جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از مباحث مهم و درخور توجه در حوزه فقه اسلامی، استناد به آیات الأحکام است. از آنجا که آیات الأحکام در میان منابع و مستندات فقهی، اولین و مهمترین منبع است این دسته از آیات قرآن کریم مورد توجه فقه پژوهان همه مذاهب اسلامی قرار گرفته است. کاسانی صاحب کتاب «بدائع الصنائع» در فقه احناف و زین الدین بن علی (معروف به شهید ثانی) مؤلف «الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه» در فقه امامیه، از جمله فقهای برجسته دو مذهب احناف و امامیه می‌باشند که در استنباطات خویش، استناد به آیات را در اولویت قرار داده‌اند. توصیف و تحلیل تطبیقی دیدگاههای این دو فقیه برجسته در آیات الاحکام، در باب نکاح، با نگاهی به «احکام القرآن» جصاص و «زبده البیان» مقدس اردبیلی هدف و وظیفه اصلی این پژوهش است. این پژوهش با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه‌ای، با استفاده از نرم افزارهای علوم اسلامی انجام می‌شود. نتایج اساسی که از این تحقیق بدست می‌آید بشرح ذیل است: 1. هر دو فقیه برجسته دو مذهب احناف و امامیه استناد به آیات الأحکام را در باب نکاح در اولویت قرار داده‌اند. 2. در این پایان نامه 116 مورد استناد به آیات الأحکام صورت گرفته است که هر دو فقیه برجسته، در بسیاری از موارد یا باهم همسو و متفق النظر‌اند و یا یکی از دو فقیه سکوت کرده است. 3. تنها در هفت مورد با هم اختلاف نظر دارند که این هفت مورد عبارت اند از: 1- الفاظ نکاح؛ 2- ولایت پدر و جد بر دختر بالغ رشید؛ 3- ولایت استحباب بر دختر بالغ رشید؛ 4-نکاح متعه؛ 5- شرط بودن ده مرتبه شیرخودن در تحریم رضاعی؛ 6- نکاح با زن کتابی و 7- خلوت صحیحه.

‫واقع‌گرايي در فلسفه و کلام اسلامي و نسبيت معرفت در فلسفه غرب، دست‌مايه نويسنده براي تدوين اين پژوهش است تا تحليلي از هرمنوتيک (فهم متون ديني) در فلسفه و کلام اسلامي و غربي ارائه کند. نويسنده در چهار فصل به تفسير و تحليل هرمنوتيک و معرفت شناسي مبتني بر آن در فلسفه اسلامي و غرب مي‌پردازد. در فصل اول، وي پس از ارائه تاريخچه‌اي از هرمنوتيک فلسفي در جهان غرب، فهم متون ديني در هرمنوتيک ديلتاي، هرمنوتيک مارتين هايدگر و گادامر را مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهد و دلالت معنا بر لفظ در هرمنوتيک را از منظر فلاسفه اسلامي تبيين مي‌کند. آن‌گاه تاريخچه‌اي از تفسير قرآن و تأويل آن و فرق بين مباني تفسير و تأويل قرآن کريم با مسأله هرمنوتيک را در فصل دوم بيان مي‌کند و نسبت فهم متون ديني و ادعاهاي صورت گرفته توسط مدافعان هرمنوتيک را در اين زمينه مطرح و مورد نقد و ارزيابي قرار مي‌دهد. فصل سوم عهده‌دار بررسي قرائت‌هاي جديد از دين و معرفت ديني با توجه به اصول کلي هرمنوتيک است و در آن، ابعاد فلسفي هرمنوتيک و نسبت فهم دين و متون ديني، نسبت بين عقل و دين و بررسي ديدگاه‌هاي قائلان به ارتباط و عدم ارتباط آن دو با يکديگر، نظريه معرفت در واقع گرايي اسلام و رئاليسم غربي و ابعاد حقيقت و طرق کشف آن با توجه به مسايل مربوط به هرمنوتيک مورد شرح و بررسي قرار گرفته است. سپس ديدگاه‌هاي برخي از فلاسفه مسلمان و غرب در اين زمينه منعکس شده است. در فصل چهارم، نگارنده درباره کيفيت تأويل نصوص ديني و فهم دلالت و مفاهيم و مندرج در اين نصوص بحث کرده و آن‌گاه تداخل بين مفهوم تفسير و تأويل و اشکالات حاصل از آن، نقد نمونه‌هايي از هرمنوتيک متون ديني (تفسير نصوص ديني)، رابطه بين معنا و تأويل متن و دلالت داشتن نصوص ديني بر معنايي خاص در تأويل را مورد شرح و بررسي قرار داده است. نويسنده سعي مي‌کند مباني و محدوده هرمنوتيک را از منظر فلسفه غرب مطرح کرده و اين مباني را مورد نقد قرار دهد.