جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ازجمله کتب بسیار مهم و کلیدی در زمینه مانویت، کتاب کفالایا است که در اصل به زبان قبطی نوشته شده است. مسیحیان شمال آفریقا که به این دین جدید گرویده بودند، این کتاب را به زبان قبطی و به نوعی از زبان مانی حی، که در این کتاب با عناوینی چون «فرستاده» و «پیامبر» از او یاد می شود، نوشته اند.هرفصل، جلسات وعظ مسیح را می ماند؛ که شاگردان از او چیزی را می پرسند و پاسخ را از پیامبر خود دریافت می کنند.خلقت همواره نقطه عطف و لحظه ی آغاز هر چیزی است. خلقت بشر همواره بخش افسون کننده و جذاب ادیان به شمار می آید، به ویژه در مانویت که برگرفته از افکار تلفیقی بودایی، مسیحی و گنوسی است. داستان آفرینش آدم، به صورت دقیق تنها در فصل 64 کفالایای قبطی عنوان شده. چنین بیان می شود که آدم را در سه چیز برتر و بهتر از سایر موجودات مرکب در آسمان و زمین می دانند و اینکه دیوان به خاطر هفت ویژگی اش او را به وجود آوردند. از این رو از لحاظ اسطوره-شناسی و تحقیق در این زمینه، این فصل حائز اهمیت است.

بخش زیادی از آیات قرآن کریم به ذکر مسائل زنان از جمله حقوق و وظایف و احکام شرعی و فقهی آنان اختصاص دارد. علاوه بر آن، در برخی سوره ها از زنانی نام برده یا به زنانی اشاره شده است که در ماجراهای تاریخی و پدید آوردن قصه های قرآنی، نقش آفرین بوده اند. در تحقیق حاضر، آن دسته از آیات قرآنی مرتبط با زن که در نوبت سوم کشف الاسرار مطرح شده از جهت نوع تاویل و دیدگاه های صوفیانه، با استفاده از منابع کتابخانه ای، به شیوه توصیفی تحلیلی بررسی و نقد شده است. مجموع بررسی ها نشان می دهد بیشتر تاویل های میبدی در این گونه آیات، از نوع تطبیقی است و او تلاش می کند از رهگذر آیات، بدون توجه به جنسیت زن، مبانی و اصول عرفان و تصوف را واکاوی کند و اندیشه های صوفیانه خود را بگوید. در این میان، نحوه نگرش میبدی به منزلت و جنس زن مشخص است؛ چراکه صرف نظر از برخی موارد، نگرش وی اکثرا با نگاهی مهرآمیز و گاهی با ترحم همراه است.

بخشی از پیشینه ادبی و تاریخی ایران، در آثاری به جای مانده که حاصل ترجمه و یا اقتباس از متون مکتوب به زبان های دیگر است. این ترجمه ها را «میرزا»های مسلط به زبان و ادبیات فارسی انجام می دادند. سبک نگارش این آثار همان سبک نگارش دوره زمانی ترجمه است. دوره قاجاریه از مهم ترین دوره های ترجمه در تاریخ ایران از زبان فرانسوی و انگلیسی است.هدف این مقاله، بررسی و ارزیابی نقش و جایگاه ترجمه از زبان انگلیسی به زبان فارسی، در مقایسه با زبان فرانسوی، در بخشی از دوره قاجار است.در این پژوهش، ضمن بررسی تاریخ ترجمه از زبان انگلیسی به فارسی، با اتکا به تعداد آثار ترجمه شده و تعداد مترجمان دارالترجمه ناصری، پیشی گرفتن زبان فرانسه از زبان انگلیسی نشان داده، و زمینه ها و عوامل این امر شناسایی و بررسی شده است.

