جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫يکي از نتايج جنگ صفين پيدايش و شکل‌گيري جريان خوارج بود که با اعتقادات و باورهاي سخيف و به‌دور از عقلانيت خود مشکلات و بحران‌هاي فراواني را فراروي جامعه اسلامي پديد آوردند. اين رساله به تبيين و بررسي خاستگاه، باورها و پيامدهاي خوارج از زمان پيامبر(ص) تا پايان حکومت امويان پرداخته، و بسترهاي اجتماعي شکل‌گيري جريان خوارج، و مباني فکري آن‌ها را مورد تجزيه و تحليل قرار داده است. تفکر خارجي‌گري در زمان پيامبر اسلام(ص) ، و ميان برخي از قبايل چون بني‌تميم به‌وجود آمد و پس از رحلت پيامبر و شکل‌گيري جريان سقيفه ـ که مي‌توان از آن به‌عنوان اولين چالش کلان سياسي و اجتماعي که موجب زنده‌شدن تعصبات قبيله‌اي و تفاخرات قومي گرديد، ياد نمود ـ پديده خارجي‌گري به شکل خطرناکي گسترش يافت و بعدها عواملي چون زندگي قبيله‌اي، ساختار ناهمگون شهر کوفه، عصبيت‌ها، ضعف اعتقادي و بازگشت به ارزش‌هاي جاهلي موجب رشد بيشتر آن شد. باورها و اصول خوارج با تأکيد بر نگرش کلامي و اعتقاد به اين امر که "حکم تنها از آن خداست" در جريان حکميت تبلور يافت و شکل تعصب سخت و قشري‌گرايي به خود گرفت و با شعار "لا حکم الا لله"، امامت را به کلي نفي نمود. خوارج نظرات متفاوتي درباره خلافت و احکام ديني ارائه دادند. ديدگاه‌هاي فقهي خوارج در خشونت و سخت‌گيري، کمتر از ديدگاه کلامي آنان نيست. آنان قتل کودکان و زنان مخالفين را حلال، و مسلمانان غيرخارجي را مرتد و واجب القتل مي‌پنداشتند، و شورش عليه والي ستمگر را وظيفه هر خارجي قلمداد مي‌کردند. تفکرات آنان در عرصه‌هاي فرهنگي، سياسي، اجتماعي و اقتصادي پيامدهاي زيان‌باري داشت که بدعت‌گرايي و سنت‌ستيزي، گسترش گمراهي، فروپاشي ارزش‌ها، خشونت‌گرايي و گسست جامعه اسلامي از جمله اين پيامدهاست.

از مباحث مهم و درخور توجه در حوزه فقه اسلامی، استناد به آیات الأحکام است. از آنجا که آیات الأحکام در میان منابع و مستندات فقهی، اولین و مهمترین منبع است این دسته از آیات قرآن کریم مورد توجه فقه پژوهان همه مذاهب اسلامی قرار گرفته است. کاسانی صاحب کتاب «بدائع الصنائع» در فقه احناف و زین الدین بن علی (معروف به شهید ثانی) مؤلف «الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه» در فقه امامیه، از جمله فقهای برجسته دو مذهب احناف و امامیه می‌باشند که در استنباطات خویش، استناد به آیات را در اولویت قرار داده‌اند. توصیف و تحلیل تطبیقی دیدگاههای این دو فقیه برجسته در آیات الاحکام، در باب نکاح، با نگاهی به «احکام القرآن» جصاص و «زبده البیان» مقدس اردبیلی هدف و وظیفه اصلی این پژوهش است. این پژوهش با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه‌ای، با استفاده از نرم افزارهای علوم اسلامی انجام می‌شود. نتایج اساسی که از این تحقیق بدست می‌آید بشرح ذیل است: 1. هر دو فقیه برجسته دو مذهب احناف و امامیه استناد به آیات الأحکام را در باب نکاح در اولویت قرار داده‌اند. 2. در این پایان نامه 116 مورد استناد به آیات الأحکام صورت گرفته است که هر دو فقیه برجسته، در بسیاری از موارد یا باهم همسو و متفق النظر‌اند و یا یکی از دو فقیه سکوت کرده است. 3. تنها در هفت مورد با هم اختلاف نظر دارند که این هفت مورد عبارت اند از: 1- الفاظ نکاح؛ 2- ولایت پدر و جد بر دختر بالغ رشید؛ 3- ولایت استحباب بر دختر بالغ رشید؛ 4-نکاح متعه؛ 5- شرط بودن ده مرتبه شیرخودن در تحریم رضاعی؛ 6- نکاح با زن کتابی و 7- خلوت صحیحه.