جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نوشتار حاضر، مطالعه ای در دستیابی به جایگاه اعتماد بین فردی در قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) است و می کوشد عوامل و موانع آن را از منظر کلام وحی و سخنان ائمه هدی بررسی نموده و به بیان تأثیر آن در زندگی انسان بپردازد. اعتماد بین فردی را به طور ساده می توان چنین تعریف کرد: حسن ظن فرد نسبت به افراد جامعه که موجب واگذاری سرّ، مال و ... به دیگری می شود. با بررسی آیات کتاب وحی و سخنان نورانی اهل بیت (ع)، روشن می شود از سویی، ایمان به خداوند متعال، مطمئن ترین خاستگاه برقراری و تداوم روابط حسنه است و از سوی دیگر، ضعف ایمان با افزایش ریسک در روابط اجتماعی، رابطه مستقیم دارد. معیت افرادی که با اسلام و ایمان بیگانه اند، نه تنها در این دنیا، بلکه در آخرت نیز جز خسران به همراه نخواهد داشت. ایمان و اعتقادات معنوی و الهی، حبل متینی است که هرگونه پیمان شکنی و نیرنگ در مقابل آن رنگ می بازد.در سایه ارتباط با مومن است که فرد به آرامش رسیده و از هرگونه تشویش رهایی می یابد و احساس امنیت می کند و در پی آن، ارتباط افراد جامعه گسترش و تسهیل می یابد.همچنین وجود اعتماد به عنوان سرمایه ای اجتماعی، از میزان هزینه های مادی - که برای کنترل و انجام اقدامات پیشگیرانه و یا جبران خسارت، مصرف می شود- می کاهد.

تأثیر خانواده در سرنوشت فرد و اجتماع، اهمیت حفظ و صیانت از این نهاد مقدس را نمایان مى‌‌کند. غیرت، یکى از صفات اخلاقى است که در محافظت از حریم خانواده نقش بسزایى ایفا مى‌‌کند. در این تحقیق با جستجو در قرآن کریم و روایات معصومان:، مستندات مورد نیاز جمع‌آورى شده و با مطالعه کتب و مقالاتِ علما و دانشمندان مسلمان در زمینه غیرت، این صفت اخلاقى در خانواده، به بحث گذاشته شده است.عوامل گوناگونى در غیرت تأثیر گذارند که برخى از عوامل مانند تربیت دینى و فرهنگ اجتماعى، موجب تقویت غیرت و برخى از آن ها مانند ضعف ایمان، آداب و رسوم و بعضى از مصادیق موسیقى به تضعیف غیرت می انجامد. غیرت‌ورزى در خانواده به دو روش صحیح و ناصحیح قابل اجراست و این امر ضرورت شناخت روش‌ صحیح از ناصحیح را آشکار می سازد. روش‌هایى مانند تعلیم، تذکر، موعظه، تشویق و تنبیه از روش‌هاى صحیح در غیرت‌ورزى است؛ خصومت، سرزنش و استهزا نیز از روش‌هاى ناصحیح در غیرت‌ورزى بشمار می رود. غیرت‌ورزى ناصحیح به صورت افراط یا تفریط متجلی می شود و این دو، پیامدهاى نامطلوبى در خانواده به دنبال خواهند داشت. پیامدهایى مانند سوءظن، تجسس، قتل، حسادت نتیجه افراط در غیرت‌ورزى بوده و رضایت به تزیین همسر در برابر نامحرم، کوردلى و غضب الهى نیز از مهم‌ترین پیامدهاى تفریط در غیرت‌ورزى است. در مقایسه سودگروى جرمى بنتام و آیات و روایات در زمینه غیرت، اشتراکات و تفاوت‌هایى وجود دارد. نقطه اشتراک دو دیدگاه در تأمین لذت در خانواده است. از مهم‌ترین نقاط افتراق دو دیدگاه این است که محرک انسان در عمل طبق دیدگاه بنتام لذت و ألم است اما در آیات و روایات علاوه بر این دو مورد عوامل محبت، شایستگی و شکر نیز ذکر شده است. همچنین بنتام فیلسوفى فردگرا است و این تفکر، موجب تزلزل بنیان خانواده مى‌شود اما در آیات و روایات، هر دو تشخص فردى و جمعى مورد عنایت مى‌باشد. یکى از مهم‌ترین تفاوت‌هایى که در دو دیدگاه وجود دارد این است که با حرکت در مسیر آیات و روایات، علاوه بر سعادت دنیوی، سعادتمندی در آخرت و رضایت و قرب الهى حاصل مى‌شود اما نگاه سودگرایانه ناظر به سعادت اخروی نیست.

