جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از دیدگاه آلتوسر در نظام‌ها‌ی ایدئولوژیک دستگاه‌هایی که بتوانند ایدئولوژی را در اذهان توده‌های مردم درونی کنند از اهمیت بالایی برخوردار هستند، به همین دلیل است که دانشگاه به عنوان یکی از دستگاه‌های ایدئولوژیک نظام آموزشی در این نظام‌ها به شدت مورد توجه قرار می‌گیرد. به واقع انتظارات دولت از دانشگاه دراین‌گونه از نظام-های سیاسی معطوف به ابقای ایدئولوژی نظام سیاسی از طریق تحقق دو کارکرد مشروعیت بخشی به نظام سیاسی و هویت بخشی به سوژ‌های مورد نظر خود است. دانشگاه در جمهوری اسلامی عرصه‌ی برخورد و محل مجادلات جدی ایدئولوژیک در طول 30 سال عمر خود بوده است. نظام جمهوری اسلامی از همان ابتدا با تأسیس نهادها و رویه‌های جدید سعی داشت مبانی ارزشی خود را که بر گرفته از دین اسلام است در نهاد دانشگاه گسترش داده و محیط دانشگاه و کنشگران حوزه‌ی دانشگاه را مخاطب اصلی ایدئولوژی انقلابی – اسلامی خود قرار دهد تا بدین ترتیب هویت و ذهنیت دانشجویان دانشگاه را به نحو دلخواه سیاسی خود درآورد. هدف اصلی این پایان‌نامه خوانش دانشجویان از سیاست‌های فرهنگی دانشگاه که حاوی کدها و رمزگان ایدئولوژیک خاص خود است می‌باشد. در این پژوهش از روش نظریه‌ مبنایی به منظور جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. بدین منظور با 30 نفر از دانشجویان دانشگاه علامه‌طباطبایی مصاحبه‌ی عمیق به عمل آمد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که بین خوانش ذهنی دانشجویان در قبال سیاست‌های فرهنگی و نوع رفتار آنها در قبال این سیاست‌ها نوعی شکاف وجود دارد. به عبارت دیگر آنچه دانشجویان به زبان می‌آورند، که نشان دهنده ذهنیت آنها نسبت به سیاست‌ها می‌باشد، با آنچه در رفتار آنها مشاهده می‌شود یا خود آنها در اظهار نظرهاشان بیان می‌کردند فاصله‌ای وجود داشت که نشان از گسستی با معنا بود. چنین شرایطی نشان می‌دهد دانشگاه بررسی شده نتوانسته از حیث کارکرد مشروعیت بخشی به نظام سیاسی و هویت بخشی به دانشجویان (به دلایل مختلفی که در این نوشته به آنها پرداخته شده) عملکرد رضایت بخشی داشته باشد. همچنین یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد ما در دانشگاه با ذهنیت متکثر روبرو هستیم، این در حالی است که سیاست‌های فرهنگی دانشگاه در بعضی از موارد قدرت جذب تمام مخاطبان خود را ندارد. یافته مهم دیگر این پژوهش این است که موضع دانشجویان در قبال سیاست‌های فرهنگی دانشگاه یک موضع سیاه/سفید یا رادیکال نیست، بلکه موضعی خاکستری و سازشکارانهمی‌باشد. یعنی دانشجویان نه کاملا بر اساس ذهنیت خود عمل می‌کنند و نه بر اساس ذهنیت سیاستگذاران، بلکه موضعی بینابین اتخاذ می‌کنند.

مطالعه حاضر با هدف شناسایی مولفه های دینی و نقش این مولفه ها در سلامت عمومی و خودشکوفایی دانشجویان انجام شده است. نمونه استفاده شده در این مطالعه، شامل 369 نفر از دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان می باشند که دو گروه مذهبی سنی و شیعه را در بر می گیرد. ابزار مورد استفاده، شامل مقیاس سنجش دینداری در دانشجویان (خدایاری فرد و همکاران)، پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ-28) (گلدبرگ و هیلر)، و مقیاس سنجش خودشکوفایی (نجاریان و مهرابی زاده)، می باشد. نتایج بیان گر این مطلب بود که مولفه های نگرش دینی (شناخت دینی، گرایش و عواطف دینی، باور دینی و عمل به دین) با نمرات پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) و اکثر خرده مقیاس های آن ( بجز مقیاس کارکرد اجتماعی) ارتباط منفی معناداری دارند، و نگرش دینی توانایی پیش بینی (3/8) واریانس سلامت را به صورت معنادار نشان می دهد. در بررسی ارتباط مولفه های نگرش دینی و خودشکوفایی نیز نتایج به دست آمده مبین وجود ارتباط مثبت بین اینمولفه ها و خودشکوفایی می باشد، و نگرش دینی توانایی پیش بینی (1/11) واریانس خودشکوفایی را به صورت معنادار نشان می دهد. در بررسی های بیشتر این نکته مشخص شد شناخت دینی به عنوان بهترین پیش بینی کننده برای سلامت (افسردگی و اضطراب)، و عمل به دین بهترین پیش بینی کننده برای خودشکوفایی می باشند. همچنین خودشکوفایی تأثیر بسزایی در تعیین واریانس سلامت که توسط نگرش دینی پیش بینی می شود دارد و این متغیر به عنوان یک متغیر میانجی برای دو متغیر دیگر عمل می کند.

