جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫اثبات دعوي" در اصطلاح علم حقوق، يکي از مراحل دادرسي و ارائه ادله، يعني قواعد اثبات امور مانند اقرار، بينه، سند، قسم و اماره قضايي، مي‌باشد. در قوانين حقوقي افغانستان که برگرفته از حقوق فرانسه و فقه حنفي است، در مورد ادله اثبات دعوي تعريفي از دليل و اثبات ارائه نگرديده، و فقط در آئين دادرسي مدني، تعريف کوتاهي از دعوي با عبارت "دعوي، خواستن حق است از غير، در پيشگاه محکمه" ارائه شده است. ارکان حقوقي دعوي شامل مدعي يا خواهان حق، مدعي‌عليه يا منکر حق، و مدعي‌به يا موضوع دعوي مي‌باشد. دعوي به دو قسم کيفري و حقوقي تقسيم مي‌شود. هدف دعوي کيفري، اعمال يکي از مجازات‌هاي تصريح شده در فقه و قانون براي متهم است. و هدف دعوي حقوقي تحصيل مال يا يکي از حقوق اجتماعي يا سياسي مي‌باشد. درمورد تشخيص مدعي و منکر، تعريف متعددي از طرف فقها ارائه شده است، و همچنين شرايط استماع دعوي شامل مواردي از قبيل اهليت داشتن، تعلق داشتن دعوي به خود مدعي، ممکن بودن مدعي‌به، الزام‌آور بودن دعوي به حسب شرع، قاطع بودن مدعي، معلوم بودن مدعي‌به و تعيين مدعي‌عليه مي‌باشد. اقرار نيز در اصطلاح، اخبار به حقي براي غير و عليه خود مي‌باشد. بر اساس کتاب، سنت، عقل و سيره عقلا، اقرار يک حجت شرعي قطعي بوده، و شرايط صحت آن بلوغ، عقل، اختيار و رشد مي‌باشد. اقرار درحقوق افغانستان در ماده 1001 قانون مدني با عبارت "اعتراف خصم نسبت به حق غير به ضرر خودش در محکمه" تعريف شده است. بينه هم در اصطلاح به هر دليل روشني، که حق را اثبات کند، گفته مي‌شود؛ ولي در اصطلاح فقها به‌معناي شهادت دو نفر يا چند فرد عادل تعريف شده است. مراد از علم قاضي، علم شخصي و موضوعي است، که اگر علمش قطعي و يقيني باشد، نه مبتني بر ظن، مي‌تواند با استناد به علم خود قضاوت کند.