دین مبین اسلام در عربستان ظهور کرد، سرزمینی که مردم آن دارای تمدنی بسیار ابتدایی و فاقد هر نوع فرهنگ چشمگیری بودند، با وجود این خود را هم بی نیاز از کوشش در فرا گرفتن دانش ها و کتاب و سنت و کسب علم می دیدند. آنان چنان بی اعتنا و بی قید به علوم بودند که کار فرهنگی و علمی مهمی از آنها دیده نشد و ضبط نگردید. ولی اسلام تحرک علمی گسترده ای را در میان اعراب و ملل دیگر اسلامی ایجاد کرد و تمامی ملل تازه مسلمان به همراه اعراب در زیر پرچم اسلام جنبش علمی مهم و گسترده ای را به وجود آوردند.از دیدگاه شیعه امامی مهمترین رسالت های امامان پس از رحلت رسول الله صلی اللّه علیه و آله حفاظت و رهبری دین ، ولایت انسان کامل و رهبری اجتماع مسلمانان و اداره حکومت آنها می باشد. دو صفت مهم عصمت و علم از ویژگی های امام است. به همین سبب ائمه اطهار علیهم السّلام نقش مهمی در پیشبرد حرکت علمی و پیشرفت علم در جهان اسلام بر عهده داشتند. در این میان نیز ، امام موسی بن جعفر و امام علی بن موسی الرضا علیهما السّلام ، در بیدارکردن اندیشه مسلمانان و تبلور حرکت علمی و پیشبرد جامعه ی اسلامی نقش بسزایی داشتند. یکی از نتایج پر بار فعالیت علمی امامان تربیت شاگردان و دانشمندان نخبه بوده است که هر کدام در شاخه ای از علوم اسلامی سر آمد بودند.اصحاب ایرانی ائمه ی اطهار علیهم السّلام در رشته های مختلف علمی آثار و تألیفات فراوانی داشته اند و در این پایان نامه با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی در جستجو و بررسی این هستیم ،که یاران ایرانی امام کاظم و امام رضا علیهما السّلام در زمینه ی علم و تمدن در اسلام چه نقشی ایفا کردند و در تألیف و نگارش علوم گوناگون چه فعالیتی از خود نشان دادند.