در قلمرو جامعه شناسی دین در مورد رابطه دین با پدیده‌های اجتماعی از جمله قشربندی، جنسیت جامعه بذیری، رفتار‌ها و نگرش‌های دینی و پایگاه‌های اقتصادی– اجتماعی افراد..تئوریهای مختلف تدوین یافته است. در این مطالعه برای بررسی رفتارهای دینی جامعه مورد مطالعه از تئوریهای اعتماد اجتماعی، جامعه پذیری، جنسیت و طبقه اجتماعی استفاده شده است. تحقیق حاضر در برابر دین به عنوان متغیر مستقل رویکردی کارکرد گرایانه دارد که نقش دین را در رابطه با کمیت و کیفیت روابط اجتماعی مورد بررسی قرار می دهد. اما در مرحله عملیاتی کردن، مدلی که برای سنجش دینداری انتخاب می شود (مدل گلاک و استارک)، از تعریف ماهوی بهره گرفته می شود، به عبارتی تعریفی که عموم مردم و نخبگان دین به طور سنتی از دین و شخص دیندار دارند، به عنوان معیار دینداری در نظر گرفته شده و به کمیت دینداری و کیفیت عمل دینی و شخص دیندار پرداخته می شود.نمونه مورد مطالعه از دانشجویان دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز است که به تعداد 230 نفر بر آورد گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم نرم افزار spssاستفاده شد. نتایج مطالعه نشان می دهد که بین متغیر های اعتماد اجتماعی و جامعه پذیری و نیز جنسیت همبستگی معنی داری با متغیر وابسته رفتار دینی، وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که از بین متغیر های مستقل بیشترین تاثیر در بروز رفتار های دینی به ترتیب اعتماد اجتماعی، جنسیت، سن و طبقه اجتماعی داشته است. در مجموع واریانس تبیین شده برای متغیر رفتار دینی 0/27 است. در مقابل متغیر اجتماعی شدن(جامعه پذیری) تاثیری در تبیین واریانس متغیر وابسته‌ی رفتارهای دینی نداشته است

بررسى نظام آموزشى و پروهشى فلسفه، امرى بسیار وسیع و طاقت‌‌فرساست و کار فردى به شمار نمى‌رود، بلکه باید در گروه‌هاى پژوهشى ویژه‌اى مورد نقد و بررسى قرار گیرد. اما تحلیل و بررسى آن به عنوان بررسى درجه دوم و خارج از سیستم، امرى ضرورى است. نوشتار حاضر با رویکرد تحلیلى و بررسى اسنادى این موضوع را از پنج منظر بررسى کرده، نقاط ضعف سیستم آموزش درس فلسفه در دانشگاه‌هاى ایران را به اجمال و با صرف‌نظر از بحث‌هاى جزئى و آمارى بیان نموده، و در پایان، به ارائه برخى طرح‌ها و راه‌حل‌ها پرداخته است که مى‌تواند در برطرف کردن کاستى‌هاى موجود و مشکلات علمى درس فلسفه در دانشگاه‌ها مؤثر افتد.