مقاله حاضر نگاهی است به نمود واژگانی (Lexical aspect) و انواع آن که به صورت مشخصه معنایی در فعل موجود است و روند انجام فعل را از لحاظ استمرار، تکرار، تداوم و غیره نشان می دهد. اگرچه نمود مقوله ای مستقل در تصریف فعل بشمار می آید، اما بازتاب نحوی حاصل از آن تنها به نمود دستوری مربوط نمی شود بلکه نمود واژگانی را نیز دربر می گیرد. در این مقاله نمود واژگانی از نمود دستوری جدا و متمایز شده و انواع آن مورد تحلیل قرار می گیرد. نمود واژگانی در کل به دو نمود «ایستا» (مانند ارزیدن) و «پویا» قابل تفکیک است. افعال پویا به دو گروه «لحظه ای» و «تداومی» تقسیم می شوند. افعال لحظه ای خود در دو نمود «لحظه ای - کوتاه» (مانند سرفه کردن) و «فرایندی - لحظه ای» قابل شناسایی است که نوع اخیر به نوبه خود به دو نوع «فرایندی - لحظه ای - ایستا» (مانند نشستن) و «فرایندی - لحظه ای - پایانی» (مانند به دنیا آمدن) تقسیم می شود. افعال تداومی نیز در دو گونه «نهایت پذیر» (مانند گفتن) و «نهایت ناپذیر» (مانند صحبت کردن) یافت می شوند. نمود واژگانی در ترکیب با نمود دستوری ارزشهای نمودن گوناگون اما منظمی را بدست می دهد که بدون در نظر گرفتن آن، این ارزشها به بی قاعدگی و بی نظمی تعبیر خواهد شد.

ضرورت های برآمده از ارتباط با دول خارجی و الزام برخورداری از امکانات فکری و فرهنگی غرب، اهمیت ترجمه را بار دیگر برای حکومت قاجار و طبقه مترقی و روشنفکر جامعه ایران آن روزگار، مطرح ساخت. بنا بر همین ضرورت ها، نهادی به نام دارالترجمه تاسیس شد تا ضمن برآوردن نیازهای حکومت مبنی بر ترجمه قراردادها و مطالب سیاسی و اقتصادی، با نظارت بر ترجمه آثار فکری و فرهنگی، نسخه دلخواه حکومت را در دسترس مخاطبان و علاقمندان آثار غربی، قرار دهد. بر این اساس، اجزا و ارکان دارالترجمه با حسیاست فراوان انتخای می شده اند تا از ورود افراد با افکار مخالف حکومت جلوگیری به عمل آید، اما حکومت نمی تواند مانع ورود افکار جدید و مترقی به کشور شود، لذا در صدد تاسیس نهادی به نام سانسور برمی آید تا مانعی جدی در برابر نشر افکار آزادی خواهانه ایجاد نماید.در مقاله حاضر ضمن پرداختن به تاریخچه تاسیس دارالترجمه در دوره قاجار، ارکان و عناصر دارالترجمه، فعالیت های دارالترجمه و اداره سانسور و روش های مقابله آن نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

مقایسه و بررسی تطبیقی آثار نویسندگان ایرانی و روس چون فردوسی توسی و الکساندر پوشکین، امکان آشنایی بیشتر را با فرهنگ مردم ایران و روسیه به ما می دهد. با وجودی که ادبیات کلاسیک فارسی و روسی از نظر سبک و محتوا، شباهت زیادی به یکدیگر ندارند، در حین مطالعه داستان های عاشقانه ادبیات فارسی و روسی، یک سوژه مشترک دیده شد که البته تاثیر ادبیات شرق در داستان روسی، مشخص است. سوژه مشترک در دو ادبیات متفاوت، از آن لحاظ گیرا و جالب به نظر می رسد که تفاوت فرهنگ و دیدگاه شاعران را به خوبی مشخص می سازد. قهرمانان هر دو داستان، شخصیت های تاریخی اند. داستان «خسرو و شیرین» فردوسی و منظومه «فواره باغچه سرای» پوشکین، داستان های عاشقانه اند و بیانگر دیدگاه شاعران درباره پدیده عشق. ضمن اینکه، سرانجام هر دو داستان عاشقانه، غم انگیز است.

هزل من هزل نیست، تعلیم استبیت من بیت نیست، اقلیم است(سنایی، 1359: (718سنایی غزنوی، اغلب با ویژگی «شاعر مبتکر» شناخته می شود. یکی از ابتکارات وی، یافتن گوهر طنز ادبی است در نوشتار با کارکردهای عرفانی؛ آنچه پیش از او فقط در حوزه اجتماعی- انتقادی وارد شده بود. عارفان از سنایی به بعد، از آن برای آموزش نکته های عرفانی، بهره ها برده اند. در این مقاله بر آنیم تا برای یافتن شگردهای طنزنویسی سنایی غزنوی (545 یا 529- 467 ق) با هدف بیان و آموزش نکته های عرفانی و اخلاقی و حکمی در مثنوی حدیقه الحقیقه، نخست به تعریف جامعی از طنز و معرفی شگردهای معمول آن پرداخته شود و سپس ویژگی های زبان صوفیان بررسی و طبقه بندی شود؛ آن گاه در حکایت های حدیقه، شگردهای طنز و پیام های عرفانی، اخلاقی و فلسفی آنها تحلیل و بررسی شود. نتیجه های به دست آمده از این پژوهش، یافتن و جمع بندی پیام های عرفانی و حکیمانه و اخلاقی طنزآمیز حدیقه و زبان ویژه سنایی برای رسیدن به این کارکرد است.

