جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش در پی روشن نمودن سیر تحول معماری حمام های عمومی ایرانی- اسلامی از اوایل اسلام تا دوره سلجوقی است که برای این منظور در این پژوهش کارکردها و آداب و احکام حمام و استحمام بررسی شده است. نظافت و تطهیر از کارکردهای اصلی حمام هستند که هر دو عملی آیینی هستند و در اینجا بیشتر تطهیر مورد توجه است. از آنجا که مقوله‌ی تطهیر در بسیاری از فرهنگ ها بازنمود آیینی خود را دارد و به عقیده ی پژوهشگران آیین تطهیر جزو آیین های گذاردسته بندی می شود، می کوشیم در بررسی تاریخی خود در ایران نیز سیر تحولات این پدیده را از لحاظ آیینی با رویکردی پدیدارشناختی توضیح دهیم. آیین های گذار دارای سه مرحله کلی هستند: 1- مرگ نمادین 2- حالت جنینی 3- باززایش که در آداب استحمام نمود یافته است و آداب استحمام نیز دارای سه مرحله برهنگی، شستشو و غسل است. از آنجا که کالبد بنا در ارتباط با آداب استفاده از بنا است ساختار حمام‌های ایرانی- اسلامی نیز دارای ساختار سه گانه ی رختکن و سربینه، گرمخانه و خزینه است که همانا الگوی اساسی حمام های اسلامی است. در این پژوهش تاریخی، الگوی سه بخشی و تحولات آن آز آغاز اسلام تا دوران سلجوقی بررسی شده است. در دوران پیش از اسلام در ایران برای تطهیر و نظافت از آب استفاده نمی‌شده است و این بیشتر به خاطر تقدس آب و آیین های آناهیتا بوده است. حال آنکه در قرن دوم میلادی برخلاف ایران در امپراطوری روم گرمابه های وسیع و مجللی ساخته می شدند. چنین وضعی در امپراطوری بیزانس نیز ادامه داشته است و شواهد باستان شناسی نشان می دهد که تا ظهور اسلام نیز این گرمابه‌ها در سوریه وجود داشته است. به احتمال زیاد چنین حمام هایی مرجعی برای معماران اسلامی در اوایل اسلام بودند که با پایتخت قرار دادن دمشق توسط امویان این تاثیرپذیری پررنگ تر شد. با وجود اینکه از حمام های دوره عباسی تا دوره سلجوقی شواهد باستان شناسی زیادی بر جای نمانده است، ولی با استفاده از همین آثار محدود و نیز مستندات متنی روشن می شود حمام هایی که در این دوران ساخته شده اند نیز از الگوی سه بخشی پیروی می کنند. این پژوهش، پژوهشی تاریخی است و برای گردآوری داده های مورد نیاز از روش کتابخانه ای- ترکیبی استفاده شده است و از آنجا که داده های استفاده شده، داده‌هایی کیفی هستند از روش تجزیه و تحلیل کیفی برای بررسی الگوی سه بخشی مورد نظر در دوران مختلف استفاده شده است.

بهشت و جهنم، وعده و وعید پروردگار عادلند و گریزى از آن دو نیست. بهشت، نیکوترین مأواست و جاودانه ماندن در آن، بالاترین لذت است. به همین جهت، خلود در آن، براى هیچ‏کس نگران‏کننده نیست. اما لختى تأمل در عذاب طاقت‏فرساى جهنم، لرزه بر اندام انسان مى‏افکند. شاید، به طور ناخودآگاه، همین نکته باعث شده باشد که برخى اندیشمندان سترگ فلسفه و عرفان، جاودانه بودن عذاب را منکر شوند. نویسنده این نوشتار، بر مسأله خلود عذاب، تأکید مى‏کند و آن را مدلول صریح متون دینى مى‏داند.

فصل او کتاب به معرض جایگاه و بستر تاریخی آرای "پلنتینگا" اختصاص دارد. در فصل دوم دیدگاه الوین پلنتینگا تحلیل و بررسی شده است. در این فصل دیدگاه‌های وی به دو جنبه سلبی و ایجابی، تفکیک و هر یک جداگانه تشریح شده است. منظور از جنبه سلبی، نقدهایی است که پلنتینگا بر رویکردهای رایج در عرصه معرفت شناسی و فلسفه دین وارد ساخته و مرا از جنبه‌ ایجابی دیدگاه‌های خاص وی است که تحت عنوان کلی معرفت شناسی اصلاح گردیده است. فصل سوم به نقد ارزیابی نهایی دیدگاه پلنتینگاه اختصاص دارد. گفتنی است که "نخستین بار..... فیلسوف معاصر آمریکایی الوین پلنتینگا اصطلاح معرفت شناسی اصلاح شده را به کار بست. وی در سال 1980 با قرائت مقاله‌ای تحت عنوان "اعتراض پیروان سنت اصلاح شده به الهیات عقلی" در انجمن فیلسوفان کاتولیک این اصطلاح را به میان آورد. وجه تسمیه این اصطلاح، ارتباط آن را با شاخه اصلاح شده یا کالونیستی مسیحیت است و در واقع این معرفت‌شناسی تا حد زیادی از سنت کلامی و دعاوی معرفت شناختی "جان کالون" ملهم است....".