جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسأله پیوند اعضا، یکی از موضوعات مهم شرعی است که در زمان پیغمبر خدا(ص) و حتی فقهای سلف به شکل امروز مطرح نبود، اما با توجه به پیشرفت های علمی پزشکی و پیوند عمیقی که بین فقه اسلامی و امر سلامت انسان به وجود آمده است، حکم فقهیِ پیوند اعضا از دغدغه های بزرگ جوامع اسلامی قرار گرفته و فقهای معاصر با توجه به آیات و روایات و بررسی قواعد و متون فقهی برداشت های متفاوتی ارائه داده اند. برخی معتقد به عدم جواز پیوند اعضا بوده و بعضی دیگر، طبق برداشت های اجتهادی خود با نوعی محدودیت و رعایت شرایطی، آن را جایز می دانند. البته جواز و عدم جواز آن به یک مذهب اختصاص ندارد. با توجه به گستردگی بحث، در این مقاله سعی بر آن است تا با استفاده از تجربه های دیگران و گردآوری نظریه های پراکنده، دیدگاه های کلی فقهای مذاهب خمسه جمع آوری شود. البته نمی توان ادعا کرد که همه مطلب، همین است و یا این که، این مقاله مکمل تحقیق دیگران است.

هدف از این پایان نامه ارائه دستاوردهای علمای قرآن راجع به تکرار - اثبات عدم بیهودگی تکرار در آیات قرآن کریم و بیان وجه جدیدی از بلاغت قرآن کریم در ارتباط با تکرار آیات است لذا سعی در پاسخ یابی به سوال انواع گوناگون تکرار درقرآن چیست و علل اساسی این تکرار کدام است را دارد . براساس فرضیه تحقیق گونه های تکرار در قرآن کریم ، اعم از تکرار آیه یا تکرار تعابیر ( تکرار لفظی یا معنوی ) هر یک به گونه ای ناظر به صنعت بلاغی است و علل اصلی تکرار در راستای هدایت ، تعلیم و تزکیه انسانها است . تحقیق حاضر مه به روش کتابخانه ای انجام یافته مشتمل بر سه فصل است فصل اول با بیان کلیات ، تاثیر تکرار بر نفس از نظر روانشناسی ، تاثیر تکرار بر انفعالات ، و تاثیر تکرار بر افعال به پایان می رسد فصل دوم تکرار پذیری آیات و انواع تقسیم بندی تکرار در قالبهای فنی و بلاغی و تکرار آیه در یک سوره یا چند سوره صورت گرفته است بررسی گردیده است و در فصل سوم تبیین حکمت تکرار الفاظ و مضامین قرآن کریم از دیدگاه علمای علوم قرآنی و نقد بیان هریک مورد بررسی واقع شده است و در پایان فصل مبحث جدیدی از اعجاز عددی و صوتی آیات مورد بحث و گفتگو قرار گرفته است براساس نتایج حاصل از تحقیق تکرار موجود در قرآن تنها تکرار شکل است نه محتوی زیرا هر مورد تکرار در راستای هدف همان سوره است و تکرار شکل خود بیانگر نوعی دیگر از وجوه اعجاز قرآن است .