یکی از موارد بحث انگیز شاهنامه، ترکیب «آب رز» می باشد که در بیت زیر به کار رفته است.بزه کن کمان را و این تیر گز بدین گونه پرورده در آب زرشارحان و مفسران شاهنامه از قرن هفتم تاکنون آن را به شراب تعبیر و بر سمی بودن و جنبه سمبلیک آن تاکید کرده اند تا با فضای کلی داستان همخوانی پیدا کند. در این نوشتار پس از بررسی نظرات محققین و شاهنامه پژوهان و نقد آنها، این نظریه ارائه شده که به جای واژه «زر» در متن شاهنانه منثور به دلیل جابه جایی نقطه، به اشتباه، واژه «رز» با «زرنک»، «زره» و «زریه» که به معنی مملکت آبی است، مرتبط و به معنی دریاچه هامون یا زره کیانسه می باشد. پذیرش این نظر علاوه بر اینکه به حل معمای پرورده شدن گز در «آب زر» می انجامد، بر وسعت معنایی بیت و فضای اسطوره ای و رمزآگین داستان نیز با توجه به تقدس «زره کیانسیه» می افزاید.

افسانه ها و اسطوره ها، گذشته ملت ها را تشکیل می دهند. اساطیر جهان با یکدیگر همسانی و مشابهت دارند و گاهی نیز در جهت مخالف هم قرار می گیرند. یکی از مباحث شگفت اسطوره ها، تراژدی است که این مقاله به مبحث تراژدی فرزندکشی و پدرکشی می پردازد، در این تراژدی ها کسی پیشگویی می کند و تقدیر درست در راستای پیشگویی رقم می خورد، هیچ چیز نمی تواند مانع از تقدیر شود و همه قهرمانان افسانه ها اسیر تقدیرند.افسانه ها و اسطوره ها، گذشته ملت ها را تشکیل می دهند. اساطیر جهان را ساخته اند و دری آرمانی و زیبا، پر از تخییل و واقعیت به روی مردم گشوده اند. جهان هست چون اسطوره هست.

فانتزی، تخیلی ترین گونه داستان است. در فانتزی، نویسندگان با گذر از جهان واقع و نقض قوانین و چارچوب های جاری و دست و پاگیر آن، جهانی ثانوی با قواعد نو خلق می کنند.. جهانی که مملو از عناصر و حوادث شگفت انگیز، موجودات خارق العاده و فضایی خیال است. فانتزی نویسان در این آثار به اکتشاف در این آثار به اکتشاف در آن سوی تجربه ها می اندیشند و در تلاش اند با ایجاد حیرت و شگفتی، انسان محاط در عالم علم و خرد را در سرزمین داستان به آرزوهای ناممکن خود برسانند. نخستین فانتزی ها در غرب، در قرن نوزدهم، در بریتانیای عصر ویکتوریا خلق شدند. با گذر زمان و فراهم شدن زمینه های اجتماعی و فرهنگی در دیگر کشورها همچون آمریکا، ایتالیا، فرانسه، سوئد و آلمان نیز فانتزی های ارزشمندی به نگارش در آمدند.نخستین فانتزی های ایرانی در اوایل دهه 1300 هجری شمسی نوشته شدند، اما به دلیل فقدان زمینه های اجتماعی، تقلیدهایی خام و نارسا از آب در آمدند. اگرچه در ادامه، شاهد ترجمه های درخشانی از بهترین آثار فانتزی جهان هستیم، اما توجه به تالیف فانتزی به شکل انبوه، به دلیل فراهم نبودن اسباب لازم، تا پایان دهه 60 میسر نشد. سرانجام در اوایل دهه 70، پس از پایان جنگ ایران و عراق، با بازگشتن آرامش به فضا، تالیف فانتزی ابتدا به شکلی کمرنگ و در ادامه تا امروز به شکل مستمر دنبال شده است.در این مقاله پس از تعریف فانتزی و بحثی در چیستی آن، کوشش می شود تا از طریق بررسی تاریخچه و تکامل فانتزی در ادبیات فارسی، وضعیت امروزی آن نشان داده شود.