکام سیاسی قرآن و قابلیت اجرای آن، و نیز وجود الگوهای موفق قرآن‌محور در حکومت‌های اسلامی در طول تاریخ، هیچ‌یک از نظریات فوق قابل دفاع نیست و اصول کلی حکمرانی دینی متخذ از قرآن به‌عنوان الگوی برتر سیاسی، امروزه نیز باید مورد توجه جدی قرار گیرد

وقف قرآن از سوی بانوان شیعه و سنی در سده‌های کهن اسلامی امری متداول بوده است که نمونه‌های متعدد آن را در کتابخانۀ آستان قدس رضوی می‌توان یافت. امیرتی بنت ابی العباس الحمرائی یکی از بانوان (احتمالاً) شیعه در سدۀ پنجم هجری است که نسخه‌ای سی پاره از قرآن به خط کوفی ایرانی را بر حرم امام رضا علیه السلام وقف کرده است. این مقاله پس از مروری بر تاریخچۀ این اثر و واقف آن، به توصیف جزییات و ویژگی‌های متنی و هنری این نسخه از قرآن می‌پردازد و نشان می‌دهد که پاره‌هایی از این اثر وقفی در گذشته از حرم امام رضا علیه السلام خارج شده و اکنون به کتابخانۀ ملی فرانسه (به شمارۀ Arabe 7263)، حرم امام حسین علیه السلام، و کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران (به شمارۀ 4631) راه یافته‌اند، یا در حراج‌های مختلف اروپایی به فروش رسیده‌اند.

مؤلف در این مقاله به معرفی اولین کتابخانۀ عمومی کشور در شهر تبریز پرداخته و ضمن اشاره به‌چگونگی تأسیس و شکل‌گیر این کتابخانه به فعالیت‌ها، مؤسس، ریاست کتابخانه، واقفان و ... نیز اشاره می‌نماید. در این مقاله در ادامه به کتابخانه ملتی مرکز ایرانی به عنوان اولین کتابخانه ملی ایران که در طهران دورۀ مظفری تأسیس می‌گردد نیز اشاره و چند و چون تأسیس، ریاست آن، واقفان و تنوع کتاب‌ها و ... نیز پرداخته می‌شود و در پایان فهرستی از اولین کتاب‌های این دو کتابخانه ارائه می‌گردد.

عرفان و تصوف، در دورۀ حیات خود، مخالفان و موافقان بسیاری داشته است. اصلی‌ترین دلیل مخالفان روایاتی است که در مذمت تصوف و عرفان نقل شده است و آنان، با استناد به همین روایات، گاهی به کفر و الحاد عارفان نظر داده‌اند. مهم این است که تاکنون هیچ‌یک از موافقان و مخالفان به ارزیابی بنیادین روایات یادشده نپرداخته‌اند. برای نخستین بار، نوشتار حاضر به بررسی سندی و دلالی این روایات برخاسته و حقایق تازه‌ای فراروی خوانندگان قرار داده است.

در شمارۀ 199 مجلۀ وزین «آینۀ پژوهش» مقاله‌ای از آقای علی زاهدپور در نقد ترجمۀ قرآن استاد کوشا به چاپ رسید؛ پس از انتشار مقالۀ ایشان، نقدی از جانب نگارنده بر مقالۀ ایشان در شمارۀ 201 مجلۀ «آینه پژوهش» درج شد و در شمارۀ 203 همان مجله نیز از قرآن‌پژوه ارجمند جناب دکتر نادعلی عاشوری تَلوکی مقاله‌ای با عنوان «تأمّلی در مقالۀ بررسی و نقد ترجمۀ قرآن کریم حجت‌الاسلام والمسلمین محمّدعلی کوشا» در نقد مقالۀ جناب زاهدپور انتشار یافت که حاوی نکات بسیار حائز اهمیت در آداب و شیوۀ نگارش نقد در حوزۀ ترجمۀ قرآن بود. اما در پی انتشار این دو نقد، در شمارۀ 204 مجله، مقاله‌ای با عنوان «نگاهی دوباره به ترجمۀ قرآن حجت‌الاسلام کوشا و دو دفاعیه آن» از جناب آقای علی زاهدپور به چاپ رسید که در آن ایشان تلاش نموده بود به نوعی به دو نقدی که بر مقالۀ قبلی ایشان نگاشته شد پاسخ دهند و در بخشی دیگر از مقالۀ خویش به نقد مواردی دیگر نیز از ترجمۀ قرآن استاد کوشا پرداخته بودند. مقاله حاضر پاسخی دوباره است بر نقد و مقاله دوم جناب علی زاهد.

عهد کتاب بخش جدیدی در مجله «آینه» پژوهش است که در آن به معرفی کتاب‌های تازه در حوزه مطالعات اسلامی، مطالعات ادیان، تاریخ، فرهنگ و هنر جوامع مسلمان می‌پردازیم. الویت در معرفی کتاب‌هایی است که به فارسی ترجمه نشده‌اند و از سوی ناشران معتبر منتشر شده‌اند. سه کتابی که در این شماره معرفی می‌شوند، عبارت‌اند از: تاریخ اجتماعی زنان در دوره متاخر عثمانی: نگرش های نو تاریخ عباسیان: یک تاریخ ساخت جنسیت در روایت جهان‌شناختی آیین مانوی در دوره باستان متأخر