در میان عالمان امامی مذهب کسانی بوده اند که به طبرسی شهرت داشته اند. برخی از محققان بر این نظرند که واژه طبرسی را باید به فتح طاء و سکون باء خواند، زیرا این واژه نسبت به طَبرِس را إفاده میکند که معرب تفرش، شهری بین کاشان و اصفهان است و نباید آن را منسوب به طبرستان دانست، چراکه منسوب به طبرستان، طبری و یا طبرستانی است. در مقابل محققان دیگری براساس منابع جغرافیایی و تاریخی و قواعد ساخت واژه نشان داده اند که طبرسی را باید به فتح طاء و باء خواند؛ زیرا نسبت به طبرستان را افاده میکند و در واقع نسبت صحیح آن است

شناخت سعادت و کمال مطلق انسان بستگی به شناخت حقیقت او دارد که سبب شناخت خدای متعال و پیامبران الهی می شود و نیز اثبات معاد و شناسایی فضیلت های اخلاقی و مسائل اجتماعی ارتباط مستقیم با شناخت انسان دارد. اهمال در شناخت انسان و جهل و نادانی یکی از اسباب مهم گمراهی ها، سرکشی ها و فرورفتن در مفاسد و رذایل اخلاقی می شود. از این رو، اسلام به شناخت انسان اهمیت بسزایی داده است تا جایی که شناخت انسان را سبب هدایت حقیقی دانسته و آن را بهترین شناخت ها معرفی کرده است. از قرآن استفاده می شود که اولین انسان از خاک و گل و زمین و سپس نسل او از نطفه و علقه و پس از آن از مضغه آفریده شده است . اختلاف ابتدایی در آیات مربوط به خلقت انسان ناظر به مراحل خلقت بشر است. آفرینش کنونی انسان به حضرت آدم علیه السلام و حوا منتهی می شود و دلیل یقین و جزمی نداریم که بشر تکامل یافته از حیوانات باشد، بلکه ظاهرآیات قرآن خلاف آن را اثبات می کند. قرآن کریم برای اسنان غیر از بدی مادی به خلقت دیگری نیز معتقد است که گاهی از آن به روح و گاهی به خلق دیگری تعبیر می کند. مهم ترین دلیل برای اثبات روح آن است که انسان حقیقتی دارد و از آن به کلمه« من» در تمام عمر نام می برد که همیشه ثابت و تغییر ناپذیر است و چیزی به آن اضافه و یا از آن کاسته نمی شود اگر چه بدن انسان ضعیف و لاغر یا قوی و چاق گردد ودچار تحولات شود و نیز نسبت دادن افعال گوناگون اعضای بدن به یک حقیقت دلیل دیگری برای اثبات روح است. انسان دارای دو جنبه مادی و معنوی است و با اصل و زیربنا قراردادن هر کدام ناگزیر جنبه دیگر فرع آن خواهد شد. بنا به اصیل دانستن جنبه حیوانی ، بین انسان و حیوان تفاوتی وجود ندارد و هیچ دید و نگرش بی طرفانه نخواهد بود و هر دیدی یک گرایش خاص مادی را منعکس می کند. بنا به اصالت معنویت و انسانیت، سیر تکامل انسان از حیوانیت آغاز و به سوی کمال انسانیت ختم می یابد. قرآن به بهترین شکل ممکن درباره انسان سخن گفته ، و واقعیت های مربوط به او را بیان کرده است. قرآن در زمینه بیان واقعیت های مربوط به انسان، او را با عالیترین تعبیر ستوده است و بعنوان خلیفه الله معرفی کرده است. شواهد موجود نشان می دهد که مراد از خلافت، جانشینی خدا در زمین می باشد. از جمله اینکه وقتی فرشتگان از خداوند تقاضای این مقام را کرده بودند آن را رد کرده و آنان را شایسته این مقام ندانسته است. این می رساند که خلافت مورد نظر؛ مقام و منصب بسیار ارزشمند و مهمی است که حتی فرشتگان مقرب الهی سزاوار آن نیستند. از آیه های قرآن بر می آید که مقام خلافت و جانشینی خدا مخصوص حضرت آدم علیه السلام نبوده، بلکه هرکس از فرزندان که شایستگی های لازم روحی و اخلاقی را دارا باشد و یا آن را به دست آورد سزاوار این منزلت بزرگ الهی نیز خواهد بود. از جمله منزلتهای دیگر ممتاز انسان که او را سزاوار مسجود فرشتگان الهی کرده است، دمیده شدن روح خدایی در اوست. روحی که خداوند با نسبت دادن آن به خود، بدان شرافت و قداست بسیار زیادی بخشیده. قرآن علاوه بر امتیازهایی که برای نوع آدم ذکر می کند. امتیازهای دیگری را تحت عنوان « کرامت تکوینی» برای انسان خاطر نشان می سازد و نیز اضافه می کند که انسان ها می تواند با باروری استعدادها و شکوفا ساختن قابلیت های ذاتی خویش، به کرامت ها و فضیلت های بالاتری دست یابند. کرامت