جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫نوشتار حاضر، به تحلیل ماهيت و مراتب حكم شرعي از رهگذر دیدگاه¬ها و آرای اصولیان پرداخته است. نویسنده پس از طرح مفاهیم و گزاره¬های اساسی و مشهور درباره¬ي حكم شرعي، سير تاريخي مباحث مربوط به حكم شرعي را در كتب اصولي تعقيب نموده و روشن ساخته ماهيت و مراتب حكم شرعي از چه زماني وارد كتب اصولي شده و چگونه توسعه یافته است. آنگاه با بررسي و نقد اقوال مطرح شده در ماهيت حكم شرعي، حقیقت آن¬ را اعتبار شارع دانسته است. آنگاه بر این اساس و با کندوکاو مراتب و مراحل پیدایی تا امتثال حکم شرعی، اثبات شده حقیقت حکم شرعی، مرحله¬ی انشاء است و اطلاق حکم به سایر مراتب و مراحل، نوعی مسامحه در تعبیر است. همچنین در خلال این نوشتار، نشان داده می¬شود جعل و اعتبار حکم توسط شارع، تابع مصلحت و مفسده - مبادی حکم - است، و پس از تشریع حکم شرعی و بر اساس تحقق شرایط تکلیف، مسئولیت در برابر حکم - که معمولاً یکی از مراحل تشریع حکم تلقی می-شود - محقق می¬گردد. كليد واژه: حكم شرعي، حقيقت حكم، مراتب حكم، ملاك حكم، مبادي حكم، تشريع حكم، اعتبارشرعي، اقتضا انشاء، فعليت، تنجّز، جعل، مجعول، بعث و زجر، اراده و كراهت.

‫اين پژوهش در شش فصل با اين موضوعات تدوين شدهاست: فصل اول، اصول و قواعد اساسى در تفسير قرآن؛ فصل دوم، آشنايى با فرقههاىِ ظاهرگرا در اهل سنت و شيعه؛ فصل سوم، نمودهاى ظاهرگرايى در مباحث صفات خبرى، ايمان و عصمت؛ فصل چهارم، ريشهها و عوامل ظاهرگرايى: ريشههاىِ روانى، فكرى، سياسى و محيطى؛ فصل پنجم، شبهات ظاهرگرايان: روايات نهى از تفسير به رأى، لازمهىِ اعتقاد به ظن، وظيفهىِ پيامبر(ص) در تبيين آيات، جامعيت قرآن، خطاپذيرى عقل، آيهىِ هفت سورهىِ آلعمران، عدم حجيت ظواهر؛ فصل ششم، آثار ظاهرگرايى؛ خشونت در افكار و رفتارها، پذيرش وضع موجود، كوچك كردن عظمت خدا و انبياى الهى، قول به تحريف قرآن، عقبماندگى،...."