جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫ورود به ساحت مفردات قرآن و بررسی آنها مرحله¬ی اساسی تدبّر در قرآن و آگاهی به آن از جمله مقدمات فهم قرآن به شمار می¬رود. از کاربردهای مهم مفردات در تفسیر قرآن، دستیابی به معنای دقیق واژه¬ها در عصر نزول است. این علم از زمان پیامبر رایج بوده و از قرن اوّل تا کنون کتاب¬های فراوانی در این زمینه، مستقلاً نگاشته شده و در ضمن برخی تفاسیر، مفسّران با توجّه ویژه¬ای به تبیین مفردات پرداخته¬اند. مجمع¬البیان اثر طبرسی (وفات/548ق) و کشّاف اثر زمخشری (وفات/538ق) از جمله این تفاسیرند. این دو تفسیر تقریباً هم¬زمان، امّا ظاهراً بی اطلاع از یکدیگر در نیمه دوم قرن پنجم و نیمه اول قرن ششم هجری به نگارش درآمدند. به علّت اهمّیّت فهم مفردات قرآن و همچنین اعتبار این دو تفسیر و تأثیر انکار ناپذیر آنها بر تفسیر دوره¬های بعد، این پژوهش در صدد است تا با واکاوی متون مجمع¬البیان و کشّاف و ترجمه و اعراب گذاری آن¬ها با محوریّت بخش «اللغه» مجمع¬البیان، نظرات دو مفسّر را پیرامون لغات جزء 27 به دست آورد و با اهتمام به مباحث نظری ـ کاربردی علم مفردات آنها را تطبیق و ارزیابی کند. در جهت تکمیل بحث و دسترسی به نتیجه متقن به کتب لغت و تفاسیر معتبر دیگر نیز رجوع شده است. به همین منظور این پایان¬نامه در دو فصل تدوین گردیده است: فصل اوّل شامل کلّیّات و آشنایی با: مجمع¬البیان، کشّاف، علم مفردات و مباحث نظری دخیل در فهم مفردات است و فصل دوم شامل بررسی تطبیقی مفردات جزء 27 است. با بررسی¬های تطبیقی می¬توان جهت ضابطه¬مند کردن نحوه¬ی دلالت، شاخص¬ها و ملاک¬هایی را بر اساس باورهای مشترک مفسّران، طراحی کرد. به هر صورت استناد به قرآن، سنّت رسول خدا، قواعد عرب و یافتن معنای الفاظ قرآن در عصر نزول و استمداد از قوه عقل و تدبّر، می¬تواند از شاخص¬های مشترک دو مفسّر باشد. همچنین ارجاع کلمات به اصل واحد و تطبیق آن بر مصادیق متعدّد و عدم پذیرش ترادف تام، از اصول کاربردی دو مفسّر در تفسیرشان است. کلید واژه: مفردات، مجمع¬البیان، کشّاف، ترادف، اضداد، وجوه، اشتراک معنوی