جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تعاریف متعددی که از فرهنگ ارائه شده، بیشتر در پی تعیین گستره فرهنگ در موضوعات مختلف بوده است.همین امر، کارکرد و اثربخشی فرهنگ را با تناقض مواجه کرده است. در این پژوهش، فرهنگ به معنای پذیرش هایهنجار یافته )باورهای ارزش یافته که با التزام عملی همراه است( مورد تلقی قرار گرفته. با این تعریف، کارکرد مشخص و اثربخش برای فرهنگ می توان تصور کرد. تا مدت ها پیش تصور می شد که توسعه تنها جنبه اقتصادی دارد، امّا باشکست کشورهای به ظاهر توسعه یافته، فقدان فرهنگ بیشتر احساس شد و کارکرد فرهنگ در مقوله توسعه مورد توجه قرار گرفت. از طرفی با قبول پذیرش های هنجار یافته برای توسعه، نقش دین در فرهنگ و فرهنگ ساز بودن آنمحسوس تر گشت. با نظریاتی که از سوی متفکران غرب در مورد توسعه مطرح گشت، نیاز به تعریف الگویی مناسب ازسوی اسلام بیشتر احساس گردید. جهان بینی حاکم بر غرب ایجاب می کرد که توسعه تنها بر پایه اقتصاد گردش کند و موضوعات دیگر تحت تأثیر اقتصاد قرار گیرند امّا جهان بینی مبتنی بر آموزه های اسلامی ایجاب می کند تا محدودهاندیشه ما منحصر به این دنیا نباشد و به طبع آن ملاک های توسعه نیز متفاوت با ملاک های توسعه بر مبنای نگرش غرب باشد. بر این اساس توسعه مد نظر اسلام از مولفه ایمان، تقوا، علم و اقتصاد تشکیل شده و محدوده دیدی به مراتبوسیع تر و کامل تر نسبت به توسعه غربی را در بر می گیرد

رفتار سیاسی نخبگان فرهنگی به لحاظ تأثیر و الگو سازی در جریان ها ی تاریخی حائز اهمیت فراوان است. با توجه به اینکه دوره اموی هم زمان با شکل گیری نحله ها و گروه های مختلف فرقه ای و سیاسی است، نخبگان فرهنگی با عملکرد خود به صورت مستقیم یا غیر مستقیم هدایت این گروه ها و در حقیقت جامعه را بر عهده داشتند. قابل ذکر است که نوع رفتار سیاسی نخبگان فرهنگی با حاکمیت سیاسی اموی با توجه به سه عامل علایق مذهبی، قومیت و منزلت اجتماعی سنجیده شده است و بر این اساس نخبگان فرهنگی در چهارسنخ موافق، مخالف، بی طرف و مذبذب دسته بندی شده اند.در پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- اکتشافی و دسته بندی و طبقه بندی اطلاعات به قصد سنخ شناسی نخبگان فرهنگی اقدام شده است. بر این اساس با استفاده از منابع تاریخی ، ادبی ، انساب و طبقات به استخراج اطلاعات و در نهایت با چالش داده ها به مقایسهو بررسی کمّی داده های آماری پرداخته شده است.با توجه به نتایج بدست آمده از پژوهش ،ادبیات همگام با علوم رایج این دوره( علوم اسلامی )رشد کرده و شاعران بار اصلی ادبیات را به دوش می کشیدند، بیشتر شاعران این دوره از قوم عدنانی و از طبقه متوسط جامعه بودند، این در حالی است که حضور کم رنگ موالی در عرصه شعر و شاعری و خطابه قابل تأمل است .اما از سو ی دیگر موالی پا به پای اعراب عدنانی و قحطانی در علوم اسلامی ( فقه ،حدیث،قرآن و تفسیر ) فعالیت می کردند و گاه نیز در این علوم پیشرو بودند، به طوری که بیشترین آمار را در چهار سنخ رفتاری به خود اختصاص دادند.