جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫دنيا در قرآن و روايات به دو شکل متفاوت مورد توجه قرار گرفته است؛ گاهي مراد از دنيا، همان جهان طبيعت است که در برابر آخرت قرار دارد، و نه تنها مذمتي متوجه آن نيست بلکه به عنوان نشانه الهي مطرح بوده و داراي واقعيت خارجي مي‌باشد. اما گاهي دنيا به‌معناي تعلقات، اعتباريات و خيالبافي‌هايي آمده است که درون انسان ايجاد شده، و به‌شکل تفاخر و خودبيني در رفتار انسان ظاهر مي‌شود؛ در واقع، چنين چيزي کاملاً وابسته به خود انسان بوده و واقعيت خارجي ندارد. آن‌چه در متون ديني درباره مذمت دنيا وجود دارد ناظر به اين قسم است که موجب فراموشي خدا و معاد مي‌گردد. بر اين اساس، مدح و ذم کاربردها و مصاديق متعدد و متنوع دنيا در آيات قرآن کريم و روايات، قابل توجيه خواهد بود. به‌عنوان مثال، حيات و زندگي، مال و ثروت و لذت‌طلبي مانند خوردن و آشاميدن و غريزه جنسي، از مصاديقي هستند که در آموزه‌هاي اسلامي هم مدح و هم مذمت متوجه آن‌ها گرديده است؛ زيرا هر کدام از اين مصاديق سه‌گانه، داراي ابعاد و جنبه‌هاي مثبت و منفي هستند که بر اساس آن‌ها مدح و يا ذم مي‌شوند، و نمي‌توان هيچ يک را به‌طور مطلق، مورد مدح و يا مذمت قرار داد. دنيا، به‌معناي جهان طبيعت، در متون ديني مورد مدح قرار گرفته، و نقش مهمي در رشد اخلاقي انسان دارد؛ زيرا از يک‌سو به اعتبار امکان سير در زمين و مشاهده آثار گذشتگان، محل عبرت و پندآموزي است؛ و از سوي ديگر، با تکيه بر تقواي الهي مي‌تواند محل کسب زاد و توشه لازم براي سفر آخرت باشد. همچنين انسان در دنيا مورد امتحان الهي قرار مي‌گيرد، که اين امر موجب شکوفايي استعدادهاي او مي‌گردد. اما دنياي مذموم و دلبستگي به آن، نقش مهمي در انحطاط اخلاقي انسان داشته و داراي پيامدها و مفاسد اخلاقي فراواني مانند غفلت، غرور، حرص و طمع مي‌باشد.