این پژوهش به بررسی و مطالعه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی چشم‌زخم‌ها‌ (بخصوص چشمواره‌های آبی) و همچنین هنرهای مرتبط با چشم‌زخم با شناخت فنون شیشه‌گریکه در ساخت چشمواره‌های آبی کاربرد دارند پرداخته است. امروزه در جامعه ایرانی-اسلامی چشمواره‌های آبی شیشه‌ای به عنوان مصنوعات در فرهنگ عامه رواج یافته‌اند. با مطالعه داده‌های باستان‌شناسی در مورد چشم‌زخم‌ها ریشه‌های شکل‌گیری و بکارگیری مصنوعاتی که در این زمینه در آداب و رسوم مردمان رایج است، مشخص و روشن می‌گردد. همچنین مطالعه این مواد در زمینه مردم‌شناسی دین و آیین، میتواند جنبه‌هایی از آن باورها و اعتقادات وابسته به آن را در فرهنگ عامه بیان کند. پرسش اصلی در این پایان‌نامه در مورد ریشه‌های تاریخی این چشمواره‌های آبی و حضور این مصنوعات در جامعه ایرانی-اسلامی به عنوان کالاهای مربوط به باور و اعتقاد به چشم‌زخم است. فرضیه‌ای که در راستای این پرسش به وجود آمده غیر ایرانی بودن ریشه‌های تاریخی و شکل‌گیری این چشمواره‌های آبی است. روش‌های گردآوری داده‌ها به دو شیوه کتابخانه‌ای و میدانی انجام گرفته است. داده‌های مورد مطالعه در این پژوهش به وسیله منابع به‌دست آمده از مطالعات باستان‌شناسی در دو بخش متون و اشیاء باستانی در مورد چشم‌زخم‌ها و همچنین مطالعات مردم‌نگاری که تاکنون در مورد چشم‌زخم صورت گرفته می‌باشد. روش گردآوری داده‌ها بر اساس ماهیت به صورت کیفی وتوصیفی بوده‌است. جامعه‌های مورد مطالعه برای پژوهش‌‌های مردم‌نگاری شامل روستای پیربالا از توابع شهرستان مرند در آذربایجان‌شرقی و شهر تبریز می‌باشد. از نتایج و دستاوردهای این پژوهش آگاهی به جهان‌شمول بودن پدیده چشم‌زخم است و اینکه چشم‌زخم اختصاص به یک فرهنگ خاص ندارد. در متون اسلامی هرچند چشم‌زخم به مثابه یک امر شرارت‌بار و آسیب‌رسان پذیرفته می‌شود، اما به‌عنوان بخشی از روان خود انسان و نه نیرو یا موجودی خارج از وی در نظر می‌آید. در فن‌شناسی چشمواره‌های آبی فنون شیشه‌گری سنتی مانند شیشه موزائیکی و روش هزارگل در اکثر مهره‌های چشمی مورد مطالعه از باستان تا کنون استفاده شده‌است. در باور به چشم‌زخم و آداب و رسوم مرتبط با آن در میان مردم روستای پیربالا و شهر تبریز با گونه‌ای تلفیق میان عناصر دینی و غیر دینی مواجه هستیم که در ساحت‌های گوناگون زندگی روزمره‌اشان نمایان است. مشاهده شد که چشمواره‌های آبی با مدرن شدن جامعه تبریز وارد عرصه‌های زندگی مردمان این شهر شده‌است و در روستای پیربالا به عنوان جامعه سنتی ایرانی-اسلامی چشمواره‌های آبی حضور ندارند.