انسان، یعنی برخورداری از موهبتی خاص(عقل) که دیگر موجودات مادی فاقد آن هستند و در فضیلت انسان یعنی برخورداری بیشتر او از موهبت هایی که به سایر موجودات مادی نیز داده شده است. بزرگترین و عمده ترین ویژگی انسان ، همانا عقل و اراده و اختیار اوست. عقل ، موجب شکوفا شدن استعدادهای انسانی و سبب گسترش علوم و معارف بلند انسانی الهی می شود، اراده و اختیار را ، کمال و رشد و تعالی نامحدود را برای انسان هموار می سازد. انسان با برخورداری از حس کنجکاوی پژوهشگری، پیوسته سؤالهایی را در زمینه های مختلف طرح ساخته، و می کوشد تا مجهولات مربوط به معمای وجود خویش و موجودات اطرافش را حل کند. از میان انبوه سؤالات عبارتند از: از کجا آمده ایم؟ برای چه آمده ایم؟ و به کجا خواهیم رفت؟ مبانی فکری، عقیدتی افراد و گروهها برخاسته از جهان بینی خاصی است که در پاسخگویی به این سؤالات تاثیر مستقیم دارد با توجه به اینکه جهان بینی ها متفاوت و گاه متضاداست بناچار پاسخ به این پرسش ها نیز متفاوت خواهد بود. بررسی ها نشان می دهد تنها جهان بینی ای که می تواند به این سؤالات پاسخ درست بدهد، آن جهان بینی است که به وجود مبدئی باشعور بنام « خدا» گواهی می دهد . این جهان بینی توحیدی است، زیرا با تکیه بر فطرت پاک و اصیل انسانی درصدد رفع نیازهای فطری انسان بر می آید، و می تواند تفسیر درست و منطقی از جهان هستی و هدف آفرینش انسان ارائه دهد.

یکی از روشهای موثر برای تربیت افراد جامعه و هدایت بسوی رشد و کمال از طریق بررسی راههای سعادت به لحاظ تئوری و بررسی نمونه ها و الگوهای عینی آن خواهد بود که در این تحقیق از مراتب رشد بررسی جایگاه مومن ممتحن می باشد. روش پژوهش بررسی آیه سوم سوره حجرات که این عنوان در آن مطرح شده است و تفاسیری که پیرامون این آیه که علما تفسیر بیان نموده اند و روایات معصومین ( ع ) که در این خصوص بیان شده است. طرح پژوهش بررسی مفردات آیه و توجه به تفاسیر موجود در خصوص این آیه و ویژگیهای این رتبه ایمانی در روایات و تاثیرات برخورداری از این مراتبه که تحمل حدیث صعب مستصعب می باشد و بیان مصادیق مومن ممتحن و محتوای حدیث صعب مستصعب. نتایج نشان میدهد که مومن ممتحن از لحاظ وجودی سازگاری در خلقیت و طینت با اهل البیت ( ع ) داشته و نسبت به ولایت و حجیت آنان اقرار نموده و این موقعیت باعث رشد و ترقی آنان با رعایت احکام و دستورات آن بزرگواره که در راستای دین مبین اسلام است می گردد.

موضوع انسان از دیدگاه های مختلفی قابل بررسی و تحقیق است. بدیهی است که هر یک از این دیدگاه ها، محدوده خاصّی را جهت مطالعه و تحقیق انسان در معرض قضاوت می گذارد، که با محدوده های دیگر مطالعه کاملاً متفاوت است؛ با عنایت به گستردگی موضوع انسان در صحنه حیات شگفت انگیزش ، میدان مطالعه ای را که ما انتخاب کردیم، مطالعه و بررسی زوایایی از حیات انسان از دیدگاه آخرین کتاب آسمانی است. لازم به توضیح است که نویسندگان این رساله به هیچ وجه ادّعای بررسی همه جانبه و کامل را نمی توانند داشته باشند و با عنایت به بضاعت مزجاة تألیفات بشری تحقیقات خویش را با توکّل به خداوند متعال آغاز نموده اند و امیدوارند که در این زمینه در محدوده توان مطالعاتی خویش از عهده بحث برآمده باشند. این نوشتار متشکّل از یک مقدمه و هشت بخش می باشد. بخش اول: با عنوان « کلیات»، که شامل تعریف و تبیین ، ضرورت و اهمیت ، پیشینه موضوع، سؤالات اصلی و فرعی و واژگان کلیدی می باشد. بخش دوم: عبارت است از « انسان شناسی» که شامل دو قسمت می باشد؛ لفظ یا واژه انسان و اهمیت انسان شناسی. بخش سوم: با عنوان « انسان و مسئله شناخت»، شامل دو فصل می باشد: فصل اول به توضیحی پیرامون ارزش و امکان شناخت می پردازد. فصل دوم چگونگی رسیدن به شناخت که در آن راه های شناخت، وسایل و ابزار شناخت و موانع شناخت توضیح داده می شود. بخش چهارم: نگاهی است به « آفرینش انسان» که شامل چهار فصل می باشد: فصل اول با عنوان دانشمندان و مسئله آفرینش انسان و فصل دوم نظر قرآن درباره ی آفرینش انسان می باشد که درآن به مراحل آفرینش آدم هم اشاره شده است. فصل سوم با عنوان « خلقی دیگر « وأنشأناهُ خلقاً آخر»» به مسئله ی روح می پردازد. فصل چهارم: به فلسفه ی آفرینش انسان پرداخته است که عبارتند از: عبادت، رحمت بر بندگان؛ خلافت وجانشینی؛ آزمایش انسان، معاد. بخش پنجم: در این بخش به « شناسایی فطرت انسان» پرداخته شده است که شامل دو فصل می باشد. فصل اول، با عنوان فطرت چیست؟ فصل دوم با عنوان بررسی سرشت(فطرت) انسان، شامل زیرفصل های: صفات فطری و نیروهای سائق می باشد که عبارتند از: نفس لوّامه و نفس امّاره وشئونات آن . بخش ششم: با عنوان « ارزش و مقام انسان» شامل دو فصل می باشد که فصل اول، به ملاک برتری انسان در قرآن می پردازد و فصل دوم با عنوان « کدامیک برترند؟» به این موارد می پردازد: کدامیک برترند انسان یا ملائکه؟ ، ملاک برتری انسان ها بر یکدیگر و اینکه ملاک برتری، جنسیت نیست و تقوا ملاک برتری انسان است. بخش هفتم: «رشد و تکامل انسان» نام دارد و دارای سه فصل می باشد : فصل اول، عوامل رشد و تکامل انسان و فصل دوم، موانع رشد و تکامل و فصل سوم، راه و مسیر رشد. بخش هشتم: با عنوان«سرانجام انسان» به بررسی مسئله معاد و چگونگی بازگشت انسان به سوی خدا پرداخته است و شامل شش فصل می باشد. فصل اول، اهمیت بحث معاد ، فصل دوم، انسان و مسئله مرگ ، فصل سوم به سکرات مرگ و شداید جان دادن پرداخته است ، فصل چهارم وارد مسائل عالم برزخ می شود. فصل پنجم « قیامت و مباحث آن» و فصل ششم: نگاهی است گذرا به بهشت و دوزخ . در پی دست یافتن به اهداف فوق الذکر، بسیار تلاش شد تا حدامکان از مطالبی صحیح و از منابع دست اول در زمینه های موردنظر استفاده گردد، و چون این تحقیق قرآنی است، بیشتر از منابع تفسیری استفاده شده مانند: تفسیر تبیان، مجمع البیان فی تفسیرالقران، المیران، روض الجنان و روح الجنان، نورالثقلین، برهان و... . همچنین از منابع تحقیقی دیگری هم در این زمینه استفاده شده است مانند: انسان کامل از شهید مطهری، انسان در افق قرآن از علامه جعفری، انسان از آغاز تا انجام علامه طباطبایی و... . همچنین برای بیان احادیث از کتب اصول کافی، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، سفینة البحار، علل الشرائع و... کمک گرفته شده است. در این نوشتار سعی براین شد که در حد توان مجموعه ای جمع آوری شود که شامل مسائل کلی مربوط به نوع انسان در قرآن باشد، تا بدین وسیله به نتایج زیر دست یابیم: 1-آشنایی اجمالی با واژه ی انسان و اهمیت انسان شناسی. 2-آشنایی با مسئله شناخت در انسان 3- آشنایی با آفرینش انسان در قرآن اعم از جسم وروح 4- آشنایی با فلسفه آفرینش انسان 5- آشنایی با سرشت و فطرت انسان 6- آشنایی با ارزش و مقام انسان در جهان خلقت 7- آشنایی با عوامل و موانع رشد و کمال انسان 8- آشنایی با سرانجام انسان واژگان کلیدی: انسان – آفرینش – فطرت- خلافت- کرامت- رشد- کمال- روح – معاد

پرسش اساسی این مقاله آن است که آیا در تمدن ایران و اسلام مفهوم فناوری و یا چیزی شبیه به آن مطرح بوده است یا خیر؟ پاسخ این تحقیق مثبت است و فرضیه نگارنده بر آن است که فارابی برای اولین بار مفهوم فناوری را به صورت علمی مطرح کرده و پیرامون آن نظریه پردازی کرده است. در این مقاله تعاریف فناوری مطرح و سپس از رابطه علم و فناوری سخن خواهد رفت و آنگاه به شرح بیان فارابی از علم حیل و نتایج حاصل از آن پرداخته میشود. همچنین بر این نکته تأکید می شود که با توجه به تعریف و توصیف فارابی از علم حیل، نزدیکترین معادل جدیدِ این مفهوم، فناوری است. در پایان به مفهوم علل اربعه در اجسام مصنوعی توجه می شود که بخشی از فلسفه فناوری جدید است. برخلاف ادبیات جدید فناوری که هایدگر را نخستین فردی میداند که علل اربعه ارسطویی را در مفهوم فناوری به کار گرفت، نشان داده شده است که فارابی قرن ها پیش از علل اربعه در اجسام مصنوعی سخن گفته است.

