جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در قرآن کریم آموزه های بلندی درباره حقوق و تکالیف زوجین تشریع گردیده است. این کتاب آسمانی کامل ترین دستورات در حوزه روابط زن و شوهر را با توجه به تفاوت های جسمی و روحی آنان تعیین کرده است. قانون مدنی افغانستان نیز چارچوبی حقوقی برای روابط زوجین مقرر کرده است. مهم ترین منبع این قانون، فقه حنفی، مذهب اکثریت پیروان اسلام در آن سرزمین است. همچنین برای پیروان مکتب اهل بیت، اقلیت مذهبی معتنابه در این کشور، قانون احوال شخصیه که بخشی از آن مقررات مربوط به زوجین می باشد، اعتبار قانونی دارد. منبع اصلی این قانون، فقه امامیه است. از این دو منبع حقوقی (فقه حنفی و فقه امامیه) انتظار می رود آموزه های قرآنی مربوطه را در قانون افغانستان بازتاب دهند. از سوی دیگر با پذیرش کنوانسیون منع تمامی اشکال تبعیض علیه زنان از سوی دولت افغانستان، نظام حقوق خانواده این کشور بالقوه در مبنا و دامنه حقوق و تکالیف زوجین در آینده نه چندان دور تغییراتی رخ خواهد داد. در این پژوهش هدف این است که به روش تطبیقی – تحلیلی میزان انعکاس آموزه های قرآنی در قانون افغانستان روشن گردد و تفاوت ها و مشابهت های دستورات قرآن با قانون این کشور اسلامی در روابط زن و شوهر کشف شود. در این تحقیق پس از فصل کلیات و مفهوم شناسی، در فصل دوم این تحقیق، تفاوت و مشابهت قانون مدنی افغانستان با دو مبنای قرآنی تفاوت های زن و شوهر و ریاست و سرپرستی مرد در خانواده از یک سو و دو بعدی بودن ماهیت نکاح از نظر وحی الهی بررسی گشت. در فصل سوم یعنی حقوق و تکالیف مالی مشترک و خاص زوجین، حقوقی مانند حق توارث، مهریه ، پرداخت نفقه و...، میزان بهره گیری از آموزه های قرآنی در دو قانون افغانستان روشن گشت. چشم پوشی از آموزه اصل منع عسر و حرج در قانون مدنی افغانستان و اقبال به آن در قانون احوال شخصیه شیعیان، از نوآوری های این بخش است. در فصل چهارم، حقوق و تکالیف غیرمالی مشترک و خاص زوجین، حقوقی مانند، حسن معاشرت، وفاداری، تمکین در روابط جنسی ، ممانعت از اشتغال و همکاری زوجین در تربیت و حضانت از فرزندان مورد بررسی تطبیقی قرار گرفت. نوآوری این بخش فقدان توجه قانون مدنی افغانستان به مقرره قرآنی معاشرت به معروف و توجه قانون احوال شخصیه شیعیان به آن است. این دو مقرره در حقوق مالی و غیرمالی در قرآن برای اجرای عدالت در روابط زوجین تعیین گشته اند.

‫اين پژوهش در چهارفصل در پي تبيين وضعيت سياسي، اجتماعي و فرهنگي شيعيان امامي از سال 203 تا 260 هجري قمري و چگونگي ارتباط آنان با امام جواد عليه السلام، امام هادي عليه السلام و امام عسکري عليه السلام است. عصر ابناءالرضا? به دو دوره پيش از متوکل و پس از وي تقسيم مي شود. پيش از متوکل وضعيت سياسي و اجتماعي شيعيان تا حدودي مناسب بود؛ ولي با توجه به سياست سختگيرانه متوکل، از زمان او، شيعيان وضع مناسبي نداشتند و حتي پس از منتصر، شيعيان به راحتي نميتوانستند به ديدار ائمه? بروند. به خاطر همين فشارها، قيامهايي از سوي شيعيان انجام گرفت؛ ولي به دليل سرکوب شديد عباسيان، نبود همه جانبهگري، کمبود نيروهاي انقلابي و ناهماهنگي اعتقادي عناصر انقلابي، نتايجي نداشت. ائمه? نيز با تقيه، خود را از اين قيام ها دور ميکردند. به رغم کمتر شدن روز به روز ارتباط شيعيان با امام خود پس از عصر امام صادق عليه السلام، آموزش فرهنگي و علمي ائمه? قطع نشد و آنان کوشيدند تا شاگرداني را تربيت کنند و شيعيان امامي در کنار ائمه? با ديگر فرق شيعي ارتباطهايي داشتند و به تلاشهاي تبليغي مشغول بودند. آنها همچون مسلمانان ديگر، در پي نهضت ترجمه، با علوم روز جهان آشنا شدند و در رونق و شکوفايي علوم قرآني، فقه، حديث، فرقه شناسي، تاريخ و کلام نقش داشتند. گستره جغرافيايي شيعه، از شرق جهان اسلام در خراسان، تا غرب در مغرب را شامل ميشد و ائمه? در بسياري از مناطق وکلايي داشتند و به دليل گستردگي و پراکندگي شيعيان، شبکه وکالت ايجاد شد. برخي از مهمترين وکلاي ائمه? احمدبن اسحاق قمي، محمد بن سنان، علي بن مهزيار اهوازي و زکريا بن آدم قمي بودند. با وجود نظارت دائمي ائمه?، تعدادي از وکلا به برخي علل مانند دنيا طلبي، راه خود را از ائمه جدا ساختند.