جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫موضوع اين نوشتار »آسيب‏شناسى تفسير قرآن در حوزه ظاهرگرائى« است. مراد ما از ظاهر گرائى عقل گريزى وجمود بر ظواهر آيات وروايات است. تاريخ تفكر اسلامى در دوره‏هاى مختلف شاهد حضور چشمگير اين پديده بوده وآثار ناگوارى تا به امروز در جوامع اسلامى باقى گذاشته است. اينكه فرقه‏هاى ظاهرگرا كدامند؟ وميزان جمودشان بر ظواهر چه مقدار بوده است؟ ريشه‏ها وعوامل ظاهرگرائى چيست وآنها در مبانى نظرى خود گرفتار چه شبهاتى شدند؟ نمودهاى ظاهرگرائى آنها چه بوده واين تفكر چه آثارى را در سطح جوامع اسلامى باقى گذاشته، از جمله مسايل مطرح شده در اين نوشتار است. تحقيقات نشان داده كه نخستين رگه‏هاى ظاهرگرائى را مى‏توان در تفكر بعضى از صحابه، بوضوح ملاحظه كرد ديگر اينكه عمق ووسعت اين مسأله در اهل سنت به مراتب بيشتر از شيعه بوده است. زيرا در زمان ائمه (ع) وبعد از ايشان، شيعيان همواره از روش پيروى كردند. بنابراين نمودهاى ظاهرگرائى در شيعه نيز نتيجه جدايى از خط اهل بيت (ع) بوده است. »عواملى« از قبيل، جدائى قرآن از سنت، منع تدوين حديث، نقش محيط سياسى فرهنگى، پيدايش مذاهب كلامى وافراط عقلگرايان در نگرش عقلى به دين و و و از جمله مسائل تأثيرگذار در شكل‏گيرى ظاهرگرائى بوده است وآثارى چون عقب ماندگى، ظلم پذيرى، خمود وسستى و و و واز جمله آثار اين پديده بوده است.

جایگاه نواندیشی در تمدن جدید رفیع و بلند است؛ به گونه‏ای که اگر آن را از دین بستانیم با بدنی بدون روح مواجه خواهیم شد. از این رو نواندیشی از عناصر کلیدی، در دنیای معاصر، شمرده می‏شود. این مقاله نگاهی است به نواندیشی یکی از متفکران معاصر جهان اسلام، استاد شهید مرتضی مطهری. هدف نگارنده در این مقاله استخراج پاسخ شهید مطهری به سؤال "انتظار بشر از دین" می‏باشد. وی بحثی تحت عنوان وجه نیاز بشر به دین مطرح نکرده است، اما مسلما دین و نیازهای بشر به دین یکی از دغدغه‏های فکری او بوده است. سؤال اصلی این است که در عصر کنونی، که دوره‏ی مدرنیته و پست مدرن است و تمدن جدید دستاوردهای فراوانی به بار آورده است، دین چه کارایی‏هایی دارد؟ آیا می‏توان هم متدین بود و هم از دستاوردهای تمدن بشری برخوردار شد؟ نگارنده کوشیده است با تبیین و تحلیل دیدگاه شهید مطهری پاسخ این سؤالات را به دست آورد.