جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هر متن ترکیبی از ذهنیت، نگرش، باور‌ها، احساسات فردی و جمعی نویسنده را در خود پدیدار می‌سازد. شکل کلام، گزینش واژه‌ها، محتوای اثر و به طور کلی ذهنیت هستی‌شناختی شاعر یا نویسنده می‌تواند بیانگر یک اندیشه سیاسی– اجتماعی، فلسفی و‌ گاه ایدئولوژیک باشد و یا متاثر از این مفاهیم و حتی فارغ از جریان‌های تعهدگرایانه نسبت به اجتماع باشد. شاید بتوان گفت با نگاهی به دوره شعری اغلب شاعران، با توجه به وضعیت اجتماعی، چرخش و تغییری بارز و‌ گاه پنهان در اندیشه و نگاه آن‌ها یافت خواهد شد. اندیشه و نگاه شمس لنگرودی(شاعرمعاصر،1329) مانند بسیاری از شاعران با توجه به گذر زمان دچار تحول و دگرگونی عظیمی شده است. این نگاهِ دگرگون شدهی شاعر نسبت به هستی، انسان، اجتماع از آغاز تا به امروز کاملا مشهود است. در مجموعه اشعار ابتدا شاهد به تصویر کشیدن جهان پریشان و ستیزبا آن و در ‌‌نهایت با پرسشگری مدام و جستجویِ درک دیگری از وجود و هستی با رویکردهای سه گانه، عشق، هستی‌شناختی و لایه‌های طنز قرار خواهیم گرفت. در این پژوهش سعی شده است با نگاهی بر سیر تکاملی نگرش شاعر، فاصلهی رسیدن از شعر سیاسی– اجتماعی به شعر اجتماعی– فلسفی، سپس به شعر تغزلی و بیان تجربه‌های عاطفیِ فردی و چگونگی کیفیت آن، در کنار نگاه هستی‌شناسانهی تازه‌تر و تغییر شیوهی سخن با عنصر طنز پرداخته شود.کلید واژه ها :عشق، هستی شناختی، طنز، درون مایه های شعری، شمس لنگرودی

‫اين رساله در ضمن چهار فصل در صدد تبيين نوع رابطه و نسبت دو حوزه متافيزيک و سياست در انديشههاي فارابي است. در آغاز پس از بيان کليات و مفاهيم، تاريخچه اين بحث را در دوره يونان و اسلام بيان کرده، سپس مفاهيم متافيزيک، انسان، اخلاق، سعادت و سياست را در تفکر فارابي بررسي نموده، و در پايان، به جمعبندي مطالب پرداخته است. در اين مسئله ميتوان گفت، فارابي با نگاه ويژهاي که به انسان و سعادت دارد، فلسفه سياسي را جزء لازم و ضروري نظام فلسفي ميداند، و بر اين باور است که انسانيت انسان و سعادت او در دل اجتماع بشري تحقق ميپذيرد. از منظر فارابي براي رسيدن به سعادت و فعليت بخشيدن به کمالات انساني، تأسيس مدينه فاضله که ساختار آن از تمام جهات مطابق نظام هستي باشد، اجتناب ناپذير است؛ چرا که سعادت انسان در گرو تقرب جستن و نزديک شدن به مبدأ وجود است؛ يعني همانندي و تشبه يافتن به مبدأ تنها، کمال حقيقي موجودات است، و انسان نيز به عنوان يک موجود در سراي هستي، از اين قائده مستثنا نيست. به باور فارابي، انسان به منظور فعليت بخشيدن به کمالات وجودي خويش، ميبايست در دو عرصه سياست و متافيزيک، به دنبال نظم الهي باشد. در عرصه متافيزيک سعي کند که از نظم حاکم بر هستي، شناخت حاصل نمايد، و بعد از پياده نمودن اين نظم در درون خود، آن را در قالب مدينه فاضله در اجتماع بشري عينيت بخشد. همان طور که متافيزيک به مثابه بنياد و اساس انديشههاي سياسي محسوب ميگردد و سياست، متفرع بر متافيزيک است، سياست فاضله نيز زمينه ظهور حقايق متافيزيکي را در دل اجتماع بشري فراهم ميکند، و با تدبير اين حقايق، نواميس الهي را عينيت ميبخشد. به باور فارابي، هدف نهايي فيلسوف، تأمين سعادت است که اين سعادتمندي فقط در همزيستي با ديگر افراد انساني و مشارکت در اجتماع مدني رخ ميدهد. بنابراين، فارابي در حوزه سياست با افلاطون هم نظر است، و سياست را کاملاً در افق متافيزيک به بحث ميگيرد.

