جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫چکيده : تحقيق حاضر با مراجعه به آيات قرآن کريم، سير حرکت تکاملي تاريخ و فرجام جهان را بررسيده و برخي ديدگاه‌هاي مبني بر شاخصه‌هاي حرکت تاريخ و پايان آن با توجه به آموزه‌هاي مهدويت نزد شيعيان را نقد مي‌کند. نويسنده نوشتار خود را در دو بخش سامان داده است. در بخش اول نخست کلياتي درباره مفهوم فرجام، تاريخ، فرجام شناسي، آينده نگري و آينده پژوهي ارائه کرده و آراي کلي اديان در باره نگرش مثبت و منفي به آينده جهان را بررسي مي‌نمايد. نگارنده در اين زمينه با اشاره به ديدگاه اديان باستان و اديان ابراهيمي (يهود، مسيحيت و اسلام) نسبت به آينده جهان، آن‌ها را مقايسه کرده است. وي در بخش دوم تحليل‌هاي مختلف از حرکت تاريخ و آينده آن و فرجام شناسي از منظر قرآن کريم و مباني آن را شرح مي‌دهد. او اراده الهي به عنوان محرک تاريخ، تکامل تاريخ، قانونمندي جامعه و تاريخ، سنت‌هاي حاکم بر جامعه و تاريخ، نقش انسان در تغيير آينده تاريخ و ظهور حضرت مهدي به عنوان محور اصلي تغييرات در آينده تاريخ را پيش فرض‌هاي فرجام شناسي در قرآن قلمداد کرده و بر اساس آن‌ها نگاهي تطبيقي به آينده‌نگري در قرآن و نظريات معاصر افکنده است. نويسنده بر همين اساس به تصوير جامعه آرماني مهدوي به عنوان آينده تاريخ در قرآن اشاره کرده و نظريه‌هاي مکتب‌هاي ليبرالي و غربي درباره آينده جهان به ويژه ديدگاه فرانسيس فوکوياما را ارزيابي مي‌کند. وي امتيازهاي فرجام شناسي قرآن بر ساير تئوري‌هاي فرجام شناسي مادي مانند خدامحوري بودن، فطرت گرايي، حرکت آفريني تاريخ، جامع نگري، فردپذيري حرکت تاريخ و آرمان گرايي را بررسيده و توجه به عنصر رهبري و مردمي بودن حرکت تاريخ را نيز از ويژگي‌هاي فرجام شناسي قرآن برمي‌شمارد.

‫چکيده : نوشتار حاضر، از منظري قرآني به تشريح برخي صفات و سجاياي اخلاقي ذاتي و نفسي درسه مرتبه الهي، نبوي و انساني مي‌پردازد و نمونه‌هايي از فضايل اخلاقي ذکر شده در قرآن براي پيامبر اسلام و ساير انبيا و انسان‌هاي صالح به عنوان نمونه و الگوي ديگران را شرح مي‌دهد. نويسنده مي‌کوشد در چهار فصل ابعاد تربيتي سجاياي اخلاقي ذکر شده در قرآن کريم را تجزيه و تحليل کند. وي در مقدمه به بررسي مفهوم لغوي و اصطلاحي مُثل پرداخته و از دو منظر مادي و الهي به آن‌ها نگريسته است. در فصل اول برخي اسما و صفات الهي مانند عليم، غني، هادي، رحمان و کرم را از لحاظ لغوي، اصطلاحي، قرآني و روايي معنا کرده و به همين مناسبت به تشريح مفهوم علم، فرق بين علم خدا با علم بندگان، فرق بين غناي الهي و غناي انسان‌ها، انواع هدايت، هدايت فطري و آثار هدايت براي انسان، مفهوم رحمت الهي، مصداق رحمانيت خداوند در دنيا و آخرت، معناي کريم براي خدا و فرق بين کرم خدا و کرم بندگان خدا مي‌پردازد. فصل دوم به پاره‌اي صفات مخصوص پيامبر اسلام(ص) که در قرآن کريم به آن‌ها اشاره شد، همچون: يقين، صبر، استقامت، اخلاص و حکمت و... اختصاص دارد، که در اين زمينه نيز نگارنده به بحث درباره انواع يقين، درجات يقين، آثار يقين در انبياي الهي، اقسام صبر، اهميت صبر در زندگي انسان، درجات استقامت، آثار استقامت در حيات ايماني افراد، حقيقت اخلاص، شروط اخلاص و آثار حکمت در زندگي انسان پرداخته است. در فصل سوم بعضي فضايل اخلاقي ذکر شده در کتاب خدا، مانند وفا به عهد، مساوات بين مردم، ايثار، اعتماد به حق و... همراه با مفهوم لغوي، اصطلاحي و قرآني آن‌ها را مي‌خوانيم. در فصل چهارم نيز برخي فضيلت‌هاي اخلاقي مذکور، بر انبيا و اولياي الهي تطبيق شده و ديدگاه قرآن کريم درباره اوصاف اخلاقي پيامبران بيان گرديده است.