جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه گذار جمعیتی دوم در اصل نظریه ای برای تبیین «باروری پایین» در جوامع پیشرفته اواخر مدرن است. این نظریه، باروری پایین و دوام آن در جوامع مزبور را با توجه به تغییرات اساسی که در دهه های پایانی قرن بیستم در سطح جامعه و خانواده و در نحوه بچه آوری در آن جوامع پیش آمد توضیح می دهد.نظریه گذار جمعیتی دوم در کشورهای اسکاندیناوی تقریبا به طور کامل و در کشورهای دیگر مدرن در حوزه فرهنگی لیبرال – شامل سایر کشورهای اروپای شمالی و غربی و کشورهای انگلیسی زبان خارج از اروپا – تا حدود زیادی صدق می کند. با وجود این، در اروپا از شمال به جنوب و از غرب به شرق و در جوامع پیشرفته شرق آسی در مقیاسی بزرگ تر از میزان صدق آن کاسته می شود. پیدا است که در کاربرد آن برای مطالعه باروری پایین و دوام آن در ایران محدودیت های مزبور باید لحاظ شود. اضافه بر آن، ایران کشوری پیرامونی است و تغییرات آن تا حدودی وابسته و در نتیجه ناهمسان، ناهماهنگ و ناهمزمان است. از این رو، از این لحاظ هم نظریه مزبور، پیش از کاربرد در جامعه پیرامونی ایران، باید تعدیل و اصلاح گردد. مقدم بر ملاحظات مزبور، در خصوص مناسبت نظریه گذار جمعیتی دوم در جوامع پیرامونی (نظیر ایران)، این سوال راهبردی هم مطرح است: آیا می شود پیش از خروج از دوران گذار مثبت رسیده شد. زیرا، اگر ترکیب سنی کنترل شود رسیدن باروری جمعیت به جانشینی و رشد آن به صفر تقریبا همزمان اتفاق می افتد. از این رو، در اثر ترکیب سنی، گذار جمعیتی دوم ایران برای چندین دهه – شامل فاصله زمانی رسیدن باروری جمعیت به سطح جانشینی و رسیدن میزان رشد به صفر – با گذار جمعیتی اول همپوشانی خواهد داشت.

بنیان این پژوهش نتایج مطالعاتی است که در مورد انتقال باروری در ایران انجام شده مبنی بر این که انتقال باروری در ایران اتفاق افتاده و این جامعه در حال حاضر در مرحله پایانی آن قرار دارد و در حال تجربه باروری در سطح جایگزین و زیر آن است. این پژوهش پدیده کم فرزندآوری را در یکی از مناطقی که بیش از یک دهه است آن را تجربه می کند، مطالعه می نماید و با رویکردی کیفی درصدد فهم نظام معنایی موجود در شهر سقز در استان کردستان پیرامون پدیده کم فرزندآوری است. رویکرد پارادایمیک این مطالعه رویکرد بر ساختگرایی تفسیری و روش شناسی متناظر با آن کیفی است که روش نظریه زمینه ای برای گردآوری، تحلیل و تفسیر داده ها مورد استفاده قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان داده است که کم فرزندآوری در این جامعه به عنوان یک کنش اجتماعی معنادار از رواج و شیوع گسترده ای برخوردار است و در قالب نوعی گفتمان بر نظام معنایی و کنشی افراد و خانواده ها حاکم است. برآیند کلیه مفاهیم و مقولات به دست آمده از این مطالعه یک مقوله هسته دو وجهی به نام کم فرزندآوری به مثابه قاعده مندسازی / ارتقا سوژه است که بازنمای وضعیت حاکم بر این جامعه در حیطه فرزندآوری است.

سقط عمدی جنین در ایران غیرقانونی است و بسیاری از بارداری های ناخواسته به طور غیرقانونی و بعضا خطرناک به سقط می انجامد. این پژوهش با استفاده از داده های پیمایش باروری شهر تهران (1388)، اجرا شده و در نمونه ای تصادفی از 2934 زن متاهل 15-49 ساله، میزان ها و نسبت های سقط و دلایل و عوامل مرتبط با آن ها را برآورد و بررسی کرده است. بر اساس یافته ها، از هر شش زن متاهل یک زن در طول عمرش حداقل یک سقط عمد داشته و حدود 9 درصد بارداری ها در تهران به سقط می انجامد. میانگین سن زنان در هنگام سقط 33.5 سال بود. سالانه 11500 سقط عمدی توسط زنان متاهل تهرانی انجام می گیرد. احتمال سقط در بین زنان کمتر مذهبی، ثروتمند، شاغل و بدون فرزند یا دارای دو فرزند بیشتر است. یافته ها حکایت از وجود تحمیل مردانه برای انجام سقط توسط زنان دارد. همچنین 84 درصد سقط های عمدی در تهران به طور غیرقانونی انجام می شوند. فاصله گذاری و تحدید موالید دلیل بیشتر سقط ها ذکر شده است. تقریبا دو سوم سقط ها نتیجه شکست روش های پیشگیری عزل، قرص و کاندوم بوده است. این پژوهش زنان نیازمند به خدمات ویژه و مشاوره جهت جلوگیری از بارداری های ناخواسته را شناسایی کرده است.