گفتمان مدرنیته با یک جهان بینی جدید که خردمحور و انسان‌گرایانه می‌باشد در تقابل با جهان بینی کلاسیک و قرون وسطایی ظهور کرد. این گفتمان حکایت از یک نگرش جدید به زندگی بشری دارد. با این وجود، گفتمان دینی انقلاب اسلامی به دلیل تأکید بر گزاره‌ها و احکام دینی به همراه گفتمان ساختارشکن پست مدرنیسم در تقابل با مدرنیته قرار گرفته‌اند، این تقابل در قالب دو گزاره توسعه و سیاست مورد بررسی قرار گرفت. هرچند فراروایت مدرنیته، توسط گفتمان‌های پست مدرنیسم و انقلاب اسلامی مورد نقد قرار گرفت و این نقد باعث اشتراک دو گفتمان پست مدرنیسم و انقلاب اسلامی شده است، اما این امر موجب نادیده گرفتن تفاوتهای موجود میان گفتمان جوهرستیز پست مدرنیسم و گفتمان جوهرگرای انقلاب اسلامی نخواهد بود. گفتمان انقلاب اسلامی با آموزه‌ها و گزاره‌های دینی میل به یکسان سازی و یکپارچگی دینی دارد، در حالی که پست مدرنیسم از هر گونه یکسان‌سازی بیزار است.

"زمان" و مصاديق آن، جزء پرکاربردترين و اساسي ترين مفاهيم؛ هم درحوزه ادبيات هم درحوزه دين و هم در حوزه عرفان است؛ بطوريکه در ميان گنجينه های عرفاني و ادبي بزرگاني همچون حافظ، مولانا، سعدی و... بارها از اهميت آن سخن به ميان رفته است.جناب مولانا به دو نوع مرحله درخصوص زمان اشاره مي کند: اولين مرحله، در اين جهان اتفاق افتاده است که در آن، زماني از جنس ويژگي های جرمفيزيکي جاری است؛ اکنون ما اصطلاحاً آن را بعد سوم مي ناميم. و دومين مرحله، مرحله ايست که بعد از اتمام زمان کنوني آغاز مي شود و مي توان آن را "فرازماني" يا "لازماني" ناميد.نکته قابل توجه در ميان دريای عميق ابيات مولانا اينجاست که يک سالک، در مسير عرفان، با مدد عشق، مي تواند از حصار زمان جاری در اين جهان فراتر رود و لازماني را ادراک کرده و درمورد چون وچند آگاهي کسب نمايد؛ همان کاری که خود او نيز بارها از لذت آن سخنگفته است. عقل گويد شش جهت حد است و بيرون راه نيست عشق گويد راه هست و رفته ام من بارها در اين پايان نامه مصاديق زماني، از جهت کاربرد دستوری، مفهومي، ديني، فيزيکي، فلسفي، استعاری و همچنين از ديدگاه تصوف، عرفان قديم، عرفان جديد، عرفان ويژه و مختص مولانا، و نيز حوزه علم کلام و همچنين از ديدگاه جهان های ما بعد )لازماني( مورد بررسي قرار گرفته است. در ميان مآخذ به دست آمده، روز و شب، از جمله پر بسامدترين مصاديق به کار رفته در کليات شمس هستند که مجرايي برای انتقال معاني با عظمت عرفاني گشته اند.