جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پرسش اين رساله رابطه چيستي قدرت و عدالت در فقه سياسي اسلام، و فرضيه آن اصالت عدالت در فقه سياسي است. درباره اصالت قدرت يا عدالت دو نظريه وجود دارد؛ نظريه اول به قدرت اصالت داده، و نظريه دوم معتقد به اصالت عدالت و ابزاري بودن قدرت است. پژوهش حاضر نظريه دوم را بر اساس منابع فقه سياسي اسلام، يعني قرآن، روايات و عقل ثابت کرده است. ضرورت و راه‌کارهاي کسب، حفظ، گسترش و اهداف قدرت به‌دليل جايگاه والاي آن در حفظ و اجراي قانون و عدالت، که بحث آن به زمان پيامبر(ص) بازمي‌گردد و از امور ضروري دانسته شده، در فقه سياسي بسيار مورد توجه قرار دارد. عدالت در قدرت وضع، اجرا، قضاوت، انتخاب کارگزاران، اعمال حاکميت و رفتار سياسي، تأمين معاش و رفتار اقتصادي حکومت، امور فرهنگي و روابط قدرت سياسي و مردم، جزء راه‌کارهاي تحقق عدالت در فقه سياسي است. انحصارطلبي، مصلحت‌گرايي، تبعيض، دنياگرايي، هواي نفس زمامداران و سودجويي نيز از موانع تحقق عدالت از ديدگاه فقه سياسي به‌شمار مي‌رود. از نظر فقه سياسي، قدرت و عدالت در تعامل با يکديگر بوده، و در اين راستا، عدالت مي‌تواند عامل مشروعيت قدرت، توسعه قدرت در ابعاد مختلف، استحکام قدرت، الفت و اعتماد مردم به صاحبان قدرت، مهار قدرت و پابرجايي آن باشد. همچنين فقدان عدالت مي‌تواند عامل زوال قدرت، يا فساد قدرت باشد. از سوي ديگر، قدرت نيز مي‌تواند عامل تأمين و گسترش عدالت در بخش‌هاي سياسي، اقتصادي، نظامي و قضايي جامعه، و گسترش عدالت با روش‌هاي نظارتي قدرت اسلامي باشد. در نتيجه مي‌توان گفت که تحقق عدالت بدون قدرت سياسي امکان‌پذير نيست، هرچند عدالت محوريت داشته، و قدرت ابزار تحقق آن است. محقق گرديدن عدالت عملي در سطح داخلي و بين‌الملل اسلامي، و ايجاد قدرت عملي اسلامي در سايه وحدت مسلمانان در ابعاد سياسي، جغرافيايي، اقتصادي و نظامي دو پيشنهاد پژوهش حاضر در راستاي تحقق جامعه مطلوب اسلامي است.