بنا بر آیة دوم سورة جمعه علم آموزی یکی از اهداف بعثت پیامبر اکرم صله الله علیه و آله وسلم است. ضرورت یادگیری علم، ضرورتی مطلق، فرازمانی و فرامکانی است. اخلاق و علم از نگاه اسلامی، رابطه ای عمیق و ناگسستنی با هم دارند. ضرورت اخلاق دانشجویی آنجایی است که اخلاق گریزی، تأثیر ژرف بر تخریب مبانی اخلاقی جامعه و دور شدن جامعه از مسیر دینی خود دارد. اسلامی شدن دانشگاه ها، نیز در گرو اخلاقی بودن آنهاست. در آموزه های دینی نیز برای دانشجوی مسلمان در حوزه های حرفه ای و عمومی، اخلاقیات ویژه ای مانند بزرگداشت مقام استاد و رعایت ادب، آداب پرسش، مطالعة پیگیر، انجام مذاکرات علمی و عمل به علم و... مطرح شده است؛ تهاجم فرهنگی و توجه یک جانبه به آموزش و کم صبری دانشجو از جمله موانع رشد اخلاق دانشجویی در دانشگاه ها هستند. رعایت اصول اخلاقی دانشجویی، نقش مهمی در انسجام و اتحاد جامعة بشری، امنیت اجتماعی، گسترش دین الهی و تولید دانش و تحقیقات علمی ایفا می کند. در این مقاله از روش کتابخانه ای استفاده شده است.

تندرستی از نعمتهای بزرگ در زندگی انسان است و سلامت روان بالاترین نعمت هاست. آرامش زندگی مستلزم آن است که به بهداشت روانی افراد توجه زیاد مبذول گردد و یکی از عناصر تضمن کننده سلامت روان داشتن معنا و هدفی در زندگی است، از طرفی توجه به جنبه های درمانی دین و مذهب و تاثیر آن در ایجاد هدفمندی در زندگی ما را برآن داشت، تا در پژوهش حاضر به بررسی رابطه و نقش نگرش مذهبی و احساس معنادار بودن زندگی و تاثیر آن در سلامت روانی افراد بپردازیم. بدین منظور نمونه ای متشکل از 300 دانشجو (150 زن و 150 مرد) در دوره کارشناسی رشته های مختلف تحصیلی با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و از طیق سه ابزار، پرسشنامه سلامت عمومی (28 ‏‎GHQ‎‏)، پرسشنامه معناجویی و نگرش مذهبی مورد ارزیابی قرار گرفتند جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده از روش ضریب همبستگی تحلیل واریانس چند متغیره و آزمون ‏‎t‎‏ مستقل استفاده شد. نتایج این تحلیل نشان داد که بین احساس معنابخش بودن زندگی و سلامت روان همبستگی ‏‎(P<0.001)‎‏ معنی داری دیده می شود و بین نگرش مذهبی و سلامت روان هم همبستگی ‏‎(P<0.001)‎‏ معنی داری دیده شد، همچنین دو متغیر نگرش مذهبی و احساس معنابخش بودن زندگی همبستگی ‏‎(P<0.05)‎‏ معنی داری را نشان دادند، ضمن اینکه بر اساس آزمون ‏‎t‎‏ مستقل بین جنسیت و نگرش مذهبی رابطه معنی داری ‏‎(P<0.001)‎‏ مشاهده می شود و زنان نگرش مذهبی قوی تری را نشان می دهند. بطور کلی پژوهش حاضر نشان می دهد با افزایش میزان احساس معنابخشی زندگی و نگرش مذهبی، سلامت روان نیز افزایش می یابد که این موضوع نشانگر میزان اهمیت معناجویی و اعتقادات مذهبی در ایجاد و حفظ بهداشت روانی افراد جامعه می باشد.

اهمیت وافر دین و دینداری برای جوامع بشری، لزوم بررسی های علمی در مورد جنبه های گوناگون این پدیده و تغییرات آن را روشن می سازد. این در حالی است که شرایط کنونی اجتماعی و فرهنگی جامعه ی در حال گذار ایران به گونه ای است که با از دست رفتن تسلط دین در برخی از زمینه ها و مورد پرسش قرار گرفتن آن، تغییرات دینداری و ایجاد طیف های مختلفی از انواع دینداری محتمل است. از جمله علل ایجاد چنین تغییراتی را می توان به تغییر در بعد شناختی افراد دانست و تفکر انتقادی به عنوان دستاورد مدرنیته و نظام آموزشی کنونی می تواند بسترساز ایجاد تحول در بعد شناختی افراد گردد. بنابراین این تحقیق به دنبال بررسی رابطه تفکر انتقادی و انواع دینداری در بین دانشجویان انجام گرفت. این پژوهش با استفاده از روش کمی پیمایش انجام شد. جامعه آماری این تحقیق را دانشجویان کارشناسی ارشد در حال تحصیل دانشگاه های دانشگاه الزهرا(س) و دانشگاه امام صادق(ع) و دانشگاه شهید بهشتی در سال تحصیلی 93-1392با تعداد 10301 نفر تشکیل دادند که از طریق نمونه گیری متناسب با حجم دانشگاه تعداد 370 نفر که با فرمول کوکران محاسبه شد، به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند. چارچوب نظری این پژوهش را رهیافت جامعه شناسی معرفت برگر و لاکمن تشکیل داده است. این پژوهش با ابزار پرسشنامه و تحلیل داده های حاصل از آن با نرم افزار spss انجام شده است . نتایج حاکی از آن است که بین تفکرانتقادی و دینداری مبتنی بر ابعاد (به صورت جمع ابعاد) و دین‌داری باواسطه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد وبین تفکر انتقادی و دینداری مناسک گرا رابطه معنادار و معکوس برقرار است. رابطه تفکر انتقادی با سایر انواع(باورگرا، تجربه گرا، سنتی، غیررسمی و ایدئولوژیک) معنادار نمی باشد.

