جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫چکيده : نوشتار حاضر با توجه به ماهيت حکومت در آموزه‌هاي قرآني و روايي، تفاوت حکومت در دين اسلام و جوامع اديان ديگر و نيز مؤلفه‌هاي اصلي حکومت در اسلام و غرب را تجزيه و تحليل مي‌کند. نويسنده ويژگي‌هاي حکومت اسلامي از جمله خدامحوري و محوريت توحيد در ارکان حکومت اسلامي را بازگفته و با ويژگي‌هاي حکومت در غرب، مانند سکولاريسم، امانيسم و ليبراليسم مقايسه کرده است. وي همچنين ضمن مقايسه اهداف حکومت در اسلام و غرب، تفاوت ماهوي حکومت و سياست در اسلام و غرب را نتيجه گرفته است. از نظر وي فلسفه و هدف حکومت در اسلام تأمين عدالت در همه عرصه‌ها و رشد و تعالي انسان‌ها است، در حالي که هدف اصلي حکومت کشورهاي غيراسلامي، تأمين آزادي، معاش، امنيت و رفع نيازهاي مادي آن‌هاست. وي در چهار فصل به بررسي تطبيقي حکومت در اسلام و غرب مي‌پردازد. در فصل اول به بررسي مفهوم حکومت اسلامي و جايگاه حکومت در اسلام پرداخته و بر جنبه الهي داشتن حکومت، طبق آيات و روايات تأکيد کرده و ادله عقلي و نقلي ضرورت حکومت را ذکر مي‌کند. در فصل دوم اصول و مباني حکومت از منظر اسلام و حکومت‌هاي غير ديني را بررسيده و توحيد محوري، غايتمندي خلقت، انسان شناسي، عدم جدايي دين از سياست و امامت و رهبري را از مؤلفه‌هاي حکومت اسلامي و سکولاريسم، امانيسم، ليبراليسم و دموکراسي را از مؤلفه‌هاي حکومت‌هاي غير ديني و لاييک مي‌شمارد. وي در فصل سوم هدف حکومت در اسلام را دعوت به توحيد و احياي ارزش‌هاي ديني و انساني و مبارزه با بدعت‌ها خوانده و دفاع از محرومين، رفع ظلم و مظاهر طاغوت و گسترش عدالت اجتماعي را در حکومت اسلامي يک اصل دانسته، در حالي‌که اهداف اصلي حکومت در حکومت‌هاي غير ديني فقط تأمين نيازهاي دنيوي مردم عنوان شده، که آن هم در حد شعار است و در بسياري مواقع به عمل منجر نمي‌شود و واقعيت ندارد.

‫تحولات و حوادث اجتماعي مانند قيام‌ها، انقلاب‌ها، جنبش‌ها و شورش‌ها محصول عوامل و انگيزه‌هاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي و مذهبي است، که قيام امام حسين(ع) نيز از اين امر مستثني نيست. بررسي زمينه‌ها و عوامل قيام امام حسين(ع) و چگونگي شکل‌گيري اين قيام در ابعاد مختلف، مهم‌ترين مسئله اين رساله است که عواملي چون جريان سقيفه بني‌ساعده، تحولات سياسي اجتماعي پس از رحلت پيامبر، و عملکرد خلفاي سه‌گانه و امويان، در ايجاد آن موثر دانسته شده است. نظريه‌هاي مختلفي از جمله نظريه تعبد، مديريت، نزاع حق و باطل، دفاع، انقلاب، و اصلاح درباره قيام امام حسين(ع) ارائه گرديده، که از ميان آن‌ها، نظريه اصلاح به اهداف امام نزديک‌تر است. با انحراف از جانشيني پيامبر، و اقدامات تبعيض‌آميز خلفا به‌ويژه عثمان، و سيطره امويان بر امور اسلامي و پيدايش بدعت‌هاي ديني توسط معاويه و يزيد، جامعه به‌سوي بحران سوق داده شد. خلافت يزيد و بيعت خواستن اجباري او از امام حسين(ع) ، زمينه سياسي قيام امام را فراهم نمود. انحراف جامعه ديني از سيره پيامبر اسلام(ص) ، که از ره‌آوردهاي سقيفه مي‌باشد به مهجوريت اهل بيت(ع) و بازگشت جامعه به سنت‌هاي جاهلي انجاميد؛ در نتيجه با آغاز خلافت يزيد، شيعيان و ياران پيامبر چنين وضعيتي را تحمل نکردند و امام پس از عدم بيعت با يزيد، دعوت کوفيان را پذيرفت و در مسير حرکت به‌سوي کوفه، قيام خونين آن حضرت شکل گرفت. عامل امر به‌معروف و نهي از منکر نقش اساسي را در اين قيام دارا بود. از سوي ديگر مي‌توان گفت که پيدايش نظام طبقاتي و زنده شدن تعصبات قبيله‌اي، و عملکرد عمر، عثمان و معاويه در تقسيم بيت‌المال، جامعه را به دو قطب اقتصادي تبديل کرده بود؛ و کوفيان و موالي که از حقوق مساوي اقتصادي بي‌بهره بودند تلاش کردند با قيام عليه امويان و کسب قدرت سياسي حقوق از دست رفته خود را بازيابند و با تمسک به امام حسين(ع) عدالت را برقرار نمايند.