جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫افغانستان پس از خروج نيروهاي نظامي دولت‌هاي استعمارگر شرقي و غربي، شاهد تشکيل دولت‌هاي ملي بود، که البته اين دولت‌ها نتوانستند به اهداف و خواسته‌هاي مردم، جامه عمل بپوشانند. اين رساله به بررسي علل عدم موفقيت حکومت‌هاي ملي افغانستان، به‌ويژه دولت محمدخان، عبدالرحمن‌خان و طالبان، در عرصه‌هاي داخلي و خارجي پرداخته، و تلاش کرده است تا نقش دولت‌هاي خارجي را در ناکارآمدي و عدم موفقيت دولت‌هاي ملي تبيين نمايد. دولت در سبک و سياق جديد آن در افغانستان، از زمان حکومت عبدالرحمن‌خان تأسيس گرديد. قبايل متعدد در اين کشور، و ماهيت قومي و نژادي دولت‌ها، تأثير بسياري در عدم موفقيت آن‌ها داشته، و موجب عقب‌ماندگي افغانستان شده است. برخي دولت‌ها، از جمله دولت امان‌الله براي مقابله با اين مشکل حاضر شد سياست خارجي افغانستان را در اختيار بيگانگان قرار دهد، و از نيروهاي خارجي براي سرکوب مخالفان بهره گرفت. در مجموع، فرهنگ عمومي حاکم بر جامعه افغانستان، فردمحوري مطلق، تنظيم روابط بر اساس مصلحت خان يا رئيس قبيله و نه منافع ملي، حذف رقيبان، کوچ اجباري مخالفان، غارت، دزدي، ستيزه‌جويي و جنگاوري، نقش مؤثري در عدم موفقيت دولت‌هاي افغانستان داشته است. قبايل به دولتي ماليات مي‌دادند که از خودشان باشد. ساختار قومي جامعه از نظر اقتصادي و امنيتي نيز دولت‌ها را دچار مشکل اساسي کرده بود، تا جايي که دولت‌ها خود به‌خود، در بند قيود دست و پاگير قومي گرفتار مي‌شدند. همچنين تعليم و تعلم سنتي، نداشتن مدارس و معلم کافي، و سنتي بودن کشاورزي و دامداري از دلايل ديگر عدم موفقيت و ناکارآمدي دولت‌ها در اين مدت بوده است. علاوه بر همه اين موارد، رقابت دولت‌هاي قدرتمند خارجي، تجاوز مکرر دولت‌هاي انگليس، آمريکا و شوروي، جنگ‌هاي داخلي و خارجي، وجود حاکمان دست‌نشانده و مستبد، بي‌ثباتي سياسي، بوروکراسي ناکارآمد، و بحران مشروعيت بر ضعف و سستي و ناکارآمدي اين دولت‌ها مي‌افزود.