جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پس از قرآن كريم - معجزه جاويد پيامبر اكرم (ص) - نهج البلاغه برجسته‏ترين كتاب در ابعاد مختلف دينى، اجتماعى، سياسى، اخلاقى وادبى در عالم اسلام وجهان تشيع است. در اين رساله »تاريخ وسنتهاى آن در نهج البلاغه« مورد تحقيق وبررسى قرار گرفته است. در آغاز ضمن بيان كلياتى از تاريخ در تعريف آن گفته شده كه تاريخ فقط ذكر حوادث ورويدادهاى گذشته نيست، اگر چنين باشد مانند قصه گويى تنها جنبه سرگرمى وتفنن دارد بلكه منظور از آن، علاوه بر نقل حوادث ورويدادها نگرش جدى به روابط وعلل بروز پديدهاى تاريخى است تا با تجزيه وتحليل آنها بتوان اسباب سعادت يا شقاوت امتهاى گذشته را شناسايى كرد واز تاريخ عبرت آموخت، چنانكه خداى تعالى فرمود »فاعتبروا يا أولى الأبصار«. در ادامه، به سنتهاى تاريخ از ديدگاه نهج البلاغه پرداخته شده است ودر تعريف سنت آمده است: روشى است كه خداوند امور عالم وآدم را بر اساس آن تدبير واداره مى‏كند ومنظور از سنتهاى تاريخ قوانينى است كه بر اجتماع وتاريخ بشر جارى وحاكم است، گاهى به صورت خير وانعام وگاهى به شكل شر وانتقام عمل مى‏كند، شناخت اين سنتها براى رسيدن جامعه اسلامى به كمال واقعى خويش، لازم وضرورى مى‏باشد. امام على (ع) در نامه سى ويكم نهج البلاغه به فرزندش امام حسن مجتبى (ع) مى‏فرمايد: »و أنَّ الدُنيا لم تكن لتستقرّ إلّا على ما جعلها اللَّه عليه من النّعماء والإبتلاء؛ وبدان كه جهان بر پاى نمانده جز بر سنتى كه خدا كار آن را بر آن رانده: كه يا نعمت است ويا ابتلا«. در فصل پايانى رساله، ابتدا سنتهاى تاريخى به دو بخش تقسيم شده است؛ »سنتهاى مطلق وسنتهاى مقيد«. منظور از »سنتهاى مطلق« آنهايى هستند كه تحققشان بستگى به اراده وخواست انسان ندارد مانند سنت آزمايش، اما »سنتهاى مقيد« سنتهايى هستند كه تحقق آنها بستگى به خواست، اراده وتلاش انسان دارد وحاكميت آنها مشروط به شرط يا شروطى است مانند سنت حاكميت صالحان. در پايان نمونه‏هايى از سنتهاى مطلق ومقيد به تفصيل بيان شده است.