جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫چکيده : پايان نامه حاضر به مقايسه مدينه فاضله محمدي( با مدينه فاضله تصوير شده توسط افلاطون يا اتوپياي افلاطوني مي‌پردازد و مؤلفه‌هاي مهم حکومت، اجتماع و اخلاق را از اين دو منظر با هم مقايسه مي‌کند. نويسنده در سه باب به تحقيق در ابعاد اين مسأله پرداخته است. وي در باب اول ابتدا مفردات مهم تحقيق يعني اتوپيا، مدينه، مدينه محمديه، مباني مدينه فاضله و ارزش پرداختن به آن در مسايل اجتماعي اسلام را وصف کرده، سپس به معرفي سيره و شخصيت پيامبر اسلام(ص) و پس از آن به شخصيت و افکار افلاطون و منابع فکري و آثار و روش وي در فلسفه سياسي و مباحث اجتماعي مي‌پردازد. نگارنده در باب دوم از نوشتار خويش نخست به واکاوي ديدگاه‌هاي افلاطون درباره حکومت پرداخته و انواع آن مانند دموکراتيک، اريستوکراسي، حکومت نخبگان، حکومت مردم بر مردم، حکومت اشراف و مدينه فاضله را از منظر وي تصوير کرده است. سپس ريشه و اساس دين محمدي( و دولت در اسلام را بررسيده و دين آسماني را متضمن عقيده، شريعت و اخلاق دانسته و ويژگي‌هاي شريعت محمدي( و ادله ضرورت دولت و حکومت در سيره و سخن پيامبر اسلام(ص) با تکيه بر مبحث ولايت رسول خدا(، احکام، نياز جامعه به حکومت، اقوال علما و حکما و سياست‌مداران و سيره آنان درباره حکومت، آيات و روايات دلالت کننده بر حکومت و مفهوم مدينه محمديه را تبيين مي‌سازد. نويسنده در باب سوم از پژوهش خود به مقايسه سيره فکري و سيره عملي پيامبر اسلام با افکار افلاطون مقوله حکومت و اجتماع پرداخته و عناصر تشکيل دهنده حکومت فاضله مانند طبقات مردم، قانون و حاکم يا سلطان را بيان مي‌کند. او در ادامه با نگاهي به مدينه فاضله محمدي( در زمينه وجود طبقات اجتماعي، قانون و... اين عناصر را با عناصر مدينه فاضله افلاطوني مقايسه کرده است. جايگاه زن در مدينه فاضله افلاطوني و مدينه فاضله محمدي(، تعدّد زوجات در دين اسلام، مسأله ازدواج در مدينه فاضله افلاطوني و مدينه فاضله محمدي(، پوشش مناسب عورت (حجاب) در اسلام و مدينه فاضله افلاطوني، رقيت (بندگي و بردگي) در دين اسلام و مدينه فاضله افلاطوني و اخلاق و جايگاه آن در اين دو مدينه، از ديگر مطالب مهم در اين نوشتار محسوب مي‌شود.

‫كتاب »اضواء على متشابهات القرآن« نوعى كتاب تفسيرى است كه به تفسير بعضى از آيات متشابه ومشكل قرآن پرداخته است؛ يعنى به تفسير آياتى پرداخته است كه براى ما از نظر نحوى، بلاغى، علمى وفلسفى از وضوح كافى برخوردار نبوده است. در اين كتاب، ابتدا آيه‏اى آورده شده است ودر مورد آن سؤالى مطرح شده وسپس با مراجعه به تفاسير وكتابهاى ديگر به آن سؤالها جواب داده شده است، چنين كتابى با اين ويژگيها، منحصر بفرد بوده واگر قبلاً كتابهايى نيز چون »تأويل مشكل القرآن« و»مجاز در قرآن« نگاشته شده است ويژگيها وجامعيت اين كتاب را نداشته‏اند. در تحقيق نيز همين شيوه برگزيده شد وبا مراجعه به كتب تفسير واعراب القرآن يا جوابهاى ارائه شده را تحت عنوان »تحقيق« تأييد ويا آنها را رد كرده‏ايم وچون منبع اصلى ما در تحقيق، دو تفسير گرانقدر الميزان ونمونه بوده است، اگر احياناً نظرات اين دو كتاب را نپذيرفته‏ايم تحت عنوان »نقد وبررسى« به رد آنها اقدام كرده‏ايم. در تحليلها ونقدهاى ارائه شده چند قاعده واصل مد نظر بوده است يكى از اين اصول اصل عدم وجود مترادف در قرآن است كه بسيارى از تفاسير به آن توجه نداشته‏اند. گرچه تفسير الميزان اين اصل را مطرح ساخته است ولى در بسيارى از موارد به آن توجه نفرموده است. اصل ديگر اصل تشابه آيات واختلاف در بعضى كلمات است كه نكته‏هاى دقيق وجالبى از آن بدست مى‏آيد. اصل ديگر كه آن هم اصل بسيار مهمى است ودر حين ايجاز مشكلات تفسيرى بسيارى را براى ما حل مى‏كند اصل »تضمين« است ونيز اصول وقواعد ديگرى كه در مقدمه به آنها اشاره شده است. احاديث آمده در كتاب در حد توان به منابع اصلى ارجاع داده شده ودر بعضى موارد كه اسناد آنها ذكر نشده بود آنها را يافته در پاورقى ذكر نمودم براى ترجمه آيات مورد سؤال از ترجمه قرآن جلال‏الدين مجتبوى استفاده شده است واشعار نيز به صورتى شيوا وروان به فارسى برگردانده شده است. از ويژگيهاى اين كتاب اين است كه به تفسير همه آيات قرآن نپرداخته تا كتابش مانند تفاسير ديگر طولانى شده باشد ونيز همانند كتب »مجاز در قرآن« ويا »غريب القرآن« كه تنها يك جنبه را در نظر داشته ويا بصورت مختصر از مسأله گذاشته‏اند، نيست. از سوى ديگر چون مؤلف، كتاب را بصورت سؤال وجواب تنظيم كرده است خواندن آن را لذت‏بخش ساخته است. از جمله معايب كتاب اين است كه آيات وسؤالات تكرارى در آن زياد بچشم مى‏خورد وهمچنين مؤلف مى‏توانست آيات و سؤال و جوابهاى بيشترى را طرح كند تا كتابش از جامعيت بيشترى برخوردار بوده باشد.