جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظام رسمی تعلیم و تربیت شامل: الف. آموزش ابتدایی، متوسطه، عالی؛ ب. آموزش پیش‏دبستانی؛ ج. تعلیم و تربیت استثنایی؛ د. تعلیم و تربیت حرفه‏ای، فنی و شغلی. ه. تعلیم و تربیت بزرگ‏سالان است. در کنار تعلیم و تربیت رسمی، دوره‏های غیررسمی و کیفی نیز وجود دارند که هدفشان آماده‏سازی کسانی است که برای ورود به دانشگاه به آزمون ورودی نیاز ندارند. به راستی نظام‏های آموزشی موجود در کشورهای گوناگون، از همین روش‏ها در نظام آموزشی خود بهره می‏گیرند؟ بدین منظور این مقاله به توصیف نظام آموزشی کشور اتریش می‏پردازد. هدف از این مقال، آشنایی با نظام تعلیم و تربیت کشور اتریش است تا ضمن شناخت نظام آموزش این کشور، به شناسایی نقاط قوت آن پرداخته، دست‏اندرکاران و برنامه‏ریزان نظام آموزشی بتوانند از تجارب این کشور در نظام آموزشی خود بهره ببرند. طبعا روش پژوهش اسنادی و توصیفی خواهد بود.

تعلیم و تربیت به عنوان یک دانش و فن تخصصی که می‌تواند نقش بسزائی در پیشرفت ، توسعه و تحول جامعه و افراد آن داشته باشد، همواره مورد توجه جوامعه مختلف بوده است . در این زمینه مطالعات علمی متعددی صورت گرفته و تعلیم و تربیت از ابعاد مختلف : اهداف ، برنامه‌ها، راهبردها و شیوه‌های اجرائی، ویژگیهای مربیان و غیره مورد بررسی قرار گرفته است . بدیهی است در جامعه اسلامی ما، اهداف برنامه‌ها و شیوه‌های تربیتی باید متناسب با اهداف و برنامه‌های اسلامی، الهی باشد. برای شناخت تعلیم و تربیت اسلامی و اجرای آن، باید در منابع اسلامی بخصوص قرآن کریم و سیره انبیاء الهی تامل و مطالعه دقیق صورت گیرد. در قرآن کریم، قصص انبیا عظیم الشان بخش گسترده‌ای از آیات را تشکیل می‌دهد که در برگیرنده مفاهیم و رهنمودهای تربیتی بسیاری می باشد. در میان این قصص زندگی حضرت ابراهیم (ع) و حضرت موسی (ع) انتخاب گردید. زیرا قرآن کریم اهمیت زیادی به قصص این دو پیامبر الهی داده و در سوره‌های مختلف از آن‌ها یاد نموده‌است . آنان از پیامبران اولوالعزم بوده و شریعت گسترده‌ای داشته‌اند و علاوه بر این مشترکات و مختصاتی در سیره آنها وجود دارد که دلیل انتخاب ما به بعنوان منبع تحقیق در زمینه مسائل تربیتی بوده است . بنابراین هدف این تحقیق، دستیابی و تبیین بیشتر نکات و نشانه‌های تربیتی در زندگی حضرت ابراهیم (ع) و حضرت موسی (ع) می‌باشد. پس از بررسی زندگی آنها روشهای تربیتی چندی بدست آمد که مواردی از آن در ذیل ذکر می‌شود: رشد، نقد باورهای جامعه و رسیدن به خالق هستی، ملایمت در جریان تربیت ، برتری فکری مربی، بیدارسازی فطری، قلب سلیم، اعتلا به درجه یقین، استقامت ، حلم و بردباری، آینده‌نگری، توکل، محبت ، درد آشنایی، حیا و آزرم، یادآوری نعمتها، شرح صدر، رسایی سخن و غیره. این موارد و نکات با توجه به آیات دیگر قرآن کریم، احادیث پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) و با مراجعه به تفاسیر و کتب معتبر مورد بررسی قرار گرفته است .

