جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫يکي از مباحث مطرح و بسيار مهم در ميان شيعه و اهل سنت، مسأله عدالت و عدم عدالت صحابه رسول خداست که درباره آن افراط‌هايي نيز به چشم مي‌خورد و اين پژوهش با کمک منابع معتبر فريقين به بررسي آن خواهد پرداخت. از نظر قرآن کريم، "عادل" کسي است که در چارچوب دين حرکت کرده و پا را از آن فراتر نمي‌نهد. بررسي معناي لغوي، اصطلاحي و قرآني واژه "صحب" نيز نشان مي‌دهد که دو قيد تبعيت و ملازمت طولاني در صدق آن ضروري است. نظريه عدالت همه صحابه از سوي بسياري از اهل سنت مانند اشاعره و اهل حديث پذيرفته شده و عده ديگري نيز که به همين ديدگاه معتقدند در برابر اعمال ناشايست برخي صحابه، به توجيه و تأويل رفتار ايشان پرداخته‌اند. در برابر اين ديدگاه که اهل سنت به‌شدت از آن دفاع مي‌کند، شيعه تمام صحابه را داراي يک حکم ندانسته و ملاک قضاوت را رفتار و کردار آنان قرار مي‌دهد زيرا معتقد است که صِرف مصاحبت با پيامبر نمي‌تواند ملاک درستي رفتار و عدالت اشخاص باشد. ديدگاه عدالت همه صحابه از جهات مختلفي قابل نقد و بررسي است؛ بررسي دلايل قرآني و روايي اهل سنت در اين مسأله، نه تنها اين نظريه را اثبات نمي‌کند بلکه با آيات و روايات ديگري که حاکي از فسق، نفاق، خيانت و لعن برخي از صحابه است منافات دارد. همچنين بررسي تاريخي رفتار برخي از صحابه نشان‌دهنده اعمال بسيار ناشايستي مانند اعتراض بر رسول خدا، غصب خلافت و ظلم بر اهل بيت در کارنامه آنان مي‌باشد. البته عدالت همه صحابه از منظر خود صحابه نيز با وجود دلايلي مانند مطاعن آن‌ها نسبت به يکديگر جايگاهي ندارد. در واقع، مسأله عدالت همه صحابه، برخاسته از سه عامل قبيله‌گرايي، اعتقادي و سياسي است که اهدافي مانند عِدل‌سازي در برابر اهل بيت و توجيه جنايات کساني مانند معاويه را دنبال مي‌کند.

---

---