جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پژوهش حاضر اوضاع علم، فرهنگ، فلسفه و رونق آن در دوران حکومت مأمون(خليفه عباسي) به جهت گسترش ترجمه و انتقال علوم فلسفي از يونان و روم به بلاد اسلامي را تجزيه و تحليل تاريخي کرده و تأثير افکار فلسفي در مسايل ديني، مذهبي، سياسي و اجتماعي جامعه اسلامي در آن عصر را به تصوير مي‌کشد. نويسنده در هفت فصل به اين موضوع پرداخته است. در فصل اول مقدماتي در مورد بن مايه‌هاي فکر فلسفي در جهان اسلام و اهميت دادن انديش‌مندان اسلامي به فلسفه، معرفت فلسفي و عقلي ارائه شده و موقعيت فلسفه در بين ساير علوم رايج در جهان اسلام و نقش اهل بيت در تطور فکر فلسفي برجسته مي‌شود. فصل دوم به نفوذ تدريجي فلسفه به جهان اسلام اختصاص دارد و با توجه به اوضاع فکري و فرهنگي عصر خلافت مأمون و رونق گرفتن فن ترجمه، انتقال علوم فلسفي به جهان اسلام در آن زمان بررسي شده است. در اين فصل نويسنده همچنين به معرفي ايدئولوژي عباسيان در زمينه گسترش علوم فلسفي و بهره‌گيري از آن در سياست و تأسيس دارالحکمه توسط مأمون و دستور وي مبني بر ترجمه کتاب‌هاي فلسفي پرداخته و ظهور متفکران فلسفي در ميان اعراب را حاصل اقدام‌هاي مأمون در رونق دادن ترجمه و علم فلسفه بر‌مي‌شمارد. فصل سوم به تأثير علم فلسفه بر مذهب و دين، رابطه دين و فلسفه و رابطه علم و کلام با فلسفه مي‌پردازد و بر اهميت به کار بستن روش‌هاي عقلي در تبيين مسايل ديني و پاسخ به شبهه‌هاي ديني تأکيد مي‌شود. در فصل چهارم به ظهور فرقه‌هاي کلامي مانند معتزله و عوامل آن در عصر حکومت مأمون اشاره شده و ديدگاه فلاسفه و متکلمين معتزله در زمينه نبوت بيان گرديده است. در فصل پنجم انقلاب فکري، فلسفي و کلامي در عصر طلايي به تصوير کشيده شده و ضمن معرفي معتزله و افکار کلامي و فلسفي آن‌ها، مهم‌ترين قضاياي علم کلام، مشهورترين متکلمان و ديدگاه‌هاي آنان در مورد جبر و اختيار، خلق قرآن، قضا و قدر و نيز تأثير تفکرات معتزله در فکر عربي اسلامي بيان گرديده است. فصل ششم به برخي فلاسفه مهم عصر طلايي نفوذ فلسفه به جهان اسلام (عصر خلافت مأمون) مانند جابر بن حيان و يعقوب بن اسحاق کندي و نقش آنان در تحولات فکري جهان اسلام اختصاص دارد. در فصل هفتم مباحث مربوط به امامت و ولايت معصوم( و تأثير آن در هدايت مردم در عصر طلايي فلسفه، يا همان دوره امامت رضا( بيان مي‌شود.

‫چکيده : در اين پژوهش به بحث درباره روش تفسيري آيت‌الله سيد عبدالاعلي موسوي سبزواري در کتاب تفسير"مواهب الرّحمن في تفسير القرآن" پرداخته و ابعاد مختلف اين کتاب تفسير را بررسي کرده است. نويسنده در سه فصل ضمن بيان مفهوم تفسير و حقيقت آن به مؤلفه‌هاي مهم تفسيري سيد عبدالاعلي سبزواري در اين تفسير پرداخته است. در فصل اول، گوشه‌اي از حيات سيد عبدالاعلي سبزواري و شخصيت علمي وي و تحصيلات ايشان در علوم مختلف ديني مانند فقه، اصول فقه، کلام، فلسفه، تفسير، عرفان و همچنين سيره اخلاقي، عبادي، عرفاني و علمي ايشان را بيان کرده و سپس تاريخچه‌اي از تفسير قرآن و روش‌هاي تفسيري ارائه شده و فرق تفسير و تأويل و معناي روش‌تفسيري و نيز روش تفسيري به کار رفته در"مواهب الرّحمن في تفسير القرآن" را معرفي کرده است. نويسنده در فصل دوم، روش‌آيه‌الله سيد عبدالاعلي سبزواري در تفسير را توصيف نموده و استفاده ايشان از مسايل ادبي، فقهي، روايي، کلامي، فلسفي، عرفاني، اخلاقي، قرآني، علمي، تاريخي و اجتماعي در قرآن کريم را بررسي کرده است. در ادامه به بحث در مورد علوم قرآن و استفاده سيد عبدالاعلي سبزواري از علوم قرآن و لغت و اِعراب و روش‌هاي بياني(معاني و بيان) در تفسير خويش پرداخته است. وي در فصل سوم، خطوط کلي و تفصيلي روش تفسير قرآن نزد آيت‌الله سيد عبدالاعلي سبزواري و جايگاه تفسير قرآن به قرآن، روايات تفسيري، اقوال ساير مفسران، استفاده از سياق و بهره‌گيري از مسايل عرفاني در تفسير مواهب الرحمن في تفسير القرآن را بيان نموده است.

---