استفاده از اندیشه های والای امام علی (ع)در تعلیم و تربیت موضوعی است که اگربیشتر مورد توجه دست اندرکاران تعلیم و تربیت قرار گیردمی تواند راهگشای بسیاری از مشکلات کنونی در تعلیم و تربیت نسل جدید جامعه باشد.از آنجا که اندیشه های مکاتب جدیداز جمله اگزیستانسیالیسم به طور وسیع و همه جانبه نسل امروزی را آماج تاثیرات خود قرار داده است، روشن ساختن نقاط اشتراک و تفاوتهای نظام تربیتی اسلام و اندیشه های امام علی (ع)با مکتب اگزیستانسیالیسم،موضوعی است که از سوی صاحبنظران عرصه تعلیم و تربیت چندان مورد توجه واقع نشده و این پژوهش در صدد مقایسه اندیشه های تربیتی امام علی(ع)با آرای تربیتی اندیشمندان مکتب اگزیستانسیالیسم می باشد.برای این منظور در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل مقایسه ای و رویکرد توصیفی تفسیری ،اهداف،محتوا و روشهای تربیتی مکاتب اسلام و اندیشه های امام علی(ع)،با مکتب اگزیستانسیالیسم مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته است.مطالعه حاضر در پاسخ به سوال اساسی به شرح زیر آمده است:سوال اصلی:نقاط افتراق و اشتراک اندیشه های امام علی(ع)و آرای تربیتی مکتب اگزیستانسیالیسم در چه مواردی است؟و سوالات فرعی نیز،این نقاط اشتراک و افتراق را در سطوح مختلف اهداف،محتوا و روشهای تربیتی مورد بررسی قرار می دهد.نتیجه این تحقیق نشان می دهد که در تعلیم و تربیت از نظر امام علی (ع)،که برگرفته از تعالیم الهی امام و اندیشه های ناب اسلامی است،به تمامی ابعاد تعلیم و تربیت توجه شده و به طور همه جانبه به مسائل پرداخته شده است،در حالی که نگاه مکاتب غربی و از جمله مکتب اگزیستانسیالیسم به مسائل نگاه تک بعدی و ناقص است.ونمی تواند پاسخگوی تمام نیازهای انسان باشد. ودر پایان نیز پیشنهاد شده است که با توجه بیشتر به اندیشه های امام علی(ع)سعی شود این اندیشه ها در محتوای درسی دوره های مختلف آموزشی گنجانده شود.

بیان موضوع: انسان دنیای امروز به لحاظ پیچیدگی های زندگی ، با چالش های فراوانی روبه روست که با گذشت زمان این چالش ها رو به فزونی است . هر یک از این بحران ها مشکلاتی را بر چگونگی زندگی افراد تحمیل می کند. در حال حاضر برای رویارویی با این مشکلات ، نیاز به تربیت انسان های متعهد به اصول و ارزش های دینی و آرمان های جامعه ، بیش از پیش ضرورت یافته ، و برنامه ریزی های خاص را می طلبد. هدف کلی : تبیینتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (ره) روش تحقیق : روش اجرای تحقیق تجزیه و تحلیل اسناد و مدارک بوده است . براساس داده های حاصل از منابع ، مستندات ، مدارک ، کتب و زندگینامه حضرت امام خمینی (ره) پاسخ سوالات تحقیق استخراج گردیده است. یافته ها : یافته های حاصل از این پژوهش نشان می دهند که : 1- مقوله تعلیم و تربیت و تز کیه نفس یکی از بنیادی ترین رویکرد های حضرت امام خمینی (ره) می باشد .2- عواملی همچون قرآن ،محیط تکوینی ، محیط خانوادگی،محیط آموزشی و محیط اجتماعی و اراده از عوامل موثر بر تعلیم و تربیت از دید گاه امام خمینی ( ره) هستند. 3- هدف آرمانی و نهایی تربیت از دید گاه امام (ره) این است که آدمی معتقد به مبداء و ساخته شود .4- روش های تربیتی از دیدگاه امام (ره) امروزه از بهترین روش ها برای تربیت در راستای پاکی و صداقت و حرکت در مسیر خدا و نیل به قله انسانیت است.5- از نظر امام (ره) معلمی شغل انبیاء است و مهم ترین وظیفه مربیان انسان سازی است.