یکی از حیطه های مهم در رسیدن به رضایت از زندگی، مذهب می باشد اما گاهی جهت گیری نادرست مذهبی به شکل معکوس عمل کرده و میزان رضایت از زندگی را کاهش می دهد. تردید مذهبی، یکی از عوامل کاهش رضایت از زندگی می باشد که گروهی ازافراد به دلیل دارا بودن برخی ویژگی های زیستی میزان بیشتری از آن را تجربه می کنند. کمال گرایان جزء این گروه از افراد هستند که احتمالا به دلیل داشتن برخی رگه های شخصیتی سختگیرانه بیشتر در معرض تردید مذهبی و در نتیجه کاهش رضایت از زندگی قرار می گیرند. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه صفات کمال گرایی با تردید در اعتقادات مذهبی و تأثیر آن بر میزان رضایت از زندگی انجام شد. در این پژوهش، 368 دانشجو (220 زن و 148 مرد) و 76 طلبه (45 زن و 31 مرد) از میان دانشجویان و طلاب مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه سراسری و حوزه علوم و معارف شهرستان زنجان به صورت تصادفی انتخاب و با پرسشنامه های کمال گرایی فراست، تردید مذهبی و کیفیت زندگی sf مورد آزمون قرار گرفتند. در تجزیه و تحلیل داده ها، از روش همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون و آزمون tاستفاده شد. بر اساس تجزیه و تحلیل آماری مشاهده شد که افراد کمال گرا، تردید مذهبی بیشتری را تجربه کردند ضمن اینکه کمال گرایی در همه زیر مقیاس ها به جز انتظار والدین ومتغیر تردید مذهبی فقط با زیر مقیاس جهت گیری بیرونی، بر میزان رضایتمندی از زندگی تأثیر مشخصی گذاشتند. دانشجویاندر کمال گرایی و تردید مذهبی و طلاب در رضایت از زندگینمرات بالایی گرفتند و همچنین زنان در نظم و ترتیب و عملکرد اجتماعی و مردان در تردید مذهبی،برتری نشان دادند. علاوه بر این افراد 25-18 سال تردید مذهبی بالاتری را نسبت به گروههای سنی دیگر نشان دادند اما تفاوت میانگین کمال گراییو رضایت از زندگی گروههای سنی در مقایسه با هم قابل توجه نبود. در این پژوهش مشاهده شد که افراد کمال گرا به دلیل داشتن معیارهای شخصیتی بالا بیشتر از سایریندر معرض تجربه تردید مذهبی قرار می گیرند و در نتیجه میزان رضایت پایین تری از زندگی را تجربه می کنند، بر این اساس می توان در حیطه بالینی و انتخاب افراد برای مشاغل مختلف از نتایج این پژوهش بهره گرفت.