چکیدهسرآغاز تحول در آموزش و پرورش رسمی، طراحی و تدوین نظام تعلیم و تربیت دینی متمایز از سایر مکاتب تربیتی بشری است. این مهم زمانی تحقق خواهد یافت که مولفه‌های آن یعنی مبانی، اصول، اهداف و روش‌ها از تحلیل روش‌مند منابع دینی بویژه منبع اصیل اسلام؛ قرآن کریم کشف و اخذ گردد.تعیین مولفه‌های تعلیم و تربیت از طریق تحلیل آموزه‌های قرآن کریم، علاوه بر امکان طراحی منسجم نظام آموزشی متناسب با فرهنگ اسلامی، و جلوگیری از التقاط، امکان ارزیابی از نظام تعلیم و تربیت موجود و سنجش مقدار کارایی و کارآمدی و هر گونه پیشنهاد و برنامه‌ریزی برای تغییر و بهسازی آن را مهیا می‌سازد.این تحلیل باید بتواند در گام اول با تعیین مشخصات مخاطب تربیت، یعنی انسان از طریق تفسیر ساختار وجودی او و روابطش با سایر عناصر هستی، مبانی و اصول تعلیم و تربیت دینی را ارائه دهد. بر این اساس، پس از تبیین کلیات و مفاهیم این پژوهش، مبانی تعلیم و تربیت دینی بر اساس ساختار وجودی انسان و جایگاه انسان در ساختار و روابط نظام هستی، تعیین گردید که عبارت بودند از: «وحدت ذاتی بشر»، «وجود تفاوت‌های فردی»، «اثرگذاری و اثرپذیری»، «خیرطلبی ذاتی»، «ذات یکپارچه خیر»، «ذوابعاد بودن»، «کرامت ذاتی و اکتسابی انسان»، «حقیقت غیرمتعین داشتن»، «شاکله‌های متفاوت اکتسابی»، «عالم بالفعل بودن»، «فقر ذاتی» و ... . بر اساس این مبانی، اصول تعلیم و تربیت نیز ارائه گردید.این تحلیل در گام دیگر باید با تحلیل افعال، مفاهیم و تمثیل‌های ناظر به تربیت و روش‌های تربیت در قرآن کریم، مولفه‌ها و روابط معنایی هر یک از آنها را معین ‌کند. تفسیر این مفاهیم، ضمن ارزیابی از ساختار و کفایت مفهوم برای کاربرد در پژوهش‌های تربیتی، تلقی قرآن کریم را از تربیت و چیستی آن ارائه می‌دهد. بر این اساس با مفهوم‌شناسی افعال ناظر به تغییر انسان و روش‌های تربیتی، برخی از مولفه‌های تعلیم و تربیت دینی نظیر «آگاهانه و ارادی بودن»، «عالمانه بودن»، «مستمر بودن»، «تعاملی بودن»، «ابتنای بر دانش و تفکر»، «محوریت مخاطب» و ... استخراج شد.در گام بعدی، با تحلیل آموزه‌های قرآنی ناظر به غایات و اهداف خلقت به صورت عام و انسان به نحو خاص و بررسی اهداف و غایات افعال تربیتی و ابزارهای هدایت بر اساس نص قرآن کریم، ضمن طبقه‌بندی این اهداف و تعیین روابط معنایی میان آنها، شبکه‌ای از اهداف و غایت را طراحی نماید و به این وسیله، تمایز تعلیم و تربیت دینی را از سایر نظام‌های تربیتی، معین سازد. در این مرحله، شبکه‌ای از اهداف با محوریت غایت «عمل احسن»، اهداف واسطه‌ای «ایمان» و «عمل صالح»، اهداف واسطه‌ای ابزاری «علم» و «تفکر» و اهداف جزئی در سه حیطه‌ی «شناخت، باور و عملکرد درونی و بیرونی» ارائه گردید.در فصل آخر، با توجه به مولفه‌های پیشین، برنامه‌ی درسی تعلیم و تربیت دینی رسمی، ارزیابی گردید که بر اساس آن، این برنامه در برخی از مبانی، با مولفه‌های قرآنی تربیت غیرهمسو و در مواردی تعارض دارد. اهداف آن از الگوی قرآن تبعیت نمی‌کند و از جامعیت لازم برخوردار نیست و در مواردی تفسیر غیرواقع از اهداف قرآنی ارائه شده است.مفهوم‌شناسی افعال و روش‌های تربیت در برنامه‌ی درسی نیز در وجوهی نظیر جامعیت، محل تأمل است. ضمن آن‌که در برخی موارد، فهمی متفاوت از واقع ارائه شده است.واژگان کلیدی: مبانی و اصول انسان‌شناسی، اهداف تربیت، روش‌های تربیت، برنامه‌ی درسی تعلیم و تربیت دینی.