این تحقیق مباحث تعلیم و تربیت از دیدگاه حضرت امام خمینی سلام الله علیه را مورد بررسی قرار می دهد. به این منظور به آثار باقی مانده از آن بزرگوار و مکتوبات برخی از یاران ایشان مراجعه نموده و مطالب مربوط به تعلیم و تربیت را مورد پژوهش قرار داده است. هدف کلی این تحقیق استفاده از نظرات حضرت امام خمینی سلام الله علیه در بهبود بخشیدن به امر تعلیم و تربیت جامعه می باشد. به منظور بررسی پیشینه پژوهش، تحقیق سیمای تعلیم و تربیت اسلامی در آئینه تفکرات امام خمینی رحمت الله علیه و تالیفات تعلیم و تعلم از دیدگاه شهید ثانی و امام خمینی (سلام الله علیه) و پرتوی از مبانی تربیتی - عرفانی حضرت امام خمینی قدس سره الشریف مورد بررسی قرار گرفته و خلاصه ای از نتایج و نقاط قوت و ضعف آنها ذکر گردیده است. پرسشهای تحقیق عبارتند از : 1- نظرات حضرت امام خمینی سلام الله علیه درباره تعلیم و تربیت انسان چیست ؟ 2- روشهای تعلیم و تربیت از نظر حضرت امام خمینی سلام الله علیه کدامند؟ وظیفه مربیان تعلیم و تربیت از نظر حضرت امام خمینی سلام الله علیه چیست؟ 4- مسئولیت مراکز تعلیم و تربیت از نظر حضرت امام خمینی سلام الله علیه چیست ؟

گفتمان کاوی به مثابه یک روش تحقیق در علوم مختلف انسانی در صدد بازگو کردن‌ و نشان‌ دادن‌ معانی‌ نهفته‌ در متن‌ است. در این روش محقق برآن‌ است که رابطه بین مولف، متن و خواننده را نشان دهد. با مطالعه بر روی زبان روشن می گردد که عوامل متعددی در شکل گیری پیام کلام موثرند، برخی از این عوامل درون متنی و برخی دیگر برون متنی است. این روش بر عوامل برون متنی تاکید ویژه ای دارد. مولفه های اصلی گفتمان کاوی عبارت اند از: تحلیل زبانی متن، بررسی انسجام متن، بررسی بافت متن، بررسی روابط بینامتنی، معنای مرکزی متن، و نگاه به کارکرد متن. گفتمان، معنا یا دال مرکزی نهفته در متن و گفتمان کاوی، مبتنی بر توجه هماهنگ به همه عوامل شکل دهنده پیام است. بر این اساس در پژوهش حاضر، از گفتمان کاوی به مثابه یک روش تحقیق برای دست یابی به موضوع تحقیق یا همان «گفتمان تربیتی امامت» در اندیشه شیعه، استفاده شده است.نظام تربیتى مجموعه گزاره‏ها و اندیشه‏هاى منظم و سازمان یافته درباره تربیت است. هریک از نظامهای تربیتی اهداف خاصی را مدنظر دارند و بر تئوری و شیوه عملکرد تربیتی ارائه شده توسط آنها، گفتمان خاصی حاکم است. سازوکارهای تربیت و اینکه چگونه تربیت پذیری رخ می دهد، نحوه برقراری ارتباط و چگونگی قرار گرفتن در معرض آن، از جمله موارد مهم قابل بررسی در هر گفتمان است. در این پژوهش تلاش شده، گفتمان تربیتی امامت، از متون حدیثی استخراج شود. این گفتمان در واقع روح حاکم بر کل سیره و شیوه های ائمه اطهار علیهم السلام است. گفتمان تربیتی امامت دارای چند واژه کلیدی و مفهوم اصلی است: الفبا و زبان تجلی این گفتمان «ولایت» است. کانون، منشأ، و هسته مرکزی تلألو این گفتمان «محبت امام به انسان ها» است. مولفه مرکزی و محوری این گفتمان که همه مولفه های تربیتی آن را دربرمی گیرد «خروج از ظلمات به نور» است؛ و روح و قانون حاکم بر این گفتمان که در تمام مولفه های تربیتی آن صادق است «حرکت ظاهر- باطن- ظاهر درونی شده» است. همچنین، گفتمان تربیتی امامت بر اساس مولفه های تشکیل دهنده آن، یک شبکه گفتمانی را تشکیل می دهد که اجزای آن به صورت پویا از جهات مختلف با هم مرتبط اند و تشابک دلالی دارند. پذیرش ولایت الهی سبب تحقق و نتیجه دادن تمام مولفه های تربیتی گفتمان امامت می گردد. بنابراین، باطن تمامی خوبیها ولایت الهی و باطن تمامی بدیها ولایت طاغوت است. نتیجه گفتمان تربیتی امامت، پرورش انسانی الهی است که نه در ظاهر می ماند و نه از آن عدول می کند، بلکه هم ظاهر را حفظ می کند و هم از آن به باطن گذر می کند. ایجاد تعادل در جامعه، اجرای عدالت و قدم نهادن در صراط مستقیم از اثرات تحققاین گفتمان است.

