جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پژوهش به تحلیل محتوای مقالات دایره‌المعارف پزشکی اسلام و ایران پرداخته شده است. این پژوهش از نوع کاربردی است و روش انجام آن تحلیل محتوا می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل تنها جلد منتشر شده دایره‌المعارف پزشکی اسلام و ایران (جلد اول) است که حاوی 389 مقاله می‌باشد و به علت محدود بودن جلدهای منتشر شده دایره‌المعارف، در این پژوهش نمونه‌گیری انجام نشد و کلیه مقالات جلد 1 مورد بررسی قرار گرفت. برای گردآوری داده‌ها مقالات مورد مطالعه قرار گرفت و داده‌های مورد نیاز در سیاهه کنترلی که براساس سؤالات اساسی پژوهش تنظیم شده بود، درج گردید. نتایج حاصل از این بررسی به شرح زیر ارائه می‌گردد: مطالعه وضعیت پدیدآورندگان مقالات دایره‌المعارف نشان داد که اکثر آن‌ها (43/75%) دارای مدرک کارشناسی ارشد می‌باشند و زنان (52/34%) بیش از مردان (47/66%) در تولید مقالات مشارکت داشته‌اند. همچنین بیشتر پدیدآورندگان (92/19%) دارای ملیت ایرانی هستند.مطالعه وضعیت مقالات دایره‌المعارف نشان داد که از 389 مقاله مورد بررسی، 370 مقاله (95/12%) تألیف و 19 مقاله (4/88%) ترجمه بوده است؛ از این بین، 219 مقاله (56/3%) به موضوع اعلام و اشخاص، 106 مقاله (27/25%) به موضوع مباحث خاص، 41 مقاله (10/54%) به موضوع کتاب‌ها و تألیفات، 15 مقاله (3/85%) به موضوع کلیات و 8 مقاله (2/06%) به مباحث متفرقه تعلق دارند. هر مقاله به طور میانگین 2.64 صفحه از دایره‌المعارف را شامل می‌شود و در هر مقاله به طور متوسط 16.58 استناد به کار رفته است. همچنین، از بین مقالات مورد بررسی تنها در 93 مقاله مجموعاً 106 تصویر به کار رفته است و 296 مقاله فاقد تصویر می‌باشند.بررسی وضعیت استنادهای به کار رفته در مقالات دایره‌المعارف نشان داد که از کل 6451 استناد موجود در جلد 1، بیشترین استنادات (98/66%) به زبان غیرفارسی صورت گرفته است و تنها 23/02% از استنادات به زبان فارسی می‌باشد و به طور کلی، زبان عربی با 49/31% بالاترین میزان استنادها را به خود اختصاص داده است. در بررسی تاریخ انتشار استنادات مشخص شد که بیشترین استنادها (54/15%) دارای تاریخ انتشار میلادی هستند و پس از آن به ترتیب تاریخ هجری شمسی (36/8%) و هجری قمری (4/84%) وجود دارند. بررسی‌ها نشان داد پربسامدترین پدیدآورندگان مورد استناد در مقالات، ابن‌ابی‌اصیبعه با فراوانی 128 و پربسامدترین منابع مورد استناد کتاب عیون الانباء فی طبقات الاطباء (به زبان عربی) اثر ابن‌ابی‌اصیبعه با فراوانی 123 می‌باشد.همچنین هیچ رابطه معناداری بین تعداد استنادها و ملیت نویسندگان مقالات یافت نشد؛ درحالی که مشخص شد بین زمان نشر و تعداد دفعات استناد، رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد.

‫نويسنده در اين پژوهش، آموزه‌ها و روش هاي تربيتي و اخلاقي اسلام و هندوئيزم و ارکان تربيت را از منظر اين دوآيين مطرح نموده و ديدگاه هاي مشترک و اختلاف نظرهاي آن دو را در ضمن چهار فصل، منعکس کرده است. در فصل اول، علاوه بر طرح کليات و اهداف تحقيق؛ مفاهيم کليدي مربوط به آن؛ از جمله تربيت، مباني، اهداف، اصول، روش، دين، آئين، هندوئيزم و اسلام بحث و بررسي قرار شده است. در فصل دوم، پس از طرح اهداف و مباني تربيت درآيين هندوئيزم، ويژگي‌هاي انسان و تربيت او از منظر اين آيين؛ ديدگاه برهما، ويشنو و شيوا در مورد انسان و جسم و روح او و نيزدر زمينه مسأله تناسخ مطرح شده و اهداف تربيتي هندوئيزم، مانند وضع ترس و حوادث متوقع و تحصيل نيروهاي چهار‌گانه تشريح گرديده است. اشاره به اصول و قواعد کلي حاکم بر روش‌هاي تربيتي آنان، مانند پذيرش دهرمه و قانون کرمه؛ و نيز نقد و ارزيابي اين اصول از منظر دين اسلام، بخش پاياني دومين فصل اين تحقيق مي‌باشد. در فصل سوم، روش‌هاي متعدد آيين هندوئيزم در زمينه تربيت، مانند روش تزکيه، روش رياضت، تفکر، قصه‌گويي، تذکر و يادآوري، الگوسازي، پرستش موسيقي و تقديس اشيا مطرح شده و اين روش ها نقد و بررسي گرديده است. فصل چهارم افزون بر تبيين و ترسيم مشترکات و تفاوت‌هاي دو ديدگاه تربيتي اسلام و آيين هندوئيزم؛ به روش‌هايي مانند روش تزکيه، روش آموزش، روش تفکر، روش قصه‌گويي، روش تحميل به نفس (رياضت نفس)، الگوسازي و معرفي الگو، روش مسئوليت‌دهي، روش اعطاي آزادي، به عنوان روش‌هاي مشترک تربيتي اسلام و هندوئيزم اشاره کرده؛ در عين حال روش‌هايي مانند روش تقديس و پرستش اشيا و حيوانات، استفاده از کارهاي خارق‌العاده و ترسناک، روش رقص و موسيقي و روش مرحله‌اي کردن تکليف از جمله روش‌هاي متفاوت اسلام و هندوئيزم در فرايند تربيت عنوان شده اند. بحث نقادي درخصوص اين موارد، بخشي از فصل چهارم تحقيق مي‌باشد.