جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در زبان عربی کلمتی وجود دارند که دلالت بر دو معنای متضاد می¬کنند. لغت شناسان در بررسی¬های خود، تعداد آنها را میان «چهارصد کلمه» در کتب قدیم تا «بیست و دو کلمه» در کتب جدید، متغیر دانسته¬اند. که این تفاوت در تعداد به تفاوت دیدگاه لغت¬شناسان درباره¬ی وجود چنین کلماتی در زبان عرب باز می¬گردد. برخی از محققان از قدما و متأخران از وجود این کلمات در زبان عرب دفاع کرده¬اند و برخی دیگر درصدد انکار تام این کلمات و یا تنگ کردن دایره آنها بر آمده¬اند. محققان تلاش می¬کنند پیدایش این کلمات در زبان عربی را به عامل یا عواملی بازگردانند که دوزاده عامل عامل را در پیدایش چنین کلماتی قابل بررسی است. به نظر می¬رسد که بر اساسنظرات محققان و به ویژه متأخران بهتوان تعدا قابل توجهی از این کلمات را از دابره کلمات اضداد خارج نمود و به تبع آن، وجود آنها در قرآن کریم را نیز رد کرد. از بررسی تفسیر نود و یک واژه از این کلمات که در قرآن کریم استعمال شده¬اند- بر اساس دو تفسیر «مجمع البیان» و کشاف»- شمار فراوانی از آنها از دایره کلمات اضداد خارج می¬شوند. «طبرسی و زمخشری» معنای بسیاری از این کلمات را در لغت به یک اصل واحد باز می¬گردانند. علاوه بر ان که از میان این واژگان، طبرسی به ضد بودن پنج واژه و زمخشری به ضد بودن فقط یک واژه اشاره کرده است. از حیث نقش تفسیری که این کلمات در قران کریم ایفا نموده¬اند، می ¬توان چنین گفت که این کلماتبر اساس این دو تفسیر غالبا یا در معنای غیر از دو معنای ضد خود استعمال شده¬اند و یا قط یک معنا از دو معنای ضد برای آنها در آیات، قابل تصور است و یا دو معنای ضد، در آیات مختلف آمده قابل جمع در یک آیه نیستند. تعداد محدودی از کلماتی که برای آنها دو معنا در یک آیه قابل بررسی است، بر مبنای این دو تفسیر به عوامل مختلفی مانند اختلاف قرائت، عوامل بلاغی، اختلاف نظر مفسران در تفسیر آیات و ..) بازگردانده شده¬اند. بنابراین بر اساس نظر محققیقان و نیز با توجه به بررسی تفسیری این کلمات در آیات، می¬توان چنین گفت که پیدایش ضدیت در معانی کلمات اضداد، پدیده ای است که در اثر عوامل مختلفی به کلمه عارض شده و توجه به کاربرد کلمه در جمله و قراین و سیاق موجود در کلام، نقش مهمی در دریافت مقصود چنین کلماتی دارند. واژگان کلیدی: واژه، کلمه، اضداد، قرآن، مجمع البیان، کشاف، طبرسی، زمخشری