جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫رابطه دين و تمدن، مسأله اصلي پژوهش حاضر را تشکيل مي‌دهد، که به‌عنوان بحثي ميان‌رشته‌اي از ديدگاه کلامي تاريخي، با روش توصيفي ـ تحليلي مورد بررسي قرار گرفته است. فرضيه‌اي که در اين پژوهش پي‌گيري مي‌شود آن است که ميان دين و تمدن رابطه‌اي مستقيم برقرار بوده، و دين در طول تاريخ، همواره پايه‌گذار تمدن‌هاي عظيم بوده است. همچنين منظور از دين در اين رساله، ادياني است که منشأ الهي و آسماني دارند. تمدن نيز، به مجموعه‌اي از دستاوردهاي مادي و معنوي بشر براي برآوردن و اقناع نيازهاي جسماني و معنوي او اطلاق مي‌شود. پيرامون رابطه دين و تمدن، عده‌اي تمدن را پايه و اساس دين دانسته‌اند؛ اما ديدگاه ديگري نيز وجود دارد که قايل به تمدن‌سازي دين مي‌باشد. در اين پژوهش، ميزان تأثيرگذاري دين اسلام در تمدن اسلامي به‌عنوان کامل‌ترين دين الهي بررسي گرديده است. کساني که دين را حداقلي و منحصر به مسائل فردي، و محدود به نيازهاي ثابت مي‌دانند، نسبتي بين دين و تمدن قايل نيستند؛ اما کساني که دين را حداکثري مي‌بينند، و آن را پاسخ‌گوي نيازهاي ثابت و متغير بشر مي‌دانند، اين رابطه را مي‌پذيرند. رابطه دين اسلام با تمدن غرب را نيز در سه نگرش مي‌توان مطرح کرد؛ اول اين‌که اسلام با تکنولوژي و تمدن جديد سازگار است و تنها حوزه روش و ارزش‌ها جداست. در نگرش دوم، به دليل پايه‌گذاري تکنولوژي بر بستر فرهنگي و اجتماعي غرب، هيچ سازگاري بين آن‌ها پذيرفته نيست. نگرش سوم ديدگاه اسلام درباره تکنولوژي را به دو بخش تقسيم کرده است؛ بخشي از تکنولوژي که با مباني دين اسلام تعارضي ندارد و اسلام اجازه استفاده از آن را مي‌دهد؛ و بُعد فرهنگي و ايدئولوژيک غرب بخش ديگري از تمدن جديد است، که اسلام بيشترين تعارض را با آن دارد. در مجموع مي‌توان گفت که اسلام و آموزه‌هاي مترقي آن، ظرفيت و استعداد تمدن‌سازي را دارد.