جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫موضوع اين پژوهش عبارت است از: «پژوهشي پيرامون آيات استثناء شده در سور مكّي و مدني». سوره‌هاي قرآن به دو بخش مكّي و مدني تقسيم مي‌شود. بنا به ديدگاه مشهور ميان مفسران، در سوره‌هاي مكّي، آياتي است كه در مدينه نازل شده است و در سوره‌هاي مدني، آياتي وجود دارد كه در مكّه فرود آمده است. موضوع آيات استثنايي اهميت فراواني دارد، زيرا در برخي از موارد استثناء يك آيه، تأثير زيادي در محتواي آن دارد؛ يكي از اهميت‌هاي اين موضوع در مورد ناسخ و منسوخ است. اين پژوهش براي پاسخ به نظريه‌ي مشهور در زمينه‌ي استثناء شدن برخي از آياتِ سوره‌هاي مكّي و مدني، نگارش يافته است؛ و در آن به اين موضوع پرداخته شده است كه آيا مي‌توان آياتي را از سوره‌هاي مكّي و مدني استثناء كرد يا خير؟ در اين پژوهش آيات استثناء شده از سوره‌هاي مكّي و مدني، مورد مطالعه قرار گرفته و مستندات آن‌ها بررسي شده است. افراد بسياري با آيات استثنايي موافقند كه شامل مفسران و دانشمندان علوم قرآني مي‌شود؛ عمده‌ترين دليل آن‌ها، روايات اسباب نزول است كه در ذيل آيات نقل شده است. البته كساني كه روايات اسباب نزول را نقل كرده‌اند، شايد به هيچ وجه قصد استثناء آيات را نداشته‌اند؛ ولي بعدها دانشمندان و مفسران با توجه به اين روايات، آيات را استثناء كرده‌اند. افراد كمي هم با آيات استثنايي مخالفند؛ اين‌ها برخلاف موافقان، روايات اسباب نزول را فاقد اعتبار مي‌دانند. دليل اصلي اين افراد در رد آيات استثنايي، اين است كه مبناي موافقان در استثناء آياتي از سوره‌هاي مكّي و مدني، حدس و اجتهاد نظر بوده است؛ بدون آن‌‌كه به نقل صحيحي استناد كرده باشند. نتيجه‌ي تحقيق حاضر نيز آن است كه استثناءهاي بيان شده، اعم از مستثنيات سوره‌هاي مكّي و مدني، اعتباري ندارد؛ زيرا همه‌ي آن‌ها مستند به حدس و گمان و يا نقلي ضعيف است كه براي اثبات ادعاهاي بيان شده در استثناء آيات، كافي به نظر نمي‌رسد.