---

تجدیدنظرخواهی جزء طرق فوق العاده اعتراض به آرای قطعی محاکم است که معادل آن اعاده دادرسی درحقوق ایران می‌باشد، مساله دادرسی و احقاق حقوق افراد هم در فقه و هم درقوانین موضوعه کشورها مورد توجه ویژه قرارداشته و با توجه به‌اهداف قوانین حقوقی و کیفری که در صدد برقراری عدالت درکشور می‌باشد، تجدیدنظرخواهی به‌عنوان یکی از طرق فوق‌العاده اعتراض به آرای نهایی محاکم، درقانون آئین‌دادرسی‌کیفری وحقوق اسلامی برای اصحاب دعوا در نظرگرفته شده‌است؛ این موضوع آنقدرحایز اهمیت است که به‌عنوان حق بین المللی و از حقوق بشری به‌شمار می‌آید. مشکلی که در این تحقیق دنبال حل آن هستیم، این‌است که تجدیدنظرخواهی در فقه مصداق نقض حکم حاکم محسوب می‌شود و اکثر فقهای امامیه و احناف با درنظرداشت شائبه «رد حکم واجب‌النفوذ»، نقض حکم حاکم را جایز نمی‌دانند؛ از طرف دیگر با حکمت قضا که فلسفه آن فصل خصومت است، سازگار نیست؛ دراین نوشتار سعی گردیده با بررسی همه‌جانبه کتب فقهی، حقوقی، دیدگاه‌های مختلف حقوق‌دانان و فقهاء، به‌حسب ضرورت تجدیدنظرخواهی درعصرکنونی، به‌بررسی آن پرداخته شود، که نگارنده از خلال مطالعه وبررسی اطلاعات جمع‌آوری شده به‌نتایجی دست‌یافته که به‌برخی از آنها اشاره می‌شود: یک)تجدیدنظرخواهی که در فقه از آن به نقض حکم حاکم یاد می‌شود، به‌عنوان یک‌روش فوق‌العاده اعتراض براحکام نهایی محاکم، درحقوق افغانستان در موارد خاص و استثنایی قابل پذیرش بوده‌است؛ دو) بر اساس مبانی فقهی اکثر فقهای امامیه و احناف اصل عدم جواز تجدید‌نظرخواهی در آرای قضایی حاکم است مگر در مواردی که ادله حرمت نقض حکم شامل آن نشود؛ سه) برخی از فقها مواردی را برشمرده که بر اساس آن می‌توان در آرای قضایی تجدید‌نظر نمود؛ چهار)تجدیدنظرخواهی با سایر طرق اعتراض به آراء متفاوت بوده و دارای شرایط، آثار وکاربردهای مخصوص به‌خود می‌باشد. این نوشته، به ‌بررسی تجدیدنظرخواهی درحقوق افغانستان ازدیدگاه فقه اهلبیت و فقه حنفی با استفاده از منابع کتابخانه‌ی، مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی، پرداخته است.

به نظر می رسدچگونگی شکل گیری آرا ، افکارو اندیشهسیاسی طالبان در حوزه جامعه شناسی سیاسی و زمینه های آن از دید محققان مغفول مانده ویا به صورت سطحی به آن توجه شده است. جستارهایی که در چند سال اخیر در رابطه با علل شکل گیریو بروز وظهور طالبان انجام گرفته، بیشتر تلاش خود را مصروف چگونگی شکل گیری طالبا ن در برون متن نموده اند . ضمن اینکه نگاه اکثر محققان بیشتر به جنبه های خارجی شکل گیری طالبان در دو زمینه عوامل خارجی ونظریه اسلام هراسی مطرح می باشد و ازاین جهت کاستی هایی نیز مشاهده شد.مطالعه حاضر با یک چارچوب تئوریک برگرفته از تئوری ساختارگرایانه میشل کروزیه و تئوری تفهمی ماکس وبروبا توجه بهنقش کانالهای اولیه و ثانویه جامعه پذیری سیاسی از ارزیابی ابعاد سیاسی و وابستگی های خارجی و سیاستهای کشورهای منطقه و جهان که احتمالا در شکل گیری طالبان نقش داشته اند, چشم پوشی می کند تا از این طریق به ریشه یابی طالبانیزم در افغانستان بپردازد.سئوال اساسی که در این تحقیق به ان پاسخ داد ه شد ؛عبارت است از :چگونه جامعه پذیری سیاسی در افغانستان منجر به تشکیل طالبانیزم(اسلام سیاسی طالبان)شد؟روش تحقیق در این رساله تلفیقی از دو روش کمی و کیفی است که با استفاده ازمستندات کتابخانه ای ،مشاهده ،مصاحبه و بررسی آماری به صورت بینا روشی داده های کمی وکیفی گردآوری شدند.با اتکا به نتایج تحقیق، طالبانیزم در افغانستان ناشی از عامل خارجی نیست ،بلکه تحت تاثیر عوامل داخلی وریشه های عمیق تاریخی هست. این ریشه ها مرهون اسلام احساسی و ساده،جامعه پذیری سیاسی از طریق کانالهای اولیه وثانویه همچون خانواده و تعلیم وتربیت می باشد.کلید واِژه ها: طالبان،طالبانیزم ،جامعه پذیری سیاسی، کانالهای اولیه و ثانویه ،افغانستان