جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاصد شریعت اهداف و غایاتی است که شارع در تشریع خود لحاظ کرده است و اساساً احکام شرعی برای تحقق این غایات جعل‌شده است. با توجه به اهمیت موضوع و نقش مهمی که نگاه به مقاصد شارع در اجتهاد فقهی دارد شایسته است تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه صورت پذیرد تا ابعاد مسئله روشن‌تر و بحث از انسجام بیشتری برخوردار گردد. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی مبانی و روش‌های کشف مقاصد شریعت پرداخته و جایگاه آن را در فرایند استنباط حکم شرعی با نگاهی تطبیقی در مذاهب اسلامی تحقیق نموده است به این صورت که ابتدا مطالب مرتبط با موضوع از منابع مذاهب اسلامی جمع‌آوری‌شده و پس از تقسیم‌بندی آن‌ها، نظرات مختلف در ارتباط با هر مسئله با یکدیگر مقایسه شده و پس تحلیل و بررسی نظریه مختار انتخاب‌شده است. بررسی و تحلیل متون فقهی علمای مذاهب اسلامی نشان می‌دهد که مقاصد شریعت نقش مهمی در مسیر استنباط حکم شرعی، توسعه و کارایی فقه و اجتهاد و نیز تطبیق و اجرای احکام شرعی دارد. اگرچه مقاصد شریعت نمی‌تواند به‌عنوان سند حکم شرعی قرار گیرد لکن می‌تواند به‌عنوان یکی از مرجحات در باب تعارض روایات و تزاحم قرار گیرد. همچنین مقاصد می‌تواند در فهم و تفسیر نصوص و به‌عنوان معیاری برای سنجش متن روایات بکار گرفته شود و درنهایت مقاصد در اصدار حکم حکومتی، قاعده سازی، نظام سازی فقهی، جلوگیری از احتیاط های ناروا و تطبیق و اجرای احکام شرعی نقش بسزایی دارد.

ابومحجن ثقفی از شعرای مخضرمی است كه دو عصر جاهلی و اسلام را درك كرد و از باده نوشانی بود كه بدین خاطر بارها حد شرعی بر او اجرا شد و با شركت در فتوحات در زمان خلیفۀ دوم و جنگ قادسیه جهت گسترش دین اسلام در ایران، اشعاری در تفاخر به رشادت های خود و قبیله اش و رثاء همرزمانش سرود كه به اشعار فتوح شهرت یافته است.قطعه هایی كه از اشعار او به دست آمده(حدود100 بیت)شامل سروده های جنگی، تفاخرات قبیله ای و چند مرثیه، حكمت،حماسه و خصوصاً خمریات است كه باعث شهرتابو محجن شده است.قسمت بیشتر دیوان وی را، ادیب و لغت شناس قرن چهارم ابوهلال عسكری، شرح كرده است. در رسالۀ حاضر قصد آن داریم كه به بررسی و نقد شرح ابوهلال بر این دیوان بپردازیم و بدین منظور برای دستیابی به این هدف ابتدا زندگی نامۀ ابو محجن و نقش وی در پیروزی مسلمانان علیه ایرانیان در جنگ قادسیه، زیبایی شناسی فخریات و خمریات و سبك شاعری وی در دو عصر جاهلی و صدر اسلام به صورت مجزا و خصائص اشعار فتوح و تأثیردو عامل اساسی دین اسلام و خلق و خوی عمر بن خطاب بر مضامین خمریات وی مورد بررسی قرار گرفته و سپس تاریخچۀ تحول نقد عربی از عصر جاهلی، تا عباسی و شیوه های نقد عربی و معرفی ابوهلال عسکری ارائه گردیده و در نهایت شرح ابوهلال عسكری از دریچۀ نقد مورد بررسی قرار گرفته است.با بررسی و نقد این شرح در می یابیم كه شرح وی از زیبایی ها و نكات بلاغی و اطلاعات تاریخی و لغوی فراوانی برخوردار است كه در كمتر كتابی به آن بر می خوریم، هرچند دارای نقایص و اشتباهاتی است كه در حد امكان سعی شده، به اصلاح و تكمیل آن بپردازیم.