ساحت «تمدن» سکویی است تا از رهگذر آن آرمان کمال و سعادت بشر به منصه‌ی ظهور برسد و فرهنگ، تبلور فکر بشری است که منجر به شکل‌گیری و پیشرفت تمدن می گردد. استقرار پایدار تمدنی اسلامی از منظر امام علی (ع) در گرو شناخت و تبیین مبانی و مولفه هایی نظیر کرامت انسان، عقلانیت و خردورزی، علم و دانش، سیاست و حکومت، اخلاق و معنویت و اصولی نظیر دین محوری، آزادی انسان، وجود ارزش ها، عدالت اجتماعی، تساوی انسان ها و همچنین داشتن یک هنر هدفدار می باشد. امام علی (ع) درحوزه ی اجتماعی با رفتار و گفتار خود فرهنگ و تمدن سازی کرده است. بحث ارزش ها و هنجارها را مطرح کرده است که قوام، استحکام و انسجام اجتماعی در هر جامعه ای بسته به آن است و به این ترتیب استعدادها شکوفا شده و ترقی و پیشرفت به وجود می آید. نهج البلاغه به عنوان کارسازترین شیوه و روش جهت آشکار نمودن سیره فرهنگی امام و به علت جامعیت و بلاغت خود، الگوی مهم تمدن سازی می باشد. توجه به مفاهیمی چون دنیا در خدمت آخرت، کرامت انسان، آزادی، تعقل، عزت، کار و تولید، عدالت را نمودار ساخته و انسان را به این نتیجه می رساند که تمدن‌سازی مطلوب اسلامی؛ توسعه ای مبتنی بر نگرش متناسب تمام جوانب زندگی انسان و رفع نیازهای او در تمام زمینه ها می باشد. نتیجه اینکه جوامع، برای بازیافت هویت اصیل خود و نیز زمینه سازی برای تمدنی اسلامی باید مدلی از فرهنگ و تمدن اسلامی با نگرش امام علی (ع) را مدنظر قرار داد. اصول تمدن ساز در نهج البلاغه بر اساس توحید، موازین اسلامی و انسانی شکل گرفته است و سعادت دنیوی و اخروی انسان و جامعه را به دنبال دارد. روش این پژوهش کتابخانه ای و فیش‌برداری و مدوّن در پنج فصل است.

این پایان نامه به بررسی راهکارهای تبلیغی ارتباطی موجود برای جهانی شدن فرهنگ اسلامی می‌پردازد. هدف آن رسیدن به روش‌های مناسب با شرایط امرز جامعه جهانی برای گسترش وتبلیغ اسلام است. جهانی شدن از مسائلی است که در دهه‌های اخیر در مجامع علمی مورد توجه قرار گرفته، هر چند ابتدای مطرح شدن آن با مسائل اقتصادی بوده اما وجه فرهنگی آن دارای اهمیت بسیاری است. اسلام به عنوان دین خاتم داعیه‌دار جهانی بودن و جهان‌گیر شدن دین الهی است، برای نزدیک شدن به جهانی شدن اسلام، می‌بایست راهکارهای جهان‌گیر شدن فرهنگ اسلامی را شناخت. امروزه بر سر راه جهانی شدن فرهنگ اسلامی موانع بسیاری به وجود آمده، قدرت‌های رقیب که خواستار به دست‌گیری قدرت بیشتر در جهان آینده هستند با اهتمام بر امر جهانی شدن سعی در قالب شدن فرهنگ خود بر جهان دارند، که برخی از آن با عنوان جهانی سازی یاد می‌کنند. در این زمینه رسانه نقش بسیار مهم و اساسی ایفا می‌کند، و یکی از مهمترین عوامل ضعف و تهدید در قبال جهانی شدن اسلام به حساب می‌آید. مهمترین عامل قدرت نیز رسانه‌ها هستند که برای برقراری جهانی شدن اسلامی باید از آن بهره برد، رسانه به عنوان پل ارتباطی جوامع بشری یک فرصت برای جهانی شدن اسلام است. از لحاظ محتوا اسلام دارای معارف انسانی والایی که مطابق فطرت بشری است وشناساندن صحیح آن سبب هدایت بشر خواهد بود. این عامل از ویژگی‌ها وعوامل تحقق جهانی شدن اسلام خواهد بود.پیامبر اکرم واهل بیت علیهم السلام راهکارهای تبلیغی متنوعی برای هدایت بشر به کار می‌بردند، شناخت این راهکارها می‌تواند ما را در تعامل صحیح با دنیای امروز یاری کند، از بررسی روش تبلیغی آنان علیهم السلام به این نکته می‌رسیم که باید از تمامی ابزارهای ممکن برای هدایت بشر یاری گرفت.یکی از روش‌های مهم تبلیغی ائمه علیهم اسلام بهره گیری از روش عاطفی و غیر برهانی است که استفاده از این روش هم‌سنخ و مشابه با شرایط هر عصر وزمان به ویژه دوران حاضر (به دلیل آشکار شدن امواج شکست مدرنیته و عقل گرایی صرف آن) است.مهمترین راهکارها برای تحقق جهانی شدن اسلامی، بالا بردن سطح آگاهی و فرهنگ جامعه اسلامی و شناخت و بهره‌گیری صحیح از رسانه‌های نوین است. همچنین ارتباط و همکاری با افراد و سازمان‌های مختلف فعال که می‌توانند در زمینه جهانی شدن اسلام راهگشا باشند. از دیگر نکات مهم بهره‌گیری از فرصت‌های موجود و مقابله با تهدیدهای پیش رو است.

