جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫قاعده "لاضرر" جزء آن دسته از قواعد فقهي است که بر احکام اوليه حکومت دارد و در بسياري از مسائل فقهي استفاده مي‌شود. "اضرار به نفس" هم از مسائل زير مجموعه اين قاعده است که مصداق کامل آن، يعني خودکشي، به‌دليل آيه 29 سوره نساء که صريحاَ از خودکشي نهي کرده، حرام است؛ اما موارد پايين‌تر از آن نيازمند تبيين مسايلي است که در پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌اي مورد بررسي قرار گرفته است. حکم حرمت اضرار به نفس از سه منبع کتاب، سنت و عقل استفاده مي‌شود؛ در قرآن، آيات متعددي بر اين حرمت دلالت دارد که شاخص‌ترين آن‌ها آيه 195 سوره بقره مي‌باشد که "القاء نفس در تهلکه" را حرام مي‌داند. در سنت، احاديث متعددي با عنوان "لاضرر" وجود دارد که مي‌توان از آن‌ها القاي خصوصيت نموده و حرمت اضرار به نفس را استفاده کرد. عقل هم اين مطلب را درمي‌يابد که انسان نبايد به خود ضرر وارد نمايد. البته بر اساس قاعده "اهم و مهم" زماني که موجوديت يک "ارزش" بالاتر از جان در خطر باشد، مي‌توان جان را فداي آن ارزش نمود. مسأله جهاد، امر به‌معروف و نهي از منکر در اين چارچوب قرار مي‌گيرد. در اين راستا، مواردي وجود دارد که تقيه نيز در آن پذيرفته نيست، مانند جايي که حق يا خون بي‌گناهي در خطر باشد. از سوي ديگر، مسائلي را مي‌توان از مصاديق مستحدثه اضرار به نفس دانست؛ استعمال مواد مخدر و سيگار به‌دليل ضررهاي فراواني که به‌همراه دارد، از سوي برخي از فقها تحريم شده است. مسأله پيوند اعضا و همچنين جراحي پلاستيک نيز، در صورتي که احتمال عقلايي ضرر آن راجح باشد، از مصاديق اضرار به نفس محسوب مي‌شود. ازدواج با افرادي که به بيماري‌هاي مسري خطرناک مانند ايدز مبتلا هستند نيز مي‌تواند از مصاديق نوپديد اضرار به نفس به‌شمار آيد.