این پژوهش با هدف بررسیِ فلسفه تربیت معلم ازدیدگاه امام علی (ع) به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. ضرورت و اهمیت این پژوهش، در رابطه با ضرورت بازبینیِ فلسفه ی تربیت معلم کشور و اهمیت معلمانِ تربیت یافته در تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت معنا می شود. یافته ها بدین شرح است که امام علی (ع)، تعیینِ ضرورت معلم را از جانب پروردگار و بواسطه ماهیت انسان و نیازمندیِ او به هدایت الهی می داند. ایشان نظریه ای، در رابطه با چگونگی شکل گیری نظام تعلیم و تربیت، و مولفه های اصلیِ آن یعنی معلم، شاگرد و محتوا دارد، و بر جایگاه معلم به عنوانِ هدایت گرِ شاگرد و آغاز کننده جریانِ تعلیم و تربیت تاکید می ورزد. از این منظر و بر اساس جایگاه حساس معلم، چرایی تربیتِ او ضرورت پیدا کرده و نظامِ تعلیم و تربیت، بدون معلم های تربیت یافته ناقص می ماند و فلسفه وجودی خود را از دست می دهد. ایشان هدف تربیتِ معلم را تربیتِ انسانهایی متقی، و شیوه ی آن را با محوریت توحید و بر مبنای فطرت انسانی برنامه ریزی می کند. شرایط گزینش دانشجو-معلم ها و نیز محتوای آموزشی مناسب و صلاحیت های معلم های تربیت شده در متن پزوهش آمده است. برتری این پژوهش در مقایسه با سایر پژوهشهای حوزه تربیتِ معلم مبتنی بودنِ آن بر منابع و نظریه های اسلامی می باشد.

در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی مقایسه‌ای، اصل مسئولیت و دلالت‌های تربیتی آن، از دیدگاه مکاتب اگزیستالیسم و اسلام مورد بررسی قرار گرفت که در چهار بخش تنظیم شده است . در بخش اول کلیات و در بخش دوم و سوم به ترتیب دیدگاه مکیتب اگزیستانسیالیسم و اسلام در مورد انسان، آزادی و مسئولیت و دلالت‌های تربیتی اصل مسئولیت مورد بحث قرار گرفته و در بخش چهارم این دو دیدگاه نیز مقایسه شده است . بر اساس این پژوهش هر دو مکتب با دیدگاه‌های متفاوت انسان را موجودی آزاد، آگاه و مسئول دانسته‌اند که به صورت بالقوه در دنیا و در ارتباط با طبیعت و دیگران قرار دارد و در یک فرایند زمانی خود را می‌سازد. از دیدگاه اگزیستانسیالیسم، انسان در دنیای بهبوده، تنها به خود و انهاده شده است که باید خود مسئولیت خویش را به عهده گیرد و زندگی خود معنا دهد از این نظر، فرد بودن اساس مسئولیت پذیری است و فعالیتهای تعلیم و تربیت نیز به منظور پرورش فردیت ، یا به عبارت دیگر بات هدف فرد پروری انجام می‌پذیرد. اما از دیدگاه اسلام، انسان در دنیای هدفمند به عنوان جانشین خدا معرفی شده است که باید با استفاده از امکاناتی که در اختیار او گذاشته شده در راستای فطرت خداجوی خود حرکت نمود، خود را به کمال رساند. بنابراین انسان در مقابل خداوند متعال، مسئول اعمال خود و نعمت‌هایی است که در اختیار او قرار گرفته است . از این رو فعالیت‌های تربیتی به منظور پرورش روح ایمان به خدا یا به عبارت دیگر با هدف مومن پرورش روح ایمان به خدا، یا به عبار ت دیگر با هدف مومن پروری انجام می‌پذیرد.

نیاز بشر به تربیت امری است انکارناپذیر.لاکن تربیتی شایسته و درخور مقام خلیفه اللهی انسان است که مطابق با فطرت الهی او باشد تا از این راه به کمال وجودی خویش نایل آید. از اینرو موضوع تربیت تمام انبیا انسان است. این تحقیق در جهت اعتلای هدف یاد شده ضمن معرفی وارسته ترین انسانها یعنی انبیا ، به عنوان الگوهای به کمال رسیده، تمام سعی و تلاش را صرف این مهم داشته که علاوه بر ارائه مبانی و اصول تربیتی به عنوان دو مقوله مجزا از هم به بررسی سیره این مربیان بزرگ از طریق انطباق دادن با مبانی و اصول متناسب با هر سیره به طور جداگانه پرداخته است.

1- در فصل اول مطالب زیر مورد بحث قرار گرفت : در ابتدا گفتاری در مورد مباحث تربیتی آورده شد که بیان می گردد در هر فرآیند تربیتی چه مباحثی باید مورد توجه قرار گیرد. این مباحث، مورد توجه، عبارت بودند از : دیدگاهها ( در مورد خداوند تعالی، جهان، انسان) اهداف، محتوای، مراحل، روشها، امتحان، مدیریت، ثمره تربیت، بعد از بیان این مباحث به صورتهای مختلف تربیت، اشاره شد. سپس هدف و اهمیت پژوهش و دلایل انتخاب موضوع از نکات مورد بحث در این گفتار بود. 2- قسمتی دیگر از فصل مربوط به ادبیات تحقق بود که مروری داشت بر کارهای انجام شده در این زمینه، مانند پژوهش آقای فهری در کتاب تعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی و شهید ثانی و بررسی بعضی از مقالات منتشر شده دراین زمینه. 3- مفهوم تربیت و اهمیت تربیت مورد بحث قرار گرفت که در قسمت بررسی مفهوم تربیت، تعاریف متعددی از دیدگاههای مختلف آورده شد و سپس به دیدگاه حضرت امام اشاره گردید. در قسمت اهمیت تربیت، به اهمیت تربیت در ابعاد معنوی و روحی، علمی، عقلی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و حکومتی از دیدگاه حضرت امام پرداخته شد. 4- در فصل عوامل موثر بر تربیت عوامل زیر مورد بحث قرار گرفت : 1- عوامل فردی، از قبیل تقویت عزم و اراده محتوای مورد استفاده، تفکر و تذکر ، توکل به خدای متعال، امیدواری، ...2- عوامل زیر بنائی، مثل وجود مقدس حضرت حق، اعتقاد به مبدا و معاد، بعثت و امامت، اسلام، قرآن و حدیث، ادعیه. 3- عوامل سیاسی و حکومت 4- عوامل اجتماعی از قبیل (محیط، خانواده، مدرسه و معلم، دانشگاه و استاد). 5- فرهنگها و مکاتب و اجزاء فرهنگ مانند رادیو و تلویزیون، سینما، متفکران، کتاب. 6- عامل دفاعی و نظامی 7- ایام الله و شعائر مذهبی 8- حوزه های علمیه، روحانیت 9- بلا، امتحان، سختیها 10- نهادهای تادیبی