زندگی و حیات ظاهری پیامبر اعظم(ص)، به عنوان بهترین اسوه، را می‏توان در ابعادی چند و قالب‏ها و محورهای گوناگون مورد دقت و تأمّل قرار داد. حیات سیاسی و اجتماعی، حیات اقتصادی و معیشتی، حیات عبادی و سلوک معنوی و ... . چنان‏که بسیاری از این محورها را می‏توان در قلمرو فردی و اجتماعی و از نقطه نظر سلوک شخصی و فردی و از نقطه نظر رهبری اجتماعی و مدیریتی ملاحظه کرد.بعد فرهنگی حیات رسولاکرم(ص) یکی از مهم‏ترین ابعاد زندگی فردی و اجتماعی آن حضرت(ص) است.در پژوهش پیش‏رو، چنان‏که از عنوان آن پیداست اصول زندگی و حیات فرهنگی پیامبر اکرم(ص) که زیربنا و پایه سبک زندگی آن حضرت را می‏تواند استوار سازد، مورد تأمّل و گزارش قرار گرفته است.در گزارش اصول سبک زندگی فرهنگی اسوه یگانه و خاتم سفیران الاهی تلاش شده است تا این امر از سه زاویه نگرش‏های فرهنگی؛ ارزش های فرهنگی و رفتارها مورد مطالعه، تحقیق و گزارش شود.به نظر می‏رسد در هر سه قلمرو مورد اشاره اصول و قواعدی است که بر اساس آن‏ها می‏توان به کشف و تبیین سبک زندگی رسول اکرم(ص) رهنمون شد.به‏طور مشخص در سخن از اصول اساسی سبک زندگی پیامبر(ص) و زمینه نگرش‏های فرهنگی می‏توان از صل معرفت افزایی علم، وجوب عینی علم سخن گفت. و در زمینه ارزش‏های فرهنگی نیز می‏توان از اصولی چون ارزش ذاتی علم و عالم، اصل درونی کردن ارزش‏های اسلامی و اصل ارزش مسجد به عنوان نمادهای فرهنگی و معنوی جامعه و هجرت سخن گفت. و در زمینه رفتارهای سبک زندگی فرهنگی پیامبر اکرم(ص)، بر اصولی چون ساده‏‏زیستی، نظم، اخلاص، خرافه‏ستیزی، مدارا و رفق، اخوّت ایمانی، صلابت و قاطعیت و اصل تأمین نیازهای ضروری اجتماعی استوار بوده است.روش تحقیق، تاریخی می‏باشد که با مطالعه آثاری در زمینه تاریخ عمومی و سیره نبوی و تعلیم و تربیت اسلامی از اسناد و مدارک معتبر در کتابخانه‏ها شروع شد و سپس مقوله‏های فرهنگی تفکیک شده و ضمن فیش‏برداری به طبقه‏بندی اطلاعات کسب شده به صورت اصول نگرشی، ارزشی و رفتاری پیامبر با تکیه بر روایات و مستندات تاریخی پرداخته شده است.

