جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در نظام کيفري اسلام، براي تعداد زيادي از جرمها مجازات نامعين وجود دارد که به اين نوع از مجازاتها، تعزير گفته ميشود. اين پژوهش در سه فصل، به قلمرو، نوع و ميزان تعزير در فقه اسلامي پرداخته است. به نظر اکثر فقهاي شيعه، قلمرو تعزير، تمام معصيتهايي است که مشمول عقوبت حدي نيستند. تنها تعداد اندکي از فقهاي اماميه، با تمسک به برخي دلايل، چون عمومات حرمت اذيت و آزار مسلم و اطلاق برخي روايات، انحصار اجراي تعزير را نسبت به گناهان مذکور در روايات قائل شدهاند. اين دلايل مورد نقد واقع شده است. ديدگاه عموميت قلمرو تعزير در مطلق گناهان، با دلايل متعدد و محکمي چون اجماع، الغاي خصوصيت از موارد منصوص، و عمومات امر به معروف و نهي از منکر ثابت ميشود. در مورد نوع تعزير، برخي از فقهاي اماميه، با منحصر دانستن نوع تعزير در تازيانه، عموميت آن را نوعي اجتهاد در مقابل نص ميدانند. مهمترين دليل آنها، ظهور واژه تعزير در روايات و کلمات فقها در «تازيانه» و استفاده حصر از عموم و اطلاق برخي از روايات است. در مقابل، بسياري از فقهاي شيعه با توجه به دلايل متعدد و محکم، از جمله عمومات روايي، اطلاق برخي روايات و الغاي خصوصيت از انواع منصوص، عموميت نوع تعزير را ثابت کردهاند. همچنين عموميت نوع تعزير در غير از ايراد جرح و زخم و اخذ مال، از نظر همه مذاهب اسلامي پذيرفته شده است. در مورد ميزان تعزير، حداقل آن در فقه اسلامي، سه ضربه تازيانه و يا کمتر از آن تعيين شده است و حداکثر آن را غير از مذهب مالکي، کمتر از ميزان حدّ ميدانند؛ ولي در تعيين آن اختلاف وجود دارد. بين فقهاي اماميه نيز اقوال متعددي مطرح شده است. نظر مشهور و برگزيده اين است که ميزان تعزير، کمتر از حد مناسب با معصيت انجام شده، تعيين ميشود. اما مجازات تعزيري غير از تازيانه، از نظر فقهاي اسلام، به نظر حاکم اسلامي بستگي دارد.