این پایان نامه ویژگی های مهم جامعه عصر حکومت امام مهدی را با تکیه بر آیات و روایات بررسی کرده و شامل سه بخش است: در بخش اول مفاهیم و مصطلحاتی مانند جامعه، حکومت و جامعه جهانی تعریف شده و تحت عنوان مبانی نظری از جامعه آرمانی افلاطون و مبانی نظری حکومت واحد جهانی و جز آنها بحث شده است. در بخش دوم ویژگی های اعتقادی، اقتصادی، فرهنگی، قضایی و امنیت جامعه امام زمانی بیان شده است. در بخش پایانی مباحث بخش قبل جمع بندی و نتیجه گیری شده است

موضوع انسان از دیدگاه های مختلفی قابل بررسی و تحقیق است. بدیهی است که هر یک از این دیدگاه ها، محدوده خاصّی را جهت مطالعه و تحقیق انسان در معرض قضاوت می گذارد، که با محدوده های دیگر مطالعه کاملاً متفاوت است؛ با عنایت به گستردگی موضوع انسان در صحنه حیات شگفت انگیزش ، میدان مطالعه ای را که ما انتخاب کردیم، مطالعه و بررسی زوایایی از حیات انسان از دیدگاه آخرین کتاب آسمانی است. لازم به توضیح است که نویسندگان این رساله به هیچ وجه ادّعای بررسی همه جانبه و کامل را نمی توانند داشته باشند و با عنایت به بضاعت مزجاة تألیفات بشری تحقیقات خویش را با توکّل به خداوند متعال آغاز نموده اند و امیدوارند که در این زمینه در محدوده توان مطالعاتی خویش از عهده بحث برآمده باشند. این نوشتار متشکّل از یک مقدمه و هشت بخش می باشد. بخش اول: با عنوان « کلیات»، که شامل تعریف و تبیین ، ضرورت و اهمیت ، پیشینه موضوع، سؤالات اصلی و فرعی و واژگان کلیدی می باشد. بخش دوم: عبارت است از « انسان شناسی» که شامل دو قسمت می باشد؛ لفظ یا واژه انسان و اهمیت انسان شناسی. بخش سوم: با عنوان « انسان و مسئله شناخت»، شامل دو فصل می باشد: فصل اول به توضیحی پیرامون ارزش و امکان شناخت می پردازد. فصل دوم چگونگی رسیدن به شناخت که در آن راه های شناخت، وسایل و ابزار شناخت و موانع شناخت توضیح داده می شود. بخش چهارم: نگاهی است به « آفرینش انسان» که شامل چهار فصل می باشد: فصل اول با عنوان دانشمندان و مسئله آفرینش انسان و فصل دوم نظر قرآن درباره ی آفرینش انسان می باشد که درآن به مراحل آفرینش آدم هم اشاره شده است. فصل سوم با عنوان « خلقی دیگر « وأنشأناهُ خلقاً آخر»» به مسئله ی روح می پردازد. فصل چهارم: به فلسفه ی آفرینش انسان پرداخته است که عبارتند از: عبادت، رحمت بر بندگان؛ خلافت وجانشینی؛ آزمایش انسان، معاد. بخش پنجم: در این بخش به « شناسایی فطرت انسان» پرداخته شده است که شامل دو فصل می باشد. فصل اول، با عنوان فطرت چیست؟ فصل دوم با عنوان بررسی سرشت(فطرت) انسان، شامل زیرفصل های: صفات فطری و نیروهای سائق می باشد که عبارتند از: نفس لوّامه و نفس امّاره وشئونات آن . بخش ششم: با عنوان « ارزش و مقام انسان» شامل دو فصل می باشد که فصل اول، به ملاک برتری انسان در قرآن می پردازد و فصل دوم با عنوان « کدامیک برترند؟» به این موارد می پردازد: کدامیک برترند انسان یا ملائکه؟ ، ملاک برتری انسان ها بر یکدیگر و اینکه ملاک برتری، جنسیت نیست و تقوا ملاک برتری انسان است. بخش هفتم: «رشد و تکامل انسان» نام دارد و دارای سه فصل می باشد : فصل اول، عوامل رشد و تکامل انسان و فصل دوم، موانع رشد و تکامل و فصل سوم، راه و مسیر رشد. بخش هشتم: با عنوان«سرانجام انسان» به بررسی مسئله معاد و چگونگی بازگشت انسان به سوی خدا پرداخته است و شامل شش فصل می باشد. فصل اول، اهمیت بحث معاد ، فصل دوم، انسان و مسئله مرگ ، فصل سوم به سکرات مرگ و شداید جان دادن پرداخته است ، فصل چهارم وارد مسائل عالم برزخ می شود. فصل پنجم « قیامت و مباحث آن» و فصل ششم: نگاهی است گذرا به بهشت و دوزخ . در پی دست یافتن به اهداف فوق الذکر، بسیار تلاش شد تا حدامکان از مطالبی صحیح و از منابع دست اول در زمینه های موردنظر استفاده گردد، و چون این تحقیق قرآنی است، بیشتر از منابع تفسیری استفاده شده مانند: تفسیر تبیان، مجمع البیان فی تفسیرالقران، المیران، روض الجنان و روح الجنان، نورالثقلین، برهان و... . همچنین از منابع تحقیقی دیگری هم در این زمینه استفاده شده است مانند: انسان کامل از شهید مطهری، انسان در افق قرآن از علامه جعفری، انسان از آغاز تا انجام علامه طباطبایی و... . همچنین برای بیان احادیث از کتب اصول کافی، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، سفینة البحار، علل الشرائع و... کمک گرفته شده است. در این نوشتار سعی براین شد که در حد توان مجموعه ای جمع آوری شود که شامل مسائل کلی مربوط به نوع انسان در قرآن باشد، تا بدین وسیله به نتایج زیر دست یابیم: 1-آشنایی اجمالی با واژه ی انسان و اهمیت انسان شناسی. 2-آشنایی با مسئله شناخت در انسان 3- آشنایی با آفرینش انسان در قرآن اعم از جسم وروح 4- آشنایی با فلسفه آفرینش انسان 5- آشنایی با سرشت و فطرت انسان 6- آشنایی با ارزش و مقام انسان در جهان خلقت 7- آشنایی با عوامل و موانع رشد و کمال انسان 8- آشنایی با سرانجام انسان واژگان کلیدی: انسان – آفرینش – فطرت- خلافت- کرامت- رشد- کمال- روح – معاد

این مقاله به منظور درک ریشه های گرایش شیعۀ امامیه به عقل گرایی اعتزالی به بررسی علل گرایش دو متکلّم بزرگ امامیّه شیخ مفید و سید مرتضی علم الهدی - پیشوایان امامی سدۀ چهارم هجری ـ به عقل گرایی اعتزالی می پردازد. هر چند گرایش شیعه امامیّه به عقل گرایی اعتزالی با مجادلات فراوان همراه بود اما سرانجام این گرایش در قرن چهارم هجری در سایۀ حکومت و حمایت آل بویه به وسیلۀ این دو متکلم به ثمر نشست. برای این پیوند عواملی همچون غیبت امام مهدی (عج)، نیاز جامعۀ امامیّه به دانش کلامی نظام مند در جهت بقای خود، همگرایی سیاسی میان شیعه و معتزله، سازگاری فکری سیدمرتضی و شیخ مفید با مبانی اعتزالی و البته پیوندهای کلامی و تاریخی میان این دو فرقه که سابقۀ آن به پیش از سدۀ یاد شده میرسیده است، مطرح می شود.