در فصل اول زهد را بررسی نموده‌ایم از نگاه لغت و از نگاه معصومین از آن جمله امام علی که می‌فرماید: زهد همان چیزی است که خداوند آن را بیان داشته است که می‌فرماید: "لکیلا تأسوا علی ما فاتکم ولاتفرحوا بماآتاکم" زهد یعنی اینکه بر گذشته تأسف نخورد. به آنچه از دست داده ناراحت نشود و به آنچه از اموال دنیا بدست آورد خوشحال و دلبسته نشود.و کسی که این دو خصلت در وجودش باشدآنرا می‌توان زاهد نامیدو یا امام علی می‌فرماید "زهد یعنی اینکه انسان آرزوهایش را کوتاه کند و شکرگذار نعمتهای الهی باشد و از کارهای حرام و نامشروع دوری جوید." و همچنین دانشمندان بزرگوار نظراتی دارند از آن جمله مولی مهدی نراقی می‌گوید: زهد یعنی پشت کردن به دنیا و رو آوردن به آخرت یا از غیر خدا جدا شدن و به خداوند پیوستن، و روگردانیدن از متاع دنیا و خوشی‌های آن، از اموال و منصب‌ها و دیگر چیزهای که با مرگ زوال می‌پذیرد.-در فصل دوم پیرامون مراتب زهد بیانات ذکر شده است که در مرحله نخست زهد را به سه درجه نموده‌ایم که عبارت باشند از: ادنی و اوسط و اعلی، که بهترین از این سه درجه همین درجه‌ی اعلی می‌باشد که شخص زاهد دنیا را با اختیار و شوق و زغبت ترک می‌کند بدون اینکه دنیا در نظر ائ قدر و ارزشی داشته باشد.و نیز بیان شده که زهد در نزد غیرعارف عبارت است از یک نوع داد و ستد و رد و بدل و انواع آن عبارتند از: زهد فرض، زهد سلامت، زهد فضل،زهد معرفت، زهد خائفین، زهد راجین. و زهد در نزد عارف اینست که بجزء نزدیکی خدا را نمی‌طلبد و در فکر لذت بردن از اموال دنیا هم نیست تا در فکر حصول آن بیفتند، بلکه فکر او در این است که تمام گفتار و رفتارش فقط برای محض‌الله باشد. در فصل سوم بیان شده اگرچه شخص زاهد علاقه و رغبتی نسبت به مال دنیوی ندارد، لیکن با همدردی و ایثار و از خودگذشتگی نسبت به برادران دینی خود اقدام می‌نماید و همیشه به یاد خداوند هستند و از گناه و معصیت پیزارند. فصل چهارم: در این فصل ذکر شده که آیا میان زهد و کار و تلاش در امور زندگی تنافی وجود دارد یا نه، که در این مورد آیات و روایات زیادی وجود دارد که دلالت بر نفی این تناقض می‌کند از آن جمله آیه 77 از سوره‌ی قصص است که می‌فرماید: "وابتغ فیما آتاک‌الله الدار الاخره و لاتنس بنصیبک من الدنیا" یعنی آنچه که خداوند به تو داده است، سرای آخرت را بطلب و سهم خود را از دنیا فراموش مکن. و رسول‌الله می‌فرماید: "ملعون من القی کله علی الناس" یعنی از رحمت خدا دور باد هر کس که بار زندگی خویش را بر دوش مردم افکند. پس هیچ تنافی میان زهد داشتن و کار و کوشش و جمع‌اموال وجود ندارد بلکه در دنیا باید زحمت کشید تا هم زندگی خود را سامان بدهد و هم به یاری نیازمندان و فقران با اموال خود بشتابد. فصل پنجم: آیات و روایات پیرامون نقد زهد صوفیها و رهبانیون بیان شده که تمامی معصومین از این گروه‌های بدعت‌گذار به شدت مذمت نموده و گوشزد کرده که هرگز نزدیک اینها نباید شد، چون که اینها هیچ چیزی از دین خدا و پیامبرش را نمی‌دانند بلکه کارهایشان فقط برای فریب دادن مردمان بی‌سواد جاهلند و با این شیوه می‌خواهند به اهداف شوم‌شان برسند. فصل ششم: هم برتری و شایستگی پیامبر و عترت گرامیش را به عنوان الگوهای شایسته از نظر زهد و پارسائی و عبادت و ... بررسی نموده‌ایم که اینها در تمام فضائل انسانی از آن جمله در زهد و بی‌رغبتی نسبت به دنیا در نقطه‌ی اوج قرار دارند، و تعالی و رشد و دستیابی به اهداف مطلوب و نجات یافتن از عرصه هلاکت و نابودی در همان کلمه زهد و پارسائی و دوری از زرق و برق اموال دنیا و فریب نخوردن از آن است.