هویت، یکى از مفاهیم عمیق و کلیدى در علوم اجتماعى و روان شناسى است. انسانى که در ابعاد مختلفزندگى فردى و اجتماعى، به تعریف مشخصى از خود رسیده باشد، به طورى که هدف و غایتتلاش‌هایش را بداند؟ هویت خود را به درستى شکل داده است. درایجاد چنین مفهومى عوامل مختلفى مى تواند موثر باشد که در مجموع، این عوامل منجر به تشکیل نظام باورها در فرد مى شود. یکى از مهم‌ترین این عوامل، دین است. دین با پرداختن به پرسش‌هاى اصلى، از جمله هدف از آفرینش، ماهیت انسان، فلسفه ى زندگى و...، زمینه و راه کار مناسبى براى شکل گیرى آن مجموعه از باورها ارایه مى دهد، به طورى که مى تواند در هویت‌یابى فرد موثر باشد. انسان، هر اندازه که در پذیرش باور خاصى از توانایى استدلال خود بیشتر کمک گیرد و بدون چون و چرا مطلبى را نپذیرد، از تفکر رشد یافته‌ترى برخوردار خواهد بود. تفکر انتقادی،نوعى از تفکر است که مى تواند خود را مورد ارزیابى قرار دهد و بدون پیش داورى به بررسى دلایل و احتمالات مختلف یک موضوع بپردازد. از این جهت، مى توان آن را یکى از عوامل موثر در پذیرش باورهاى دینى و شکل گیری هویت دانست. در این پژوهش که با روش کیفى انجام شده است، با توجه به اهمیتى که دین در شکل گیرى کل هویت فرد دارد و نیز تاثیر رشد تفکر و شناخت انسان در این فرایند، به بررسى وضعیت هویت دینى نوجوانان و چگونگى بهره گیری آن ها از مهارت تفکر انتقادى مى پردازیم. به این منظور با هشت دانشجوى دختر و پسر از دو رشته ى فیزیک و جامعه شناسى که در دانشگاه شهید بهشتى، مشغول به تحصیل هستند، مصاحبه ى عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد. نتایج تحلیل کیفى محتوای مصاحبه ها نشان مى دهد که وضعیت هویت دینى افراد و میزان بهره مندى آنها از مهارت تفکر انتقادی، هر کدام، قابل تقسیم به سه سطح است: هویت دینى شکل یافته، در حال شکل گیرى وشکل نایافته، تفکر انتقادى قوى، متوسط، ضعیف. کسانى که از مهارت تفکر انتقادى، به خوبى استفاده کرده یا مى کنند، از هویت دینى شکل یافته‌ترى برخوردارند و یا این که مراحل جست وجو براى دست یابى به هویت دینى شکل یافته را طى مى‌کنند. همچنین در این تحلیل ها، عوامل دیگرى که بر شکل گیرى هویت دینى افراد و چگونکى رشد تفکر انتقادی در آن ها موثر بوده است، شناسایى شد که از آن جمله مى توان، زمینه ى مذهبى خانواده، عملکرد افراد به ظاهر دین دار در سطح جامعه، تاثیر روابط دوستانه، تاثیر محیط مدرسه و معلم و داشتن تعامل فکری با اساتید دانشگاه را نام برد.

هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین رابطه ی باورهای معرفت شناختی و سبکهای یادگیری باانگیزش پیشرفت بود. جامعه ی آماری عبارت بود از کلیه ی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزدر مجتمع ولی عصر که در نیمسال تحصیلی 90-91 مشغول تحصیل بودند. در این پژوهش بااستفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده ،150 دانشجواز بین جامعه مورد نظر انتخاب ومورد بررسی قرار گرفت . ابزارهای پژوهش عبارت بودند از پرسشنامه سبک یادگیری کلب (1985) ،پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس(1982) وپرسشنامه باورهای معرفت شناختی شومر (1990). از بین باورهای معرفت شناختی تنها باور به توانایی ذاتی و باور به یادگیری سریع با انگیزش پیشرفت رابطه معنی‌داری داشته‌اند . نتایج نشان داد که افراد دارای سبک یادگیری انطباق یابنده از افراد دارای سبک یادگیری جذب کننده به ثبات دانش بیشتری باور دارند و همچنین افراد واگرا نیز نسبت به افراد همگرا باور بیشتری به ثبات دانش دارند . افراد دارای سبک یادگیری جذب کننده از افراد دارای سبک‌های یادگیری همگرا، انطباق یابنده و واگرا انگیزش پیشرفت بیشتری دارند. در نهایت جهت پیش بینی انگیزش پیشرفت بر اساس ابعاد باورهای معرفت شناختی، دو متغیر در مدل رگرسیون وارد شد که تنها یادگیری سریع در تحلیل رگرسیون گام به گام باقی ماند و سایر باورها به خاطر عدم تأثیر معنی‌دار بر انگیزش پیشرفت از مدل رگرسیون کنار گذاشته شدند و مشخص شد، 17 درصد از تغییرات انگیزش پیشرفت دانشجویان، ناشی از باور به یادگیری سریع آن‌ها و 83 درصد ناشی از عوامل دیگر است.