جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين پژوهش با هدف بررسي حدود اختيارات ولي فقيه انجام گرفته، و اين فرضيه را پيگيري مي‌کند که فقهاي شيعه بر اساس ادلّه شرعي، در همه امور شرعي و اجتماعي مبتني بر شرع و عقل و امور حسبه، ولايت دارند. ولايت در لغت به‌معناي قرب، و در اصطلاح به‌معناي سرپرستي و تصدي امور ديگران بوده، و ولي به کسي گفته مي‌شود که زمام امر فرد ديگري را سرپرستي مي‌کند. برخي از فقها، ولايت را صرفاً در امور حسبه، و برخي آن را در تمامي امور اجتماعي و فردي پذيرفته‌اند. فقهايي مانند آيت‌الله خوئي در دسته اول، و فقهايي مانند امام خميني( در دسته دوم قرار مي‌گيرند. البته نوعي از ولايت هم وجود دارد که امور تکويني را نيز در بر مي‌گيرد، و منحصر در معصومين(ع) است. امام خميني( حکومت ولايي را کاملاً متفاوت از ديگر اشکال حکومتي دانسته، و آن را از جانب خداوند معرفي مي‌کند. از اين رو، فقيه حق دارد اموال شخصي افراد را که بيش از حد نياز بوده و جامعه به آن نياز مبرم دارد، مصادره کند. ايشان حکومت را براي فقيه، نه تنها يک مقام، بلکه وظيفه‌اي شرعي مي‌داند؛ از اين رو، فقيه در بخشي از امور فردي که مرتبط با جامعه نيست، ولايت ندارد. برخي فقهاي معتقد به ولايت حسبه، ولايت را از باب قدر متيقن، و برخي نيز از باب نصب تبيين مي‌کنند. بر اين اساس، فقيه فراتر از امور قضايي و فتوايي ولايت نخواهد داشت. مهم‌ترين دليل اين دسته از فقها، فقدان دليل بر ولايت است. ما معتقديم که به‌دليل ضرورت وجود حاکم در جامعه و لزوم اجراي احکام الهي در آن، و از طرفي وجود ادله نقلي فراوان بر لزوم تصدي فقيه، وي در همه امور مذکور ولايت دارد. در اين راستا، و در صورت تعدد فقها در يک زمان، آگاه‌ترين آن‌ها، و در صورت تساوي، فقيهي ولايت دارد که قبل از ديگران اعمال ولايت کند.

‫اين پژوهش، از منظري تاريخي به تحليل اوضاع سياسي، اجتماعي، ديني و فرهنگي جهان اسلام پس از رحلت پيامبر اسلام(ص) و عقبگردِ جامعه اسلامي آن دوران به سمت ضدّ ارزش ها و گمراهي ديني و فکري مسلمانان مي‌پردازد و نقش برخي صحابه به ويژه امويان در ظهور انواع بدعت‌ها و خرافات در بين مسلمانان از لِحاظ عقيدتي، مخصوصاً به حاشيه راندن اهل بيت پيامبر اکرم( از صحنه‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي جامعه اسلام در آن عصر را تجزيه و تحليل کرده و نقش اهل بيت(ع) درجلوگيري از انحراف هاي فکري و ديني مسلمانان را برجسته مي‌سازد. تحقيق حاضر در پنج فصل سامان يافته است. فصل اوّل به تبيين معناي لغوي و اصطلاحي تاريخ، روش‌هاي بحث تاريخي و گمراهي و فرهنگ اختصاص دارد. آن گاه به سرگذشت اقوام پيشين و گمراهي فکري و فرهنگي آن ها به رغم تلاش پيامبران الهي نگريسته شده، هويّت افراد گمراه کننده در تاريخ اسلام، مانندِ يهوديان، نصارا، منافقين، دوگانه‌پرستان عرب (بت پرستان) و همچنين ظهور پديده نفاق در تاريخ اسلام و انگيزه‌هاي گمراه کنندگان، همچون: حرص مال و مقام، استکبار و دشمني با اسلام و مسلمانان تشريح مي‌شود. در فصل دوم روش هاي گمراه کردن مسلمانان در عصر نبّوت پيامبر اسلام(ص) بيان شده و راهکارهاي معاندان دين اسلام و دشمنان مسلمانان براي ايجاد تشويش اذهان، شايعه، وارد کردن اتّهام، جنگ و خونريزي در ميان آنان، همچنين نقش اهل کتاب (يهود و نصارا) در گمراهي فرهنگي مسلمانان و شگرد هاي آنان در ايجاد تشکيک در دين اسلام وصف مي‌شود. سپس نويسنده به نقش منافقان، نفوذ آنان در صفوف مسلمانان و شيوه‌هاي گمراه کننده آنان از قبيلِ استهزا، امر به منکَر و نهي از معروف، ايجاد اتّهام به پيامبر اسلام(ص) و تشکيک در نبّوت آن حضرت اشاره کرده و اِغواگري منافقان را ارزيابي تاريخي مي‌کند. در فصل سوم به روش هاي گمراه کردن مسلمانان در عصر خلفاي سه گانه اشاره شده و ضمن بيان اهمّيّت سنّت پيامبر اسلام(ص) و جايگاه ويژه آن در قرآن و روايات، شيوه‌هاي هدف گرفتن سنّت پيامبر اسلام و ايجاد تشکيک در آن، از طريق منعِ نَقل حديث و گردآوري آن توّسط خليفه اوّل و دوم و حمله به پايگاه مهمّ امامت و انحراف آن از افکار مسلمانان گزارش مي‌شود. در فصل چهارم موجبات انحراف وگمراهي بيشترِ جامعه اسلامي در عصر امويان به واسطه وضع وجعل احاديث با انگيزه‌هاي مختلف فرهنگي ـ سياسي به ويژه در حاشيه راندن اهل بيت(ع) و در صدر آن ها امام علي(ع) و ترويج فرهنگ و شخصيّت خلفا و صحابه و عادل خواندن همگي آن ها واکاوي و نمونه‌هايي از تبليغات گمراه کننده معاويه بر ضدّ امام علي(ع) تشريح مي‌گردد. در فصل پنجم و پاياني عواقب بدِ فرهنگي، سياسي، ديني، فقهي و عقيدتي تبليغات مسموم امويان و غبارآلود کرده فضاي فرهنگي جهان اسلام توّسط آنان بيان گرديده و نقش اسلام در مواجهه با انواع ضلالت ها و نحوه برخورد قرآن و سنّت با اين پديده شُوم بيان مي‌شود.