با تسلط مسلمانان بر اندلس، به مرور آئین و فرهنگ اسلامی در میان ساکنان آنجا گسترش یافت . با این همه به ‌رغم آنکه اندیشه‌های مختلف دینی و گرایش های گوناگون مذهبی مجالی برای بروز و ظهور در اندلس (در دوره اسلامی) به دست آوردند، تشیّع در شمار معدود مذاهبی بود که اساساً فرصتی برای بیان مبانی اعتقادی خود به دست نیاورد و به سبب وجود عواملی چند، راه برگسترش و تثبیت اندیشه‌‌های شیعی در اندلس بسته شد.پرسش اصلی در این پژوهش آن است که علل و عوامل عدم گسترش وناپایداری تشیّع در اندلس چه بود و سیاست ها و برنامه های حکمرانان اندلس خاصه امویان چه تأثیری در این موضوع داشته است؟یافته های نگارنده در پاسخ به سوال اصلی تحقیق از این قرار است که: اندلس از زمان فتح تا سرنگونی خلافت اموی در قرطبه ماهیتی اموی داشت که سیاست های خود را بر مبنای نادیده گرفتن حق اهل بیت استوار ساخته بود.امویان با حمایت همه جانبه ازمذهب مالکی ، مجال هر گونه فعالیت را از دیگر مذاهب،خاصّه تشیّع سلب کردند.انکار حقایق شیعه و انتساب به یهودیّت و مسیحیّت، مبارزه فراگیر با حکومت های شیعی در خارج از اندلس، نگارش آثاری بر ضد شیعه و اعتقادات آنها و جلوگیری از انتشار هر گونه مطلبی درباره عاشورا، پوشاندن واقعیّات تاریخ تشیّع، تشویق به ردّیه نویسی در مسائل شیعی و سرکوب حرکت ها و قیام های شیعی همگی ازجمله اقدام های حکومت اموی بر ضدّ تشیّع در اندلس بود.این اقدام ها باعث شد تا فعالیت ها و کوشش های پیروان تشیّع در اندلس به گونه ای آشکار محدود شده و شیعیان از بیان باورها و انجام مراسم مذهبی خود باز مانند.تنها پس از برافتادن امویان بود که شیعیان فرصتی هر چند کوتاه به دست آورده،با تأسیس خلافت حمودی توانستند شمّه ای از حضور سیاسی- فرهنگی خود را در اندلس نشان دهند.با این همه به دلیل دور ماندن آنها از مراکز علمی، نهاد ها و عالمان و نظریه پردازان دینی و مذهبی خود، آشنایی چندانی با مبانی فکری اندیشه های کلامی و فلسفی شیعه نداشتند. این پژوهش بر اساس روش تحلیلی و با استفاده از منابع،مآخذ و مطالعات تاریخی صورت گرفت.از این رو پرداختن به علل و عوامل عدم گسترش و زمینه های ناکامی تبلیغات شیعیان در اندلس و نیز علل ناپایداری این مذهب در آن سرزمین موضوعی بدیع و پژوهشی نوآورانه بود که لزوم بررسی و تحلیل منابع تاریخی را ایجاب می کرد.