جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مثبت‌اندیشی، فرایند و کیفیت تاثیر آن بر ایجاد رضایت باطنی و آرامش در انسان، یکی از ضروری‌-ترین مباحث قابل طرح در حوزه اسلام و روان‌شناسی است. احساس آرامش، شادی و سلامتی در زندگی، در گرو نوع بینش فرد و تفسیر و شناخت او از رویدادها و واقعیت‌ها است. این پژوهش به روش تحلیلی-تطبیقی رویکرد مثبت‌اندیشی در متون اسلامی و مقایسه آن با روان‌شناسی مثبت‌گرا» را مورد توجه قرار داده است. مهم‌ترین نتایج تحقیق حاضر بیان می‌کند که به دلیل بهره‌مندی اسلام از مبانی هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و جهان‌شناختی و فقدان این مبانی در روان‌شناسی مثبت‌گرا، ابعاد مثبت‌اندیشی در متون اسلامی بسیار گسترده‌تر و عمیق‌تر از روانشناسی مثبت‌گراست. در متون‌ اسلامی اعتقاد به خداوند و صفات متعالی‌اش، از قوی‌ترین عوامل زمینه‌ساز توسعه خیرانگاری درانسان است. اما روان‌شناسی مثبت‌گرا با تاکید بر "انسان‌محوری" با سبک تفسیری اسنادیِ سطحی‌تر و‌ شکننده‌تر مواجه است.معنویت در روان‌شناسی مثبت‌گرا، به دلیل عدم تعریف عالی‌ترین هدف غایی و تنوع و فراوانی اهداف غیرمتشخص، از عمق و گستره کمتری در انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری نسبت به معنویت اسلامی برخوردار است. در متون اسلامی، تحقق عزت‌نفسِ انسان در توکل بر خداوند، با تعریف اعتماد ‌به‌ خود در روانشناسی مثبت‌گرا، قابل جمع نبوده و منافات دارد.

قرائت‌های مختلف قرآن از دیرباز یکی از مسائل مهمّ علوم قرآنی بوده است. اگرچه عموم اهل سنّت در توجیه تنوّع قرائت‌ها به احادیث نزول قرآن بر هفت حرف استناد کرده‌اند، نگره‌ای که در میان شیعیان به دیده قبول نگریسته شده آن است که قرآن بر یک حرف نازل شده و اختلاف خوانش‌ها امری بشری و ناشی از راویان است. برخی از دانشمندان امامی معاصر با تأکید بر این نگره و براساس خوانش مستقرّ امروزین در شرق جهان اسلام، روایت حفص از قرائت عاصم را همان قرائت رسول خدا (ص) دانسته‌اند. امّا این ادّعا به لحاظ تاریخی قابل اثبات نیست و روش علمی در برخورد با تنوّع خوانش‌های قرآن پذیرش فی الجمله آنها و سعی در ارائه ملاک‌هایی است که بتوان با آن خوانش اقرب به واقع را تعیین نمود. این روش در سنّت تفسیری معمول بوده و ما از همان ابتدا با ترجیح قرائتی بر قرائت‌های دیگر مواجه هستیم. ملاک‌هایی که در سنّت تفسیری به کار گرفته شده‌اند شامل موافقت بیشینه با رسم مصحف، اجماعات قرائی به خصوص قرائت عامّه، موافقت با قرائات منسوب به عبدالله بن مسعود و اُبَیّ بن کعب، دانش‌های زبانی عربی، روایات منقول از معصومین و صحابه، ترجیح مبتنی بر سیاق و ترجیح مبتنی بر فهم درایی بوده که از آیه مورد نظر ارائه می‌شده است.در این رساله ضمن بررسی میزان کارآیی هر یک از ملاک‌های فوق و ارائه نمونه‌هایی برای هر یک تلاش گردید از حوزه‌ها و نگره‌های دانش زبان‌شناسی در راستای توسعه ملاک‌های ترجیح قرائت کمک گرفته شود. ترجیح مبتنی بر پیوستگی سوره به مثابه یک متن واحد، ترجیح مبتنی بر هم‌نشینی واژگان در قرآن کریم و ترجیح سبک‌شناختی ملاک‌هایی بودند که در این راستا پیشنهاد و برای هر یک نمونه‌هایی ارائه گردید.در مجموع در این رساله 164 حرف از حروف قرائات مشهور مورد بررسی قرار گرفته و تلاش شده ظرفیت‌های بینا‌رشته‌ای در تفسیر قرآن کریم و ترجیح قرائی خصوصاً دانش‌های زبان‌شناسی متن و سبک‌شناسی معرّفی و به کار برده شود.