جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫با توجه به اهميت مسأله جانشيني پيامبر اسلام(ص) نزد تمام فرق اسلامي، پژوهش حاضر به تبيين مسأله جانشيني پيامبر در منابع روايي اهل سنت پرداخته، و اين روايات را از حيث سند و دلالت بررسي کرده است. بر اساس آموزه‌هاي اسلام، مرجعيت ديني، رياست عامه و رهبري سياسي، منصب قضا، و مقامات عالي معنوي، از شئون انبياي الهي و جانشينان ايشان است. همچنين با توجه به فراهم نشدن زمينه تبيين همه احکام و معارف اسلامي در زمان پيامبر از سويي، و جاودانه بودن دين اسلام از سوي ديگر، عقل حکم مي‌کند که خداوند جانشيني همطراز با مقام پيامبر تعيين کند، تا در موارد جديد، به‌دور از خطا و نسيان، حکم را بيان کند. سيره تمام انبيا نيز بر اساس دستور خداوند، تعيين جانشين براي خود بوده، که اين موضوع مي‌تواند نمايي از سيره پيامبر(ص) درباره مسأله جانشيني باشد. تعيين جانشين موقت هنگام خروج از مدينه، بيان‌گر اهتمام پيامبر اسلام(ص) به مديريت جامعه پس از خود مي‌باشد. مسؤوليت‌هاي سنگين‌تر از دريافت و ابلاغ وحي، همچون تفسير قرآن و پاسخ‌گويي به سؤالات، ضرورت تعيين آن از سوي خداوند، حفظ حکومت نوپاي اسلامي، و نيز لطف‌بودن نصب امام و وجوب لطف از سوي خداوند، از دلايل عقلي ضرورت وجوب نصب امام است، که نادرستي ديدگاه اهل سنت را اثبات مي‌کند؛ آن‌ها معتقدند که نصب امام بر خدا واجب نيست، و رسول خدا هم کسي را معرفي نکرده، و اين مسأله را به امت واگذار نموده است. اما روايات موجود در منابع اهل سنت نشان مي‌دهد که پيامبر(ص) از سال‌هاي نخست بعثت تا آخرين روزهاي حيات نسبت به مسأله جانشيني اهتمام ورزيده، در مناسبت‌هاي مختلف و با عبارات گوناگون اعلام موضع نموده، و امامان دوازده‌گانه را يکي پس از ديگري تا قيامت به‌عنوان جانشين معرفي نموده است؛ در اين زمينه مي‌توان به احاديث يوم‌الدار، منزلت، سفينه، وصايت، علي مع الحق، غدير، خلفاي دوازده‌گانه، ثقلين، کتف